[toc:ul]

Bài mẫu 1: Trong bài ca vỡ đất, nhà thơ Hoàng Trung Thông có viết:

" Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm"

Dựa vào những hiểu biết của em về những thành tựu của quê hương, đất nước do bàn tay lao động của con người tạo nên, em hãy làm sáng tỏ ý thơ trên.

Dàn ý

I. Mở bài

• Bàn tay lao động của nhân dân ta đã chinh phục và cải tạo thiên nhiên để làm nên biết bao kì tích.
• Nhà thơ Hoàng Trung Thông viết:

Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.

II. Thân bài

1. Giải thích

• Bàn tay: sức lao động.
• Sỏi đá: những trở ngại, khó khăn.
• Cơm: thành quả lao động.
• Nguyên nhân: sức lao động cải tạo thiên nhiên.
• Kết quả: mang lại cuộc sống ấm no hạnh phúc.
• Khẳng định vai trò, tác dụng của lao động trong việc chinh phục thiên nhiên, tạo ra mọi thành tựu trong xã hội.

2. Chứng minh

a. Làm thay đổi bộ mặt đất nước xã hội

• Trước Cách mạng: đất nước nghèo nàn, lạc hậu.
• Trong hai cuộc kháng chiến: tăng gia sản xuất tạo nên sức mạnh, cung cấp cho tiền tuyến góp phần giải phóng miền Nam thống nhất đất nước.
• Sau khi nước nhà thống nhất, cả nước tiến lên chủ nghĩa xã hội, hàn gắn vết thương chiến tranh, cải tạo đất đai, khai phá đất hoang. Xây dựng nhiều công trình mới: đường sắt Thống Nhất, thủy điện sông Đà, Trị An, Y-a-li, dầu khí Vũng Tàu.

b. Bàn tay làm ra mọi vật dụng cần thiết phục vụ sinh hoạt hằng ngày

• Làm ra thóc gạo, rau quả, thịt cá, bàn ghế, vật dụng...
• Sáng tác ra các tác phẩm văn học nghệ thuật.
• Mọi của cải vật chất, tinh thần trong xã hội đều do bàn tay lao động của con người làm ra.

III. Kết luận

• Khẳng định giá trị to lớn của sức lao động.
• Cảm nghĩ trong việc góp phần vào công cuộc đổi mới của đất nước.

Bài viết

Nhân dân ta vốn có truyền thống cần cù lao động nên từ nghìn xưa đã đề cao bàn tay lao động. Chính sức cần lao này, không phải chỉ làm ra những sản phẩm thiết thực phục vụ cuộc sống hằng ngày cho mọi người mà còn chinh phục và cải tạo thiên nhiên, làm nên biết bao biến đổi to lớn đối với đất nước và xã hội. Nói lên điều này, trong bài thơ “Bài ca vỡ đất” nhà thơ Hoàng Trung Thông đã viết:

Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm.

Hai câu thơ trên là một nhận xét có giá trị như một chân lí đã được thực tiễn của cách mạng của dân tộc ta chứng minh.

Trong câu thơ đầu, “Bàn tay” là một hình ảnh ẩn dụ, tượng trưng cho sức lao động của con người. Cũng nhờ đó, con người vượt qua mọi khó khăn trở ngại, mọi chông gai, “sỏi đá” trong cuộc đấu tranh chinh phục và cải tạo thiên nhiên. “Sỏi đá” trong câu thơ chính là hình ảnh tượng trưng có tính khái quát những khó khăn và trở ngại vừa nói:

Nhờ sức cần lao bền bỉ cần cù, con người đã biến “sỏi đá” thành “cơm”. Cơm nói một cách khác chính là của cải vật chất, những sản phẩm cần yếu, thiết thực để nuôi sông con người. “Cơm” ở đây tượng trưng cho thành quả lao động mà con người thu hoạch được nhờ vào sức cần lao của mình.

Hai câu thơ nêu lên một mối quan hệ nhân quả đúng quy luật, cho thấy chính lao động của con người chứ không phải cái gì khác đã góp phần cải tạo thiên nhiên, mang lại cuộc sống ấm no và hạnh phúc cho con người.

Đây là một lời khẳng định, hơn thế nữa là một lời ca ngợi vai trò, tác dụng to lớn của lao động trong việc chinh phục thiên nhiên, tạo ra mọi thành quả trong xã hội con người.

Thực tiễn cách mạng của dân tộc ta trước hết chứng minh bàn tay con người đã làm thay đổi bộ mặt đất nước và xã hội ta.

Thật vậy, trước Cách mạng tháng Tám, đất nước ta còn lạc hậu, nghèo nàn và xơ xác biết bao. Đại bộ phận nông dân thời đó đều là những anh Pha, chị Dậu sống chui rúc trong những mái nhà tranh xiêu vẹo và ọp ẹp. Chính những người này đã bước vào cuộc kháng chiến trường kì gian khổ ngót chín năm trời. Bàn tay người hậu phương khi ấy đã tích cực tăng gia sản xuất, đổ mồ hôi - đôi khi đổ xương máu mình, để làm ra lúa gạo nuôi cho bộ đội ăn no, đánh thắng. Ta làm sao quên được trong trang sách truyện “Con trâu” của nhà văn Nguyễn Văn Bổng, hình ảnh gia đình anh Trợ đã kéo bừa thay trâu. Hay trong thực tế chiến dịch Điện Biên, hình ảnh hàng vạn dân chao; thồ gạo, thồ đạn lên mặt trận để nuôi dưỡng tiếp sức cho anh “Bộ đội cụ Hồ” viết xong thiên sử đẹp:

Chín năm làm một Điện Biên

Nên vành hoa đỏ nên thiên sử vàng.

(Tố Hữu)

Các hình ảnh ấy là gì nếu không phải là những chứng minh hùng hồn cho “bàn tay” cần lao đã biến được “sỏi đá” thành “cơm”.

Tiếp đó là cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước càng ác liệt hơn. Trong các giai đoạn lịch sử này, nhân dân miền Bắc lại tiếp tục tăng gia sản xuất, khai phá đất hoang, “mỗi người làm việc bằng hai, vì miền Nam ruột thịt”, “vì sự nghiệp thống nhất nước nhà”. Nhiều nhà máy, xí nghiệp đã mọc lên khắp miền Bắc xã hội chủ nghĩa khiến cho sản xuất không những nông nghiệp mà cả công nghiệp phát triển mạnh mẽ biến một nửa nước này thành hậu phương bao la, góp phần đắc lực cho sự nghiệp giải phóng miền Nam. Trong một nửa nước còn lại, tại các vùng giải phóng, vùng căn cứ cách mạng, bà con nông dân các dân tộc cũng đã góp bàn tay của mình biến “sỏi đá” thành “cơm” chung sức với tiền tuyến một lòng đánh Mỹ với niềm tin tất thắng.

Khi non sông ta sạch bóng quân thù, nước nhà vĩnh viễn độc lập, tự do và thống nhất, nhân dân ta lại chen vai sát cánh nhau trên ruộng đồng nương rẫy, chung tay ra sức hàn gắn lại vết thương chiến tranh. Khắp nơi bà con cùng nhau lấp hố bom, phá mìn, cải tạo đất đai, trả lại màu xanh cho ruộng đồng xứ sở. Từ Tây Bắc, Việt Bắc đến Tây Nguyên, đâu đâu bàn tay người cũng góp phần tích cực khai phá đất hoang làm ra biết bao lúa gạo của cải nuôi sống con người. Từ bàn tay người, biết bao công trình mới đã được dựng lên: đường sắt Thống Nhất, thủy điện sông Đà, thủy điện Trị An, Y-a-li, cầu Thăng Long, xí nghiệp dầu khí Vũng Tàu... và còn biết bao công trình lớn nhỏ khác ở các địa phương cứ mọc lên kì diệu dưới bàn tay người cứ như có một phép lạ nào!

Ngoài ra, trong cuộc sống thường nhật từ xưa đến nay, bàn tay con người đã làm ra mọi thứ cần thiết, Từ thóc gạo, rau quả, thịt cá... nghĩa là mọi thứ thực phẩm thiết yếu đến các vật dụng cần dùng như bàn ghế cửa nhà. Đó là chưa kể đến những tác phẩm văn học nghệ thuật thơ nhạc, phim ảnh phục vụ cho đời sống tinh thần của mọi người.

Tóm lại, ai cũng thấy mọi thứ của cải vật chất và tinh thần trong xã hội đều do bàn tay con người hay nói một cách khác - sức lao động của con người làm ra cả. Hai câu thơ của nhà thơ Hoàng Trung Thông khẳng định giá trị và khả năng to lớn của sức lao động trong đời sống hàng ngày và cả trong việc xây đắp những công trình lớn của đất nước. Phải chăng qua hai câu này nhà thơ muốn nhắn nhủ với chúng ta là phải biết quý trọng lao động và các thành quả do sức cần lao động ấy tạo nên.

Đối với chúng ta, giờ đây không chỉ nỗ lực trong học tập mà còn chuyên cần chăm chỉ trong các giờ hướng nghiệp, để mai sau trở thành người lao động mới, đem bàn tay mình biến sỏi đá thành cơm góp phần làm đất nước thêm giàu mạnh.

Bài mẫu 2: Trong bài ca vỡ đất, nhà thơ Hoàng Trung Thông có viết:

" Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm"

Dựa vào những hiểu biết của em về những thành tựu của quê hương, đất nước do bàn tay lao động của con người tạo nên, em hãy làm sáng tỏ ý thơ trên.

