HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN

HOẠT ĐỘNG CỦA HỌC SINH

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú và khơi gợi những hiểu biết đã có của HS để dẫn dắt vào bài học.

b. Cách thức thực hiện

- GV gọi một HS đọc lời con ong ở trang 88 SGK.

- Một số HS xung phong trả lời câu hỏi trên.

- Tiếp theo, GV giới thiệu tiêu đề bài học mới.

B. HOẠT ĐỘNG KHÁM PHÁ

Hoạt động 1: Xác định các bộ phận chính của cơ quan tuần hoàn

a. Mục tiêu: Chỉ và nói được tên các bộ phận chính của cơ quan tuần hoàn trên sơ đồ.

b. Cách thức thực hiện

Bước 1: Làm việc theo cặp

- HS chỉ và nói tên các bộ phận chính của cơ quan tuần hoàn trên sơ đồ ở trang 88 SGK.

Bước 2: LÀm việc cả lớp

- Một số cặp lên bảng chỉ và nói tên các bộ phận chính của cơ quan tuần hoàn trên sơ đồ trước lớp.

- Tiếp theo, GV yêu cần HS đọc mục “Em có biết?” ở trang 89 SGK. Sau đó, gọi một số HS chỉ động mạch, tĩnh mạch và mao mạch trên Sơ đồ cơ quan tuần hoàn.

- Kết thúc Hoạt động 1, HS nêu được: Cơ quan tuần hoàn là một hệ thống khép kín, bao gồm tim và các mạch máu.

Lưu ý: GV có thể cho HS làm câu 1 của Bài 16 VBT.

Hoạt động 2: Thực hành khám phá hoạt động của tim và mạch

a. Mục tiêu: Nhận biết dược hoạt động của tim và mạch qua việc đếm nhịp tim và mạch. Biết được nhịp tim và mạch có thể tăng lên hoặc giảm xuống tùy vào sự vận động mạnh hoặc nhẹ của cơ thể.

b. Cách thức thực hiện

Bước 1: Làm việc cả lớp

- GV hướng dẫn HS cách đặt tay phải lên ngực trái của mính (hình 1 ở trang 89 SGK) và cách đặt hai đầu ngón tay của tay phải lên cổ tay trái phía dưới ngón cái tại vị trí ngay dưới nếp gấp cổ tay (hình 2 ở trang 89 SGK).

- Tiếp theo, GV mời một số HS xung phong lên làm thử, các bạn khác và GV nhận xét (nếu cần Gv có thể làm mẫu), sau đó mới yêu cầu HS thực hành.

- GV sử dụng đồng hồ bấm giấy điều khiển HS cả lớp cùng làm thực hành đếm nhịp tim 3 lần và nhịp mạch 3 lần. Mỗi lần đếm trong khoảng thời là 1 phút.

Lưu ý:

- Lúc đầu, GV có thể cho HS tập đếm thử, sau đó mới cho HS làm thật.

- Sau mỗi lần HS đếm được nhịp tim/phút hoặc nhịp mạch/phút, GV dừng lại để HS ghi kết quả vào câu 2 của Bài 16 VBT.

Bước 2: Làm việc nhóm

- Đại diện một số nhóm báo cáo kết quả trước lớp.

- Sau đóm GV yêu cầu HS đọc mục “Em có biết?” ở trang 89 SGK.

- Kết thúc Hoạt động 2, GV yêu cầu HS thảo luận câu hỏi: Nhịp tim của em thay đổi thế nào khi em vận động nhẹ và khi vận động mạnh? Vì sao?

Lưu ý:

GV có thể giảng mở rộng cho HS đối với câu hỏi “Vì sao?”:

- Khi vận động nhẹ (như đi bộ), ta thấy tim đập tương đối chậm vì cơ thể chỉ cần một lượng máu vừa phải là đủ cung cấp ô-xi và chất dinh dưỡng.

- Khi vận động mạnh (như chạy), cơ thể sẽ cần nhiều ô-xi và chất dinh dưỡng hơn. Vì vậy, tim cũng đập nhanh hơn và mạnh hơn để cung cấp một lượng máu nhiều hơn thì mới đáp ứng được nhu cầu hoạt động của cơ thể.

