BÀI 4: SƠ LƯỢC VỀ BẢNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC (7 tiết)

I. MỤC TIÊU NĂNG LỰC VÀ PHẨM CHẤT

1. Kiến thức:

- Nêu được các nguyên tắc xây dựng bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.

- Mô tả được cấu tạo bảng tuần hoàn gồm ô, nhóm, chu kì.'

- Sử dụng được bảng tuần hoàn để chỉ ra nhóm nguyên tố kim loại, phi kim, khí hiếm.

2. Năng lực

Năng lực chung:

- Tự chủ và tự học: Chủ động, tích cực tìm hiểu được các nguyên tắc xây dựng bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học.

- Giao tiếp và hợp tác: Sử dụng ngôn ngữ khoa học để mô tả được cấu tạo bảng tuần hoàn gồm: ô, nhóm, chu kì. Hoạt động nhóm một cách hiệu quả theo đúng yêu cầu của GV, đảm bảo các thành viên trong nhóm dều được tham gia và thảo luận nhóm. - Giải quyết vấn đề sáng tạo: Thảo luận với các thành viên trong nhóm nhằm giải quyết các vấn đề trong bài học để hoàn thành nhiệm vụ học tập.

Năng lực khoa học tự nhiên:

- Nhận thức khoa học tự nhiên: Nêu được các nguyên tắc xây dựng bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học.

- Tìm hiểu tự nhiên: Mô tả được cấu tạo bảng tuần hoàn gồm: ô, nhóm, chu kì; lịch sử tìm ra bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học.

- Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học. Sử dụng được bảng tuần hoàn để chỉ ra các nhóm nguyên tố nguyên tố kim loại, các nhóm nguyên tố nguyên tố phi kim, nhóm nguyên tố khi hiếm trong bảng tuần hoàn.

3. Phẩm chất

- Tham gia tích cực hoạt động nhóm phù hợp với khả năng của bản thân.

- Cẩn thận, trung thực và thực hiện các yêu cầu trong bài học.

- Có niềm say mê, hứng thú với việc khám phá và học tập khoa học tự nhiên.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

-       SGK, SGV, SBT KHTN 7.

-       Hoạt động Sắp xếp các nguyên tố hóa học: 18 thẻ ghi thông tin về 18 nguyên tố đầu tiên theo mẫu ở Hình 4.1 SGK; bảng theo mẫu (SGK – tr23)

-       Hoạt động Tìm hiểu mối quan hệ giữa số lớp electron của nguyên tử các nguyên tố với số thứ tự của chu kì: 6 mô hình sắp xếp electron ở lớp ngoài cùng của nguyên tử các nguyên tố với số thứ tự của nhóm: 4 mô hình sắp xếp electron ở vỏ nguyên tử của Li, Na, F, Cl theo mẫu như Hình 4.4 SGK.

-       Phiếu học tập.

2. Đối với học sinh

-       SGK, SBT KHTN 7.

-       Đọc trước bài học trong SGK.

-       Tìm kiếm và đọc trước tài liệu có liên quan đến bài học.

-       GV phân chia lớp thành 3 nhóm, mỗi nhóm chuẩn bị 6 thẻ trong số 18 thẻ ghi thông tin của 18 nguyên tố đầu tiên theo mẫu trong hình 4.1. (Hoạt động: Sắp xếp các nguyên tố hóa học)

-       6 mô hình sắp xếp electron ở vỏ nguyên tử của sáu nguyên tố H, He, Li, Be, C, N theo mẫu được mô tả trong Hình 4.4.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: HS nhận thấy được sự cần thiết phải phân loại, sắp xếp các nguyên tố hóa học.

b. Nội dung: GV trình chiếu hình ảnh về một số chủ đề, đặt câu hỏi, nêu vấn đề; HS quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi.

c. Sản phẩm học tập: Ý tưởng, câu trả lời của HS theo suy nghĩ và hiểu biết riêng của mình.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ:

- GV tổ chức cho HS quan sát danh sách ảnh siêu thị, ảnh hiệu sách rồi đưa ra câu hỏi mở cho HS:

+ Quan sát ảnh một siêu thị và một hiệu sách dưới đây, em có nhận xét gì về cách sắp xếp các mặt hàng trong siêu thị và các mặt hàng sách trong hiệu sách? Cách sắp xếp đó có ý nghĩa gì? Nếu không sắp xếp, phân loại các mặt hàng đó sẽ gây ra ảnh hưởng gì?

 GV tổ chức cho HS thảo luận nhóm 4 và đưa ra câu trả lời.

Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ

- HS quan sát hình ảnh và thực hiện yêu cầu.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1-2 HS trả lời câu hỏi. 

- GV mời HS khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Kết luận, nhận định

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV dẫn dắt HS vào bài học: "Việc sắp xếp các nguyên tố hóa học cũng như việc sắp xếp, phân loại các mặt hàng trong siêu thị, cũng như các loại sách trong hiệu sách. Ngày này, người ta đã xác định được hàng chục triệu chất hóa học với các tính chất khác nhau được tạo thành tử hơn một trăm nguyên tố hóa học. Liệu có nguyên tắc nào sắp xếp các nguyên tố để dễ nhận ra tính chất của chúng không? Chúng ta sẽ nghiên cứu và tìm hiểu trong bài ngày hôm nay – Bài 4: Sơ lược bảng tuần hoàn các nguên tố hóa học."

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố hóa học trong bảng tuần hoàn.

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS nêu được nguyên tắc xây dựng bảng tuần hoàn các nguyên tố hóa học.

b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS đọc thông tin mục I, quan sát Hình 4.1 (SGK-tr.32) và thực hiện lần lượt các yêu cầu của GV để tìm hiểu kiến thức về các nguyên tắc sắp xếp các nguyên tố hóa học trong bảng tuần hoàn.

c. Sản phẩm học tập: HS thấy được quy luật biến đổi số electron lớp ngoài cùng(qu luật biến đổi tính chất hóa học của nguyên tử các nguyên tố và hoàn thành phần câu hỏi và bài tập.

d. Tổ chức hoạt động: