[toc:ul]

Bài mẫu 1: Giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo trong Bài thơ nhà tranh bị gió thu phá

Dàn ý

1. Mở bài

• Khái quát đôi nét về tác giả, tác phẩm
• Nêu luận đề: cảm nhận giá trị hiện thực và nhân đạo trong tác phẩm

2. Thân bài

a. Giải thích về giá trị hiện thực và nhân đạo

• Tính hiện thực được hiểu là những bức tranh đời sống và con người mà các nhà nghệ sĩ thể hiện trong tác phẩm của mình.
• Tính nhân đạo: Là sự đồng cảm sâu sắc của người cầm bút đối với những số phận, những cảnh huống bất hạnh trong cuộc sống. Từ đó lên tiếng tố cáo cái xấu, cái ác, cái bất công và bênh vực những con người nhỏ bé, yếu đuối.

b. Cảm nhận giá trị hiện thực trong bài thơ

• Cuộc sống khốn khổ của nhà thơ nói riêng và của nhân dân Trung Quốc nói chung dưới chế độ phong kiến nhà Đường thế kỉ thứ tám.
• Bức tranh hiện thực còn thể hiện ở cảnh cướp tranh của bọn trẻ thôn nam

→ Dùng chính cảnh nhà mình để phản ánh tình hình đất nước, thời đại làm cho bài thơ có tính chân thực rất cao.

c. Cảm nhận giá trị nhân đạo trong bài thơ

• Ngay giữa cảnh ngộ khốn cùng của bản thân, ông vẫn nghĩ đến biết bao cảnh ngộ khác trên đời.
• Đỗ Phủ có ý nguyện hi sinh bản thân mình để cầu ước cho những kẻ sĩ khác được may mắn hơn, êm ấm hơn.

3. Kết bài

• Tổng kết các nội dung và nêu cảm nghĩ của người viết.

Bài viết

Đỗ Phủ là cây đại thụ của nền văn học cổ điển Trung Hoa, ông sống vào giai đoạn cực thịnh sau đó là suy vong của đời Đường, nên đã chứng kiến tận mắt chiến tranh liên miên, thiên tai địch hoạ, bao cảnh thương tâm, khổ cực của dân chúng dưới chế độ phong kiến đương thời. Tất cả những cảnh ngộ éo le ấy trong đó có bản thân nhà thơ đều được ghi lại đầy đủ và rõ nét trong hầu hết thơ của ông. Ngoài giá trị hiện thực lịch sử to lớn, còn thể hiện cái nhìn yêu thương đối với nhân dân lao động. Bài Bài ca nhà tranh bị gió thu phá đã phản ánh được điều này.

Bài thơ này được xếp vào những bài thơ hay nhất của ông. Vào những năm cuối đời sau khi đã nếm trải đủ những tủi cực, đắng cay của cuộc đời bôn ba thiên hạ. Ông trở về sống ở Thành Đô, gia cảnh của ông vẫn cực khổ bần hàn, nghèo túng. Được bạn bè giúp đỡ, ông đã có một căn nhà tranh bên cạnh Khe Cán Hoa phía Tây Thành Đô.

Căn nhà tranh ấy là đối tượng miêu tả trong sự chống đỡ, vật lộn với trận thu phong.

Tháng tám, thu cao, gió thét già,

Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta

Tranh bay sang sông rải khắp bờ,

Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa

Mảnh thấp quay lộn vào mương xa.

Đoạn thơ là bức tranh về một trận thu phong vào tháng tám Gió thét già. Qua cách kể của tác giả ta hình dung trận gió thu rất mạnh, trong phút chốc những tấm tranh kia bị lật tung bay khắp mọi nơi. Có mảnh tốc bay cao, bay thấp, bay xa, bay gần rải khắp bờ, treo tót ngọn cành cây, quay lộn vào mương... Thật là trớ trêu cho cảnh ngộ của ông già Đỗ Phủ, ngước mắt nhìn theo những tấm tranh bị gió cuốn mà lòng xót xa và bất lực. Vậy là thiên nhiên vô tình cũng chẳng buông tha cho người áo vải bao năm tháng bôn ba mưu sinh giờ đây mới có được ngôi nhà tranh trú mưa trú nắng.