Hoạt động 3: Tìm hiểu đường đi của máu trong sơ đồ

a. Mục tiêu: Chỉ và nói được đường đi của máu trong sơ đồ tuần hoàn máu.

b. Cách tiến hành

Bước 1: Làm việc theo cặp

- HS quan sát Sơ đồ tuần hoàn máu ở trang 90 SGK, lần lượt từng em chỉ vào hình và nói về đường đi của máu trong Sơ đồ tuần hoàn máu dựa vào các ghi chú trong hình.

Bước 2: Làm việc cả lớp

- Một số cặp trình bày đường đi của máu trong Sơ đồ tuần haofn máy trước lớp.

Lưu ý:

GV có thể giảng thêm cho HS về hai vòng tuần hoàn:

+ Vòng tuần hoàn đưa máu từ tim đi nuôi cơ thể (Vòng tuần hoàn lớn) chứa nhiều khi ô-xi và chất dinh dưỡng đến các cơ quan của cơ thể, đồng thời nhận khí các-bô-níc và chất thải của các cơ quan rồi trở về tim.

+ Vòng tuần hoàn đưa máu từ tim lên phổi (vòng tuần hoàn nhỏ) chứa nhiều khí các-bô-níc và chất thải của các cơ quan rồi trở về tim.

- Tiếp theo, GV yêu cầu HS cả lớp thảo luận câu hỏi ở trang 90 SGK: Cơ quan tuần hoàn có chức năng gì?

- Kết thúc Hoạt động 3, GV yêu cầu HS đọc nội dung trong mục kiến thức cốt lõi ở trang 90 SGK.

Hoạt động 4: Tìm hiểu về ảnh hưởng của trạng thái cảm xúc đối với cơ quan tuần hoàn

a. Mục tiêu: Trình bày được một số trạng thái cảm xúc có lợi hoặc có hại đối với cơ quan tuần hoàn.

b. Cách tiến hành

Bước 1: Làm việc theo cặp

- HS quan sát các hình 1 – 4 ở trang 91 SGK và cùng nhau nói về một số cảm xúc có lợi hoặc có hại đối với cơ quan tuần hoàn.

Bước 2: Làm việc cả lớp

- Đại diện một số cặp lên bảng chỉ vào từng hình và nói về một số cảm xúc có lợi hoặc có hại đối với cơ quan tuần hoàn.

- Tiếp theo, GV chốt lại kiến thức cho mục này.

Gợi ý:

+ Cảm xúc có lợi đối với cơ quan tuần hoàn: vui vẻ (hình 1); thoải mái (hình 4). Nghiên cứu của các nhà khoa học cho thấy, người sống vui vẻ, thoải mái có suy nghĩ tích cực sẽ cải thiện được khả năng chống bệnh tật, ít có nguy cơ mắc bệnh tim, mạch.

+ Cảm xúc không có lợi đối với cơ quan tuần hoàn: tức giận (hình 2); lo lắng (hình 3). Cảm xúc tức giận và lo lắng nếu xảy ra thường xuyên sẽ ảnh hưởng không tốt đến tất cả các cơ quan của cơ thể, làm tim đập nhanh, mạnh, về lâu dài sẽ dẫn đến đau tim.

- Kết thúc Hoạt động 4, GV yêu cầu HS kể thêm một số cảm xúc có lợi hoặc có hại đối với cơ quan tuần hoàn.

Gợi ý:

+ Một số cảm xúc có lợi khác: hài lòng, yêu thương, trân trọng, thích thú,…

+ Một số cảm xúc có hại: buồn, sợ hãi, chán ghét,…

Hoạt động 5: Tìm hiểu về ảnh hưởng của một số việc làm đối với cơ quan tuần hoàn

a. Mục tiêu: Trình bày được một số việc cần làm hoặc cần tránh để giữ gìn, bảo vệ cơ quan tuần hoàn.

b. Cách thức thực hiện

Bước 1: Làm việc nhóm

- HS quan sát các hình 1 – 4 ở trang 92 SGK và cung nhau thảo luận về một số việc cần làm hoặc cần tránh để bảo vệ cơ quan tuần hoàn.

