[toc:ul]

Phần 1. Các câu hỏi trong bài học

Phần 2. Soạn siêu ngắn bài đoàn thuyền đánh cá

Bài tập 1 : Bố cục bài thơ

• Hai khổ đầu : cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi.
• Bốn khổ thơ tiếp : cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
• Khổ cuối : đoàn thuyền trở về.

Bài tập 2 :

• Hình ảnh người lao động và công việc của họ được miêu tả trong không gian rộng lớn của vũ trụ, giữa biển khơi bao la, tráng lệ.
• Biện pháp nghệ thuật : thông qua biện pháp nghệ thuật liệt kê, so sánh, nhân hóa thể hiện được sự phong phú của các loài cá cộng thêm cảm hứng lãng mạn, bay bổng ; , vẻ đẹp kì diệu và sự giàu có của biển khơi, hiện lên hình ảnh người lao động mới thật đẹp, thật hăng say, con người hòa quyện với vẻ đẹp thiên nhiên.

Bài tập 3: Một số hình ảnh đặc sắc :

Bài thơ có nhiều hình ảnh đẹp, tráng lệ, thể hiện vẻ đẹp của thiên nhiên đó là cảnh biển vào đêm vừa rộng lớn vừa gần gũi với con người:

   Mặt trời xuống biển như hòn lửa

   Sóng đã cài then đêm sập cửa

Nhà thơ so sánh mặt trời như một hòn lửa đang từ từ lặn xuống biển. Trời và biển có sự giao hòa trọn vẹn. Mặt biển mênh mông, mát mẻ kia sẽ làm cho "Hòn lửa" mặt trời dịu êm đi. Nhà thơ đã liên tưởng vũ trụ là một ngôi nhà lớn, có màn đêm là cánh cửa khổng lồ, những con sóng là then cửa cài chặt cánh cửa đêm đen. Vũ trụ đi vào trạng thái nghỉ ngơi theo nhịp tuần hoàn của thời gian.

Bài tập 4 :

• Đây là khúc ca về lao động với tinh thần làm chủ và niềm vui phơi phới.
• Âm hưởng, giọng điệu bài thơ : sôi nổi, khỏe khoắn, tràn đầy không khí hứng khởi
• Các yếu tố góp phần tạo nên âm hưởng bài thơ : gieo vần biến hóa, vần trắc xen lẫn vần bằng, vần liền, vần cách… tạo âm vang cho tinh thần lao động. Nhịp thơ có khi đầy sức trẻ, sức lao động, có khi hân hoan những chùm cá nặng.

Bài tập 5 :

Trước thiên nhiên và con người lao động, tác giả có một cái nhìn tươi mới, tràn đầy cảm xúc hào hứng. Mỗi hình ảnh thơ đều mang sức sống, mang niềm vui, cuốn theo tình yêu say đắm, mãnh liệt trước biển khơi bao la, hùng vĩ, giàu có vô tận của nhà thơ : cánh cửa vũ trụ với hòn lửa mặt trời, cá bạc, cá thu, cá nhụ, cá chim,…, người lao động hăng say làm việc. Đây chính là cái nhìn tin tưởng, phấn khởi của nhà thơ trước cuộc đời mới. Tâm trạng sôi nổi, vui tươi, khỏe khoắn của con người giữa bức tranh thiên nhiên tráng lệ là sự hòa quyện, là sức sống mới đang được dựng xây trên vùng đất mới.

Luyện tập : Phân tích khổ thơ cuối 

Bút pháp lãng mạn lần nữa bay bổng ở khổ thơ cuối. Câu hát đưa đoàn thuyền ra khơi nay lại theo thuyền cá trở về. Mặt trời lặn đi khi đoàn thuyền nhổ neo thì nay khi thuyền trở về đã nhô màu mới . Câu thơ thứ nhất trong khổ cuối lặp gần như nguyên vẹn với câu cuối khổ thơ đầu như sự nối tiếp tự nhiên một công việc liên tục. Tầm vóc người lao động cao hơn, to lớn hơn. Tất cả khẩn trương, hân hoan trong cuộc đua con người và vũ trụ . Điều đặc biệt ở đây là khổ thơ cuối khép lại bằng hình ảnh thật rực rỡ, huy hoàng của triệu triệu mắt cá phơi trên muôn dặm biển khơi. Đó là thành quả bội thu đã được gợi mở ở khổ thơ đầu.

Bài tập 1 - Tham khảo : Viết một đoạn văn phân tích khổ đầu bài thơ Đoàn thuyền đánh cá.

• Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh so sánh đầy ấn tượng : Mặt trời xuống biển như hòn lửa
• Vũ trụ là ngôi nhà lớn mà sóng và đêm được nhân hóa biết cài then, sập cửa.
• Đêm đã buông xuống, biển đi cùng con người vào cuộc sống mới – cuộc sống lao động hăng say phấn khởi.
• Con người nối tiếp làm chủ nhân thứ hai khi thiên nhiên đã an giấc nghỉ ngơi, thể hiện niềm lạc quan, niềm tin của người lao động

Bài tập 2 - Tham khảo :

• Biển cả mênh mông luôn mang lại nguồn cảm hứng vô tận
• Biển với sức sống mạnh liệt, là một bức tranh kì vĩ, mĩ lệ của thiên nhiên.
• Bức tranh qua bài thơ thể hiện sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người lao động, bộc lộ niềm vui, niềm tự hào của nhà thơ trước đất nước và cuộc sống.
  

Phần 3. Soạn chi tiết bài đoàn thuyền đánh cá

Bài tập 1 :Bài thơ được triển khai theo trình tự chuyến ra khơi của đoàn thuyền đánh cá. Dựa theo trình tự ấy, tìm bố cục của bài thơ.

• Phần 1: Hai khổ đầu : cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi, tâm trạng náo nức của con người.
  
• Phần 2 : Bốn khổ thơ tiếp : cảnh đoàn thuyền đánh cá trên biển.
• Phần 3 : Khổ cuối : cảnh đoàn thuyền trở về.

Bài tập 2 :

• Hình ảnh người lao động và công việc của họ đã được miêu tả trong một không gian rất rộng lớn của vũ trụ, biển cả.
  
• Tác giả đã làm nổi bật vẻ đẹp và sức mạnh của người lao động trước thiên nhiên, vũ trụ bằng nghệ thuật : nhân hóa, so sánh, tác giả đã miêu tả con thuyền lướt giữa gió trăng lồng lộng. Bằng cảm hứng lãng mạn, bay bổng, với những liên tưởng sáng tạo làm nổi bật lên hình ảnh con người lao động hòa quyện với vẻ đẹp của thiên nhiên. 

Bài tập 3 : Phân tích một số hình ảnh đặc sắc trong các khổ thơ 1, 3, 4 và 7

Mặt trời được so sánh như một hòn lửa rực rỡ đang hạ dần xuống màn biển chiều hôm. Với hình việc so sánh như hòn lửa, người đọc có thể hình dung được sức nóng của thời tiết. Nhưng rồi sức nóng đó của mặt trời được xoa dịu bởi mặt biển rộng lớn, bao la. Biển cả lúc này như mọt ngôi nhà kì vĩ, những con sóng là then cửa cài chặt cánh cửa đêm đen.Vũ trụ đi vào trạng thái nghỉ ngơi theo nhịp tuần hoàn của thời gian. Tất cả mọi vật đều chìm đắm trong giấc ngủ còn khi ấy, một ngày làm việc của những người ngư dân bắt đầu:

Bài tập 4 :

• Bài thơ có nhiều từ hát, cả bài cũng như một khúc ca. Đây là khúc ca gì và tác giả viết thay cho những người lao động.
  
• Âm hưởng, giọng điệu của bài thơ : Đây là khúc ca về lao động hào hùng, tràn đây sức sống mà tác giả đã thay lời cho những người lao động cất lên tiếng hát.
• Giọng điệu bài thơ sôi nổi, khỏe khoắn, tràn đầy không khí hứng khởi. Lời thơ dõng dạc giọng điệu như khúc hát mê say hào hứng, cách gieo vần linh hoạt tạo nên âm hưởng hào hùng cho bài thơ

Bài tập 5: Qua những bức tranh về thiên nhiên và con người lao động trong bài thơ, em có nhận xét về cái nhìn và cảm xúc của tác giả trước thiên nhiên đất nước và con người lao động là : Xuyên suốt khúc hát, tác giả muốn nói đến những con người trong thời đại mới hăng hái say mê lao động, làm chủ thiên nhiên, xây dựng cuộc sống mới. Họ hăng say làm việc với một tâm trạng đầy hứng khởi với mong muốn mang lại cuộc đời no ấm. Không những biển cả là những cảnh đẹp làm say đắm lòng người, mà biển còn là nguồn sống của những ngư dân. Cảm xúc của tác giả là sự ngập tràn hi vọng về một cuộc sống mới đang bắt đầu.

Luyện tập : Viết một đoạn phân tích khổ thơ cuối của bài thơ.

Khổ thơ cuối cùng của bài thơ là hình ảnh của đoàn thuyền trở về trong nắng mai rực rỡ, sau một ngày lao động vất vả.

Câu hát căng buồm với gió khơi,
Đoàn thuyền chạy đua cùng mặt trời.
Mặt trời đội biển nhô màu mới,
Mắt cá huy hoàng muôn dặm phơi.

Mỗi câu thơ là một hình ảnh thể hiện bức tranh thiên nhiên tràn đầy sức sống. Câu hát đưa đoàn thuyền ra khơi nay lại theo thuyền cá trở về. Mặt trời lặn đi khi đoàn thuyền nhổ neo thì nay nhô màu mới khi thuyền trở về. Câu thơ thứ nhất trong khổ cuối lặp gần như nguyên vẹn với câu cuối khổ thơ đầu như sự nối tiếp tự nhiên một công việc liên tục. Tất cả khẩn trương, hân hoan trong cuộc đua con người và vũ trụ, tầm vóc người lao động cao hơn, to lớn hơn. Một cuộc chạy đua cùng vũ trụ, thiên nhiên để đón chào ngày mới. Điều đặc biệt ở đây là khổ thơ cuối khép lại bằng hình ảnh thật rực rỡ, huy hoàng của triệu triệu mắt cá phơi trên muôn dặm biển khơi.

Bài tập 1 - Tham khảo : Viết một đoạn văn phân tích khổ đầu bài thơ Đoàn thuyền đánh cá.

Bài thơ mở đầu bằng hình ảnh so sánh đầy ấn tượng : Mặt trời xuống biển như hòn lửa. Tác giả đã mở ra một hình ảnh đẹp về đoàn thuyền ra khơi trong bức tranh thiên nhiên kì vĩ hùng tráng. Khi sắc tối đang từ từ chiếm trọn không gian bao la thì sáng rực dần lặn xuống mặt biển được mang ra so sánh với hòn lửa khổng lồ. Vũ trụ là ngôi nhà lớn mà sóng và đêm được nhân hóa biết cài then, sập cửa. Khi đêm xuống cả vũ trụ đều chìm vào giấc ngủ nhưng ở nơi đó, nơi biển cả, những con người lao động vẫn miệt mài, hăng say làm việc trong tinh thần phấn khởi, vui tươi và khỏe khoắn. Con người nối tiếp làm chủ nhân thứ hai khi thiên nhiên đã an giấc nghỉ ngơi, thể hiện niềm lạc quan, niềm tin của người lao động.

Bài tập 2 - Tham khảo :

Biển cả mênh mông luôn mang lại nguồn cảm hứng vô tận cho các bậc thi nhân. Đối vói Huy Cận, biển có sức sống mạnh liệt, là một bức tranh kì vĩ, mĩ lệ của thiên nhiên. Bức tranh qua bài thơ thể hiện sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người lao động. Những con người yêu lao động đang bộc lộ niềm vui, niềm tự hào trong con mắt của nhà thơ.Đất nước thật yên bình, cuộc sống của con người thật thanh tịnh. Những câu hát cũng  được những người ra khơi cất lên từ lúc ra đi cho đến trở về. Những câu hát khi trở về thể hiện rõ một niềm hân hoan, phấn khởi. Câu hát mang âm điệu nhẹ nhàng phơi phới diễn tả khí thế hăm hở và sảng khoái vì thành quả tốt đẹp của đêm lao động cật lực.