Những năm đó loạn An Sử vẫn còn rất khốc liệt, đời sống nhân dân vô cùng cơ cực, li tán, chết đói đẫy rẫy. Nhà nhà, người người bị ném vào cuộc chiến tranh phi nghĩa. Có những gia đình mà đến hơn một nửa bị chết trong khói lửa sa trường.

Van rằng: có ba trai

Nghiệp thành đều đi thứ

Một đứa gửi thư nhắn

Hai đứa vừa chết trận

Đứa chết đành thôi rồi

Đứa còn đâu chắc chắn.

(Viên Lại ở Thạch Hào)

Có ba trai phải tòng quân, hai đứa chết trận, đứa còn biết sống chết ra sao. Rồi cả bà lão đã gần đất xa trời cũng phải ra chốn Hà Dương. Nghèo khổ, túng bấn cả con dâu không còn quần áo lành lặn. Hiện thực xã hội là như vậy. Một xã hội mà đảo điên, loạn li như vậy thì chắc chắn đạo đức suy đồi xuống cấp nghiêm trọng. Căn nhà đã bị gió thu phá sạch, lũ trẻ thôn Nam nghịch ngợm quá mức kéo nhau đến cướp tranh đi mất. Nhà thơ già yếu, chân chậm mắt kém làm sao đuổi được.

Môi khô, miệng cháy gào chẳng được

Quay về, chống gậy lòng ấm ức!

Cảnh ngộ cười ra nước mắt, chống gậy quay về ngôi nhà tuềnh toàng mà lòng đau đớn, xót xa. Những bước chân mỏi mệt, đắng cay và bất lực, tràn lên tận cuống họng mà không nói thành lời.

Trong lòng tác giả đang oán hận và trách móc, có chăng lũ trẻ tinh nghịch, đói nghèo thất học tràn lan. Lấy ai nuôi dạy chúng khi:

Ngoài biên máu chảy thành biển đỏ,

Mở cõi nhà Vua ý chưa bỏ...!

Hay:

... Cửa son rượu thịt ôi,

Ngoài đường, xương chết buốt!

Sự trớ trêu trong cảnh ngộ của Đỗ Phủ không chỉ là thu phong tốc mái căn nhà tranh mà về đêm thêm một tai hoạ mới. Mưa thu dầm dề, sùi sụt, dai dẳng kéo dài suốt đêm, kéo theo cái lạnh càng thêm lạnh. Nhà dột lung tung khác chi ở ngoài trời. Chăn, mền cũ, bị con quẫy đạp rách. Mãi chưa sáng... mưa mãi không tạnh... làm sao nhà thơ có thể ngủ được. Ông trằn trọc suốt đêm trong mệt nhọc, đói rét, lo lắng, buồn rầu, thương vợ, thương con.

Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê,

Đêm dài ướt át sao cho trót.

Đêm dài như dài thêm, ông già cũng chỉ đành cay đắng, ấm ức và bất lực ngồi đếm từng nhịp trống canh.

Ta thấy hiện lên trên khuôn mặt nhà thơ sự đau khổ, cay đắng. Một kẻ sĩ có học thức mà công danh thì lận đận, cuộc đời thì long đong, túng bấn khổ cực. Ông trách mình đã chẳng giúp gì cho vợ con và gia đình trong cảnh nghèo khổ ấy. Băn khoăn trăn trở hơn là kẻ sĩ mà chẳng giúp gì được cho đời, chiến tranh liên miên, dân chúng loạn lạc cực khổ. Càng nghĩ ông càng phê phán và lên án chiến tranh, lên án xã hội phong kiến gây bao cảnh đời vất vả như chính gia đình tác giả. Nỗi khổ về vật chất và tinh thần của Đỗ Phủ cũng là cái khổ chung của nhân dân lao động, của các nhà nho, trí thức thời đó. Sự khốn cùng của gia đình tác giả là chứng tích cho một thời kỳ lịch sử xã hội Trung Quốc hay đó chính là xã hội thời Đường thu nhỏ lại. Chỉ đơn thuần là nhà bị gió phá, mưa dột nghèo túng nhưng bài thơ có giá trị hiện thực to lớn, phản ánh nhiều mặt đang nóng bỏng của xã hội Trung Quốc lúc đó. Những nỗi đau của dân đen ông cũng đã từng chứng kiến nếm trải để rồi từ hiện thực của gia đình, xã hội, nhà thơ thể hiện khát vọng hoà bình, dân chúng ấm no:

Ước được nhà rộng muôn ngàn gian

Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan

Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn!

