1. THU THẬP  DỮ LIỆU

KHÁM PHÁ

Hoạt động 1: Nêu các phương pháp thu thập dữ liệu đã được học. Mỗi phương pháp cho một ví dụ.

Trả lời:

Các phương pháp thu thập dữ liệu đã được học: Có nhiều cách để thu thập dữ liệu như quan sát, làm thí nghiệm, lập phiếu hỏi,... hay thu thập từ những nguồn có sẵn như sách báo, trang web,...

Ví dụ:

 Làm thí nghiệm đo nhiệt độ của nước trong quá trình đun sôi.

 Lập phiếu hỏi các loại hoa quả yêu thích của các bạn trong lớp.

 Tra cứu số ca mắc covid của các nước trên thế giới năm 2020.

- ....

Luyện tập 1: Em hãy cho biết phương pháp thu thập dữ liệu trong mỗi trường hợp sau là trực tiếp hay gián tiếp.

a) Nam vào website của Tổng cục Thống kê và ghi lại số quận/huyện của các tỉnh/thành phố thuộc đồng bằng Bắc Bộ.

b) Thầy giáo dạy Giáo dục thể chất đã đo và ghi lại thời gian chạy cự li 1 000  mét của các bạn học sinh khối 8.

Trả lời:

a) Nam ghi lại số quận/huyện của các tỉnh/thành phố thuộc đồng bằng Bắc Bộ bằng cách thu thập dữ liệu từ nguồn có sẵn 

Do đó, phương pháp thu thập dữ liệu của Nam là gián tiếp.

b) Để ghi lại thời gian chạy cự li 1 000  mét của các bạn học sinh khối 8, thầy giáo dạy Giáo dục thể chất cần cho học sinh thi chạy và dùng đồng hồ bấm giờ để đo rồi ghi lại thời gian chạy của mỗi bạn. Đây là phương pháp thu thập dữ liệu trực tiếp.

2. PHÂN LOẠI DỮ LIỆU

Hoạt động 2: Cho hai dãy dữ liệu sau về 5 học sinh.

(A) Chiều cao (đơn vị: cm): 128,1; 132,9; 125,7; 131,3; 133,6.

(B) Số môn thể thao học sinh biết chơi: 2; 1; 5; 2; 3.

a) Hai dãy dữ liệu này có phải số liệu không?

b) Đo chiều cao (kí hiệu là h) một học sinh khác và hỏi về số môn thể thao (kí hiệu là n) mà em đó biết chơi.

+ h có thể nhận giá trị bất kì lớn hơn 120 cm và nhỏ hơn 150 cm được không?

+ n có thể nhận giá trị lớn hơn 3 và nhỏ hơn 4 được không?

Trả lời:

a) Dãy (A) biểu diễn số liệu về chiều cao (đơn vị: cm) của 5 học sinh;

Dãy (B) biểu diễn số liệu về số môn thể thao biết chơi của 5 học sinh.

Do đó, hai dãy dữ liệu trên đều là số liệu.

b) + Số đo chiều cao của 5 bạn học sinh lớn hơn 120 cm và nhỏ hơn 150 cm

Do đó, h có thể nhận giá trị bất kì lớn hơn 120 cm và nhỏ hơn 150 cm.

+ Số môn thể thao học sinh biết chơi là một số tự nhiên. Mà giữa số 3 và số 4 không có số tự nhiên nào khác.

Do đó, n không thể nhận giá trị lớn hơn 3 và nhỏ hơn 4.

Luyện tập 2: 

 Với mỗi câu hỏi sau, An đã hỏi 5 bạn và ghi lại câu trả lời.

a) Bạn nặng bao nhiêu kilôgam? Kết quả: 48; 51; 46; 145; 48.

b) Tên bạn có bao nhiêu chữ cái? Kết quả: 4; 5; 6; 3; 5.

Mỗi dãy dữ liệu trên thuộc loại nào? Chỉ ra giá trị không hợp lí nếu có.

Trả lời:

a) Dãy dữ liệu a) là dữ liệu số (số liệu liên tục).