Bước 2: Làm việc cả lớp

- Đại diện một số nhóm báo cáo kết quả thảo luận trước lớp.

- Tiếp theo, GV chốt lại kiến thức cho mục này.

Gợi ý:

+ Các việc cần làm để bảo vệ cơ quan tuần hoàn: thường xuyên vận động vừa sức (hình 1); chơi thể thao vừa sức (hình 3); tắm gội thường xuyên (hình 4).

+ Việc cần tránh để bảo vệ cơ quan tuần hoàn: ngồi lâu (hình 2).

GV lưu ý HS:

Khi ta vận động mạnh như tập thể dục, thể thao, làm việc tay chân,… thì nhịp đập của tim và mạch nhanh hơn bình thường. Tuy nhiên, nếu ta vận động hoặc làm việc quá sức, tim có thể bị mệt, hại cho sức khỏe. Tuy nhiên, nếu ta lười vận động thường xuyên ngồi lâu một chỗ, tim sẽ không có cơ hội luyện tập. Khi ta đột nhiên di chuyển nhanh, cơ thể cần nhiều ô-xi và chất dinh dưỡng, tim không xử lí kịp để bơm đi đến các bộ phận của cơ thể, lân dần huyết áp tăng dẫn đến nguy cơ đột quỵ, nhồi máu cơ tim,…

Việc tắm rửa thường xuyên sẽ giúp mạch máu lưu thông tốt, có lợi cho sức khỏe tim mạch.

C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP VÀ VẬN DỤNG (nối tiếp Hoạt động 5)

a. Mục tiêu: Trình bày được một số việc cần làm hoặc cần tránh để giữ gìn, bảo vệ cơ quan tuần hoàn.

b. Cách thức thực hiện

Bước 3: Làm việc nhóm

- Nhóm trưởng điều khiển các bạn thảo luận ba câu hỏi 1, 2, 3 ở trang 92 SGK.

Bước 4: Làm việc cả lớp

- Một số HS chia sẻ về những việc em đã thực hiện được để bảo vệ cơ quan tuần hoàn và (hoặc) việc em cần thay đổi một số thói quen để bảo vệ cơ quan tuần hoàn.

- Kết thúc bài, GV cho HS đọc lời con ong ở trang 92 SGK.

* Củng cố, dặn dò và đánh giá

- GV y/c HS nhắc lại kiến thức vừa học

- GV hướng dẫn HS chuẩn bị tranh cho tiết học sau.

- GV nhận xét quá trình học tập của HS, đánh giá kết quả đạt được và nhấn mạnh trọng tâm bài.

- HS đọc rõ ràng.

- HS trả lời.

- HS lắng nghe và ghi bài.

- HS lắng nghe và thảo luận nhóm.

- HS chỉ và nói tên các bộ phận chính của cơ quan tuần hoàn.

- HS chỉ động mạch, tĩnh mạch, mao mạch trên sơ đồ cơ quan tuần hoàn.

- HS hoàn thành bài tập.

- HS lắng nghe GV hướng dẫn và thực hành.

- HS thực hiện, nhận xét các bạn khác.

- HS trình bày kết quả.

- HS đọc rõ ràng.

- HS lắng nghe và thảo luận nhóm.

- HS lắng nghe và tiếp thu.

- HS quan sát sơ đồ và thảo luận nhóm.

- HS trình bày kết quả.

- HS lắng nghe và tiếp thu.

- Cả lớp thảo luận.

- HS đọc to, rõ ràng.

- HS quan sát tranh và thảo luận nhóm.

- HS nêu quan điểm.

- HS lắng nghe và tiếp thu.

- HS lắng nghe và thực hiện nhiệm vụ.

- HS quan sát hình và thảo luận nhóm.

- HS báo cáo kết quả.

- HS lắng nghe và tiếp thu.

- HS lắng nghe và tiếp thu.

- HS thảo luận nhóm.

- HS chia sẻ những việc bản thân làm để bảo vệ cơ quan tuần hoàn, một số thói quen cần thay đổi để tốt hơn.

- HS đọc to, rõ ràng.

- HS lắng nghe, ghi nhớ và thực hiện.