Than ôi! bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt

Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được!

Cùng với giá trị hiện thực sâu sắc của bài thơ, khổ thơ cuối thể hiện sâu sắc khát vọng cao đẹp, ước mơ cao cả, vị tha. Nhà mình thì dột nát, sắp đổ đến nơi, biết bao giờ dựng lại được? Vậy mà ông luôn nghĩ tới tương lai, không hề nghĩ cho mình, gia đình, lại nghĩ đến ngôi nhà chung, to cao, rộng rãi, vững chắc muôn nghìn gian, bất chấp mưa nắng, vững như thạch bàn dành cho muôn nghìn dân đang đói rách, cơ cực bần hàn trú ngụ. Dù đau khổ chất chồng, nhưng không dập tắt được nhân tính, không làm mất được niềm tin, con người không bị hoàn cảnh đè bẹp mà ngạo nghễ vượt lên trên hoàn cảnh. Thương người là nhân, yêu người là ái. Lòng nhân ái của Đỗ Phủ thật cảm động và thiết thực cụ thể. Điều cao cả và đáng kính trọng hơn nữa là ở chỗ mơ ước ấy mang tinh thần vị tha tới mức xả thân vì người khác. Ông vui lòng chịu chết cóng, chết rét để có được ngôi nhà trong mơ ấy.

Thực tế xưa nay không có ngôi nhà rộng muôn ngàn gian như thế. Khổ thơ được sáng tạo bằng biện pháp tu từ so sánh và thậm xưng đế diễn tả ước mơ to lớn và cảm hứng lãng mạn dạt dào, làm sáng bừng lòng nhân ái bao la của một con người từng trải qua bao bất hạnh giữa thời loạn lạc. Vì vậy nhà thơ mong mỏi ai ai cũng được sống cuộc sống yên ấm hạnh phúc.

Dù đã qua đi hơn mười hai thế kỷ nhưng bài thơ này vẫn giữ được cho mình chỗ đứng trong trái tim mỗi chúng ta bởi vì giá trị hiện thực và tính nhân đạo bao la luôn toả sáng trong đó.

Bài mẫu 2: Giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo trong Bài thơ nhà tranh bị gió thu phá

Dàn ý

1. Mở bài

Giới thiệu tác giả Đỗ Phủ và bài thơ “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá”: 

• Đỗ Phủ là một trong những nhà thơ hiện thực vĩ đại của văn học Trung Hoa với những sáng tác chạm sâu vào trái tim người đọc.
• "Bài ca nhà tranh bị gió thu phá" được sáng tác khi ông đã nếm trải biết bao nhiêu cay đắng ở đời, phản ánh được hiện thực khốc liệt và tình yêu thương đồng loại của Đỗ Phủ.

2. Thân bài

Khái quát đầu: Những năm tháng Đỗ Phủ phải sống trong cảnh nghèo khó, cơ cực. Cuộc sống gia đình ông túng thiếu, sống trong một mái nhà tranh bên cạnh khe Cán Hoa phía Tây Thành Đô. => Từ đó tạo cảm hứng, cũng chính là hiện thực để cho ông viết lên những dòng thơ này.

• Giới thiệu bức tranh căn nhà tranh bị gió thu phá: Vào những năm cuối đời, Đỗ Phủ trở về Thành Đô trong hoàn cảnh vẫn cực khổ, bần hàn và nghèo túng, nhờ có sự giúp đỡ của bạn bè mà ông có được một căn nhà tranh bên cạnh Khe Cán Hoa. Căn nhà hiện lên trong bài thơ trong hoàn cảnh vật lộn với trận cuồng phong của mùa thu
• Phân tích giá trị hiện thực trong bài thơ: Ông phê phán và lên án chiến tranh phi nghĩa đã gây bao cảnh đời vất vả như chính gia đình ông, nỗi khổ về vật chất và tinh thần của Đỗ Phủ cũng là cái khổ chung của nhân dân lao động và nhà Nho, trí thức thời đó
• Phân tích giá trị nhân đạo trong bài thơ: Lòng nhân ái của Đỗ Phủ thật cảm động và thiết thức, niềm mơ ước của ông mang sự vị tha đến mức xả thân vì mọi người