Giá trị không hợp lí là: 145.

b) Dãy dữ liệu a) là dữ liệu số (số liệu rời rạc).

Các giá trị trong dãy trên đều là giá trị hợp lí.

Vận dụng

 Em muốn ước lượng thời gian tự học ở nhà (đơn vị: giờ) của các bạn trong lớp. Hãy đưa ra cách thu thập dữ liệu và xác định xem dữ liệu thu được thuộc loại nào.

Trả lời:

Cách thu thập dữ liệu: mỗi bạn trong lớp đo thời gian tự học ở nhà (đơn vị: giờ) rồi ghi lại kết quả, hoặc em có thể phỏng vấn hay lập bảng hỏi, sau đó em ước lượng khoảng thời gian tự học hoặc tính trung bình thời gian tự học của các bạn trong lớp.

Dữ liệu thu được thuộc loại số liệu (số liệu liên tục).

BÀI TẬP

Bài 5.1 : Dữ liệu thu được trong mỗi câu hỏi sau thuộc loại nào?

a) Bạn cao bao nhiêu?

b) Mạng điện thoại bạn đang dùng là gì?

c) Gia đình bạn có bao nhiêu người dưới 18 tuổi?

Trả lời: 

Tùy vào mỗi bạn học sinh thì kết quả của những câu hỏi trên là khác nhau nhưng sẽ thuộc cùng một loại dữ liệu.

Dữ liệu dãy a) là số, là số liệu liên tục.

Dữ liệu dãy b) không là số, không thể sắp xếp thứ tự.

Dữ liệu dãy c) là số, là số liệu rời rạc.

Bài 5.2 : Ghép cặp cho phù hợp và ghi kết quả vào vở.

Trả lời: 

 Dữ liệu kết quả đánh giá của 5 bạn về đề kiểm tra học kì I môn Toán ở các mức độ: Khó, Rất khó, Trung bình, Dễ, Khó. Ở đây dữ liệu không là số, có thể sắp xếp thứ tự.

 Dữ liệu nhiệt độ (°C) tại Nha Trang trong 5 ngày đầu tháng 6 là: 23,2; 25,7; 31,4; 27,3; 28,6. Ở đây dữ liệu là số liệu liên tục.

 Dữ liệu số hoạt động hè mà các bạn trong tổ tham gia: 2; 1; 3; 0; 4; dữ liệu đã cho là số liệu rời rạc.

 Dữ liệu tên các môn thể thao mà các bạn yêu thích nhất: Bóng đá, Cầu lông, Cờ vua, Võ thuật, Bóng bàn; tên các môn thể thao thì không phân theo mức độ hay thứ tự. Do đó, dữ liệu đã cho không là số, có thể sắp thứ tự.

Vậy ghép cặp phù hợp với các kết quả trong bảng như sau: a – C; b – B; c – D; d – A.

Bài 5.3 : Nên sử dụng phương pháp thu nhập nào để thu được mỗi dữ liệu sau?

a) Tên của 10 quốc gia có diện tích lớn nhất.

b) Ý kiến của các bạn về địa điểm đi tham quan tuần tới.

c) Chiều cao của các cây cau giống sau 6 tháng trồng.

Trả lời:

a) Để thu thập dữ liệu tên của 10 quốc gia có diện tích lớn nhất, cách tốt nhất là tìm kiếm thông tin trên mạng Internet. Đây là phương pháp thu thập dữ liệu gián tiếp.

b) Để thu thập dữ liệu ý kiến của các bạn về địa điểm đi tham quan tuần tới, ta lập bảng hỏi về ý kiến của mỗi bạn rồi ghi lại kết quả. Đây là phương pháp thu thập dữ liệu trực tiếp.

c) Để thu thập dữ liệu chiều cao của các cây cau giống sau 6 tháng trồng, ta trồng 6 cây cau rồi tiến hành đo chiều cao của các cây cau đó sau 6 tháng và ghi lại kết quả. Đây là phương pháp thu thập dữ liệu trực tiếp.