3. Kết bài

Khẳng định ý nghĩa của giá trị hiện thực và nhân đạo trong bài thơ: Dù bài thơ “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá” đã đi qua hơn mười hai thế kỉ nhưng nó vẫn giữ được cho mình một chỗ đứng vững chãi trong trái tim người đọc chính nhờ những giá trị hiện thực và tính nhân đạo bao la tỏa sáng trong bài thơ.

Bài viết

Đỗ Phủ là một trong những nhà thơ hiện thực vĩ đại của văn học Trung Hoa với những sáng tác chạm sâu vào trái tim người đọc. Thơ ông là những bức tranh sinh động, chân thực về xã hội phong kiến, về những mảnh đời cơ cực và về những khát khao có cuộc sống bình dị nhất. Ông hiểu thấu nỗi đau của muôn kiếp vì chính bản thân mình cũng đã trải qua. "Bài ca nhà tranh bị gió thu phá" được sáng tác khi ông đã nếm trải biết bao nhiêu cay đắng ở đời, phản ánh được hiện thực khốc liệt và tình yêu thương đồng loại của Đỗ Phủ.

Những năm tháng Đỗ Phủ phải sống trong cảnh nghèo khó, cơ cực. Cuộc sống gia đình ông túng thiếu, sống trong một mái nhà tranh bên cạnh khe Cán Hoa phía Tây Thành Đô. Những ngày mưa mùa thu gió lùa đã khiến cho mái nhà tốc mái. Có lẽ đây chính là cảm hứng, cũng chính là hiện thực để cho ông viết lên những dòng thơ này.

Đoạn thơ đầu tiên viết về một trận cuồng phong tháng tám:

Tháng tám, thu cao, gió thét gào

Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta

Tranh bay sang sông rải khắp bờ

Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa

Mảnh thấp quay lộn vào mương xa

Chỉ với mấy câu thơ nhưng đã khái quát được hiện thực tàn khốc từ thiên nhiên, những cơn gió tháng tám đã lật tung mái nhà tranh nghèo. Thật cảm cảnh cho mái nhà tranh rách nát của Đỗ Phủ, ông đành bất lực nhìn thiên nhiên tàn phá. Một hiện thực đầy xót xa mà người đọc nhận ra chính là thiên nhiên cứ vô tình với cuộc đời nhiều đắng cay của một người vẫn mải miết cống hiến cho đời những vần thơ thật đẹp.

Đây cũng chính là thời điểm loạn lạc mà nhân dân Trung Hoa phải đối mặt và trải qua. Binh biến loạn lạc, người dân mất nhà mất cửa, mất người thân, đạo đức suy thoái nghiêm trọng. Đỗ Phủ bất lực nhìn xã hội đang rơi vào ngõ cụt:

Môi khô, miệng cháy gào chẳng được

Quay về chống gậy lòng ấm ức

Nhà thơ già dẫu có "gào" khô cả môi cũng không ai thấu, không ai hiểu, đành ngậm ngùi "chống gậy lòng ấm ức". Nỗi xót xa hiển hiện ngay trong từng câu từng chữ càng khiến người đọc không kìn được cảm xúc. Xã hội tàn khốc, lòng người lạnh lẽo làm sao cứu vãn nổi.

Và tác giả như trào ra sự căm tức và oán hận:

Ngoài biên máu chảy thành biển đỏ

Mở cõi nhà vua ý chưa bỏ

Hiện thực chiến tranh tàn khốc đang phô bày ra trước mắt nhưng nhà vua nào đâu có thấu, có hiểu. Những năm tháng chinh phạt đã khiến cho cuộc sống của nhân dân thêm lầm than và rơi vào ngõ cụt không thể cứu vãn.

Cảnh mưa gió ngày thu tàn phá căn nhà khiến cho Đỗ Phủ không thể chợp được mắt, thương vợ, thương con và thương chính bản thân mình:

Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê

Đêm dài ướt át sao cho trót

Câu thơ như cứa vào lòng người nỗi khắc khoải, xót xa cho một kiếp người, kiếp nghèo long đong lận đận.

Nỗi đau đớn, tủi nhục của một người tài giỏi nhưng lận đận, tù tùng, cái nghèo cứ bám riết lấy. Ông tự trách bản thân mình vô dụng không thể đỡ dần, giúp đỡ cho vợ con. Đất nước chiến tranh loạn lạc, nhân dân lầm than. Một bức tranh hiện thực xã hội Trung Hoa nhiều xót xa và nước mắt. Bằng ngòi bút chân thực, ông đã vẽ lên trước mắt người đọc hiện thực xã hội nhiều ám ảnh.

Và rồi ông càng mong muốn, càng khát khao được ấm no và mong và nhân dân qua khỏi cơ cực, nhọc nhằn:

Ước được nhà rộng muôn ngàn gian

Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo đều hân hoan

Gió mưa chẳng núng vững vàng như thạch bàn

Than ôi bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt

Riêng lều ta nát chịu chết rét cũng được.

Đây là một khổ thơ giàu giá trị nhân đạo, là tấm lòng cao cả, vị tha và đầy yêu thương của nhà thơ nghèo Đỗ Phủ dành cho nhân dân Trung Hoa. Niềm ao ước có căn nhà rộng "muôn ngàn gian" để giúp cho nhân dân đỡ lạnh, đỡ khổ trong những ngày mưa gió. Ước muốn nhỏ nhoi ấy đã nói lên tấm lòng yêu thương vô bờ bến của ông dành cho những người nghèo khổ như ông. Tuy nhiên điều đáng nói ở đây là ông không "ước' cho mình, chỉ ước cho mọi người. Câu thơ cuối thực sự khiến người đọc nghẹn ngào:

Riêng lều ta nát chịu chết rét cũng được

Dù nghèo đói, dù cơ cực nhưng ông vẫn tràn đầy lòng vị tha. Dù chịu cánh "chết rét" ông cũng can tâm để mang lại cuộc sống ấm no cho nhân dân. Bài thơ "Bài ca nhà tranh bị gió thu phá" của Đỗ Phủ đã phản ánh được hiện thực của xã hội Trung Quốc thời bấy giờ, đồng thấy người đọc thấy được tấm lòng nhân ái, vị tha của ông đối với cuộc đời, với mọi người.

Bài mẫu 3: Giá trị hiện thực và giá trị nhân đạo trong Bài thơ nhà tranh bị gió thu phá

Dàn ý

1. Mở bài:

Thơ ca Trung Quốc thời Đường được xem là một trong những đỉnh cao của nghệ thuật nhân loại. 

"Bài ca nhà tranh bị gió thu phá" là một tác phẩm có giá trị hiện thực và nhân đạo cao, thể hiện nổi bật nhất tư tưởng cũng như tình cảm của bậc thánh thi này.

2. Thân bài:

Khái quát: Bài thơ mang tính hiện thực được hiểu là những bức tranh đời sống và con người mà các nhà nghệ sĩ thể hiện trong tác phẩm của mình. Bên cạnh giá trị hiện thực thì một tác phẩm chân chính còn cần phải có giá trị nhân đạo. Đó là sự đồng cảm sâu sắc của người cầm bút đối với những số phận, những cảnh huống bất hạnh trong cuộc sống. Từ đó lên tiếng tố cáo cái xấu, cái ác, cái bất công và bênh vực những con người nhỏ bé, yếu đuối.

Giá trị hiện thực trong "Bài ca nhà tranh bị gió thu phá" chính là cuộc sống khốn khổ của nhà thơ nói riêng và của nhân dân Trung Quốc nói chung dưới chế độ phong kiến nhà Đường thế kỉ thứ tám.

• Mở đầu bài thơ với âm hưởng một lời tự sự, Đỗ Phủ đã tường thuật tỉ mỉ cảnh nhà mình vào một đêm thu gió rét. 
• Cảnh đêm khuya tăm tối, lạnh lẽo, từng mảnh tranh bị gió mang đi quăng ném khắp nơi trước con mắt bất lực của nhà thơ gợi lên trong chúng ta nỗi chua xót, ngậm ngùi.
• Cuộc đời Đỗ Phủ thi cử lận đận, tha hương, nghèo túng, bệnh tật...đủ cả mùi vị khổ ải của nhân sinh.

=> Qua một cảnh đời có thể khái quát dược hoàn cảnh sống của nhân dân Trung Hoa dưới hoàn cảnh loạn lạc của đất nước.

• Bức tranh hiện thực còn thể hiện ở cảnh cướp tranh của bọn trẻ thôn nam cướp những tấm tranh xơ xác của một cụ già tội nghiệp, 

Giá trị nhân đạo :

• Nhà thơ đã thể hiện một tình cảm lớn thật vị tha dù bản thân đang ở trong cảnh ngặt nghèo, nguyện hi sinh bản thân mình để cầu ước cho những kẻ sĩ khác được may mắn hơn, êm ấm hơn

3. Kết bài: Bài thơ Bài ca nhà tranh bị gió thu phá đã phản ánh được hiện thực xã hội phong kiến Trung Quốc dưới thời Đường, một thời đại có nhiều biến động gây cho nhân dân nhiều tang thương, đau khổ. Bên cạnh giá trị hiện thực sắc sảo, tác phẩm còn thể hiện chủ nghĩa nhân đạo một cách chân thành và cảm động. 

Bài viết

Thơ ca Trung Quốc thời Đường được xem là một trong những đỉnh cao của nghệ thuật nhân loại. Thành tựu của nền thơ ca đó có sự đóng góp rất lớn của đại thi hào Đỗ Phủ. Ông còn được người đời gọi là Đỗ Thiếu Lăng, sống vào thời Thịnh Đường. Tuy Đỗ Phủ không thành công trên quan trường nhưng sự nghiệp thơ ca của ông là bất hủ. "Bài ca nhà tranh bị gió thu phá" là một tác phẩm có giá trị hiện thực và nhân đạo cao, thể hiện nổi bật nhất tư tưởng cũng như tình cảm của bậc thánh thi này.

Ngoài danh hiệu "Thi thánh", Đỗ Phủ dược được tôn xưng là "Thi sử". Những danh hiệu này liên quan đến tính hiện thực và nhân đạo rất nổi bật trong tác phẩm của ông. Tính hiện thực được hiểu là những bức tranh đời sống và con người mà các nhà nghệ sĩ thể hiện trong tác phẩm của mình. Bên cạnh giá trị hiện thực thì một tác phẩm chân chính còn cần phải có giá trị nhân đạo. Đó là sự đồng cảm sâu sắc của người cầm bút đối với những số phận, những cảnh huống bất hạnh trong cuộc sống. Từ đó lên tiếng tố cáo cái xấu, cái ác, cái bất công và bênh vực những con người nhỏ bé, yếu đuối.

Giá trị hiện thực trong "Bài ca nhà tranh bị gió thu phá" chính là cuộc sống khốn khổ của nhà thơ nói riêng và của nhân dân Trung Quốc nói chung dưới chế độ phong kiến nhà Đường thế kỉ thứ tám.

Tháng tám, thu cao, gió thét già,

Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta.

Tranh bay sang sông rải khắp bờ,

Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa,

Mảnh thấp quay lộn vào mương sa.

Mở đầu bài thơ với âm hưởng một lời tự sự, Đỗ Phủ đã tường thuật tỉ mỉ cảnh nhà mình vào một đêm thu gió rét. Một nhân tài, một trí thức, một con người giàu nghị lực và ý chí nhưng vẫn lâm cảnh khốn cùng phải nhờ lòng thương của bạn bè mới có được một ngôi nhà tranh ở tạm bên khe Cán Hoa. Nhưng số phận thật trớ trêu, nhà mới ở chưa được bao lâu thì mùa thu, gió bão thổi tung. Cảnh đêm khuya tăm tối, lạnh lẽo, từng mảnh tranh bị gió mang đi quăng ném khắp nơi trước con mắt bất lực của nhà thơ gợi lên trong chúng ta nỗi chua xót, ngậm ngùi. Cuộc đời Đỗ Phủ thi cử lận đận, tha hương, nghèo túng, bệnh tật...đủ cả mùi vị khổ ải của nhân sinh. Qua một cảnh đời có thể khái quát dược hoàn cảnh sống của nhân dân Trung Hoa dưới hoàn cảnh loạn lạc của đất nước.

Chưa hết, bức tranh hiện thực còn thể hiện ở cảnh cướp tranh của bọn trẻ thôn nam:

Trẻ con thôn nam khinh ta già không sức,

Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật.

Cắp tranh đi tuốt vào lũy tre.

Một đám trẻ con, cướp những tấm tranh xơ xác của một cụ già tội nghiệp. Bức tranh hiện thực quá đau lòng. Phải là một xã hội nghèo đói, phi nhân đến mức nào mà trẻ con lại trở thành kẻ cướp, kẻ ác một cách trơ tráo, táo tợn như thế. Thật vậy, cứ nhìn vào cách ứng xử của con người chúng ta liền có thể hiểu được bản chất của xã hội ấy.

Ngôi nhà bị tốc mái "dột chẳng chừa đâu" chính là cảnh nhà Đỗ Phủ trong đêm thu ấy: Đêm mưa lạnh lẽo, tối tăm, nhà dột nát, mền vải thì rách mướp, con đông, ngủ xấu nết... Biện pháp liệt kê được sử dụng hiệu quả đã hoàn chỉnh các nét cuối của bức tranh hiện thực đen tối, ảm đạm này. Một bức tranh nhỏ mở ra một hiện thực lớn. Dùng chính cảnh nhà mình để phản ánh tình hình đất nước, thời đại làm cho bài thơ có tính chân thực rất cao.

Giá trị hiện thực đã làm cho Bài ca nhà tranh bị gió thu phá gây được ấn tượng mạnh trong lòng độc giả. Bên cạnh đó giá trị nhân đạo sẽ làm cho tác phẩm lắng đọng sâu sắc trong lòng độc giả. Nhà thơ đã thể hiện một tình cảm lớn thật vị tha dù bản thân đang ở trong cảnh ngặt nghèo.

Ước được nhà rộng muôn ngàn gian

Che khắp thiên hạ, kẻ sĩ nghèo hân hoan.

Gió mưa chẳng núng, vững vàng như thạch bàn.

Than ôi! Bao giờ nhà ấy sừng sững dựng trước mắt

Riêng lều ta nát chịu chết rét cũng được.

Một mơ ước thật vĩ đại vì nó dành cho mọi người chứ không phải cho bản thân người đang mơ ước. Nhà văn Nam Cao đã từng nhận ra rằng : "Một người đau chân có lúc nào quên được cái chân đau của mình để nghĩ đến một cái gì khác đâu. Khi người ta khổ quá thì người ta chẳng còn nghĩ gì đến ai được nữa." Đại đa số con người có lẽ là như vậy. Nhưng quy luật cảm xúc này sẽ không đúng với trường hợp những tâm hồn quảng đại, vị tha. Đỗ Phủ là một tâm hồn như thế! Ngay giữa cảnh ngộ khốn cùng của bản thân, ông vẫn nghĩ đến biết bao cảnh ngộ khác trên đời. Và còn đáng kính trọng hơn khi ông có ý nguyện hi sinh bản thân mình để cầu ước cho những kẻ sĩ khác được may mắn hơn, êm ấm hơn. Ước mơ luôn rất đẹp và ước mơ của Đỗ Phủ có thể được xem là ước mơ vĩ đại nhất của con người.

Bài thơ Bài ca nhà tranh bị gió thu phá đã phản ánh được hiện thực xã hội phong kiến Trung Quốc dưới thời Đường, một thời đại có nhiều biến động gây cho nhân dân nhiều tang thương, đau khổ. Bên cạnh giá trị hiện thực sắc sảo, tác phẩm còn thể hiện chủ nghĩa nhân đạo một cách chân thành và cảm động. Bài thơ xứng đáng được xếp vào danh sách kiệt tác của nhân loại bởi những ý nghĩa và bài học nhân văn trong đó.