Dàn ý

I. Mở bài: cho đề phân tích câu thơ “Bàn tay ta làm nên tất cả/ Có sức người sỏi đá cũng thành cơm”

Nêu phẩm chất của người Việt Nam: cần cù, chịu thương, chịu khó, yêu lao – Dẫn dắt vào vấn đề cần chứng minh (làm sáng tỏ): câu thơ của Hoàng Trung Thông khái quát vai trò của sức lao động trong đời sống con người (trích thơ). Nhìn lại những thành tựu của đất nước trong suốt thời gian qua, chúng ta càng có cơ sở để khẳng định tính đúng đắn của hai câu thơ đó.

II. Thân bài:

Giải thích:

• Bàn tay: sức lao động
• Sỏi đá: những sự vật tầm thường, chưa có ích lợi; song cũng gợi liên tưởng tới những khó khăn, vất vả trong lao độnh
• Cơm: thành quả lao động

=> Nghĩa cả câu: Như vậy, câu thơ đã khái quát được vai trò hết sức to lớn của sức lao động: Sức lao động giúp con người tạo ra những của cải vật chất, những sản phẩm có giá trị nhằm phục vụ cho đời sống con người.

Chứng minh: Những thành tựu phát triển kinh tế – xã hội, cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân trên đất nước ta những năm gần đây chính là những minh chứng rõ ràng nhất cho tính đúng đắn của câu thơ:

Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ:

• Sức lao động đã giúp người dân miền Bắc tạo ra những của cải vật chất để tiếp tế cho miền Nam

• Khi đất nước lập lại hoà bình, tiến lên chủ nghĩa xã hội, sức lao động là những nỗ lực của con người nhằm hàn gắn vết thương chiến tranh:  Những mảnh đất hoang sơ, khô cằn, “đất cày lên sỏi đá” được khai phá, cải tạo. Những mảnh rừng bị quân giặc tắm trong chất diệt cỏ Dionxin, bị bom đạn tàn phá được phủ xanh lại. Nhiều công trình của đất nước dựng lên để phục vụ cho cuộc sống mời như nhà máy Thuỷ điện sông Đà, tuyến đường sắt Thống Nhất… Sức lao động đã khiến đất nước bước ra từ chiến tranh như được hồi sinh, mang một diện mạo mới.

Sức lao động của con người còn tạo ra những vật dụng cần thiết cho đời sống hàng ngày của mỗi cá nhân.

• Sản phẩm vật chất: Hạt gạo ta ăn hàng ngày, cho đến những rau thơ, trái ngọt, những bàn ghế, quần áo, đồ dùng,… tất thảy đều là sản phẩm sáng tạo từ lao động của con người.

• Sản phẩm tinh thần: văn chương nghệ thuật, âm nhạc, thi ca, hội hoạ…

• Nói tóm lại, sức lao động có khả năng tạo ra những của cải cả về vật chất lẫn tinh thần của xã hội.

III. Kết bài:

Khái quát lại ý nghĩa của câu thơ: Như vậy, hai câu thơ của Hoàng Trung Thông đã khẳng định và ngợi ca vai trò to lớn của sức lao động trong việc kiến tạo nên nguồn tài sản vật chất – tinh thần to lớn cho xã hội. – Bài học nhận thức, hành động: Nhận thức được vai trò của sức lao động, em luôn tự ý thức trách nhiệm của bản thân: học thật giỏi, đồng thời rèn luyện, tu dưỡng đạo đức để có thể đem sức lao động của mình cống hiến cho Tổ quốc.

Bài viết

Người Việt Nam ta từ ngàn xưa đã luôn được ngợi ca với phẩm chất cần cù, chịu thương, chịu khó, yêu lao động. chính sự lao động cần cù, hăng say ấy đã giúp chúng ta kiến tạo nên những tài sản vật chất, tinh thần quý giá của dân tộc. Đề cao vai trò của sức lao động, trong “Bài ca vỡ đất”, Hoàng Trung Thông cũng viết: “Bàn tay ta làm nên tất cả Có sức người sỏi đá cũng thành cơm” Nhìn lại những thành tựu của đất nước trong suốt thời gian qua, chúng ta càng có cơ sở để khẳng định tính đúng đắn của hai câu thơ đó. Hoàng Trung thông đã sử dụng những hình ảnh tượng trưng giàu ý nghĩa trong câu thơ của mình.

Trước hết, hình ảnh “bàn tay ta” là một hoán dụ để chỉ sức lao động của con người, bởi lẽ đôi tay được chúng ta sử dụng để làm việc, lao động, và cũng từ đôi bàn tay ấy mà những sản phẩm, những của cải cật chất ra đời. Nhờ có “bàn tay ta” mà “sỏi đá cũng thành cơm”. Cách diễn đạt thật giàu hình ảnh và gợi sức liên tưởng: “sỏi đá” vừa là biểu tượng cho những sự vật tầm thường, chưa có ích lợi gì với đời sống của con người; lại vừa gợi ra những khó khăn, vất vả trong quá trình cải tạo thiên nhiên để phục vụ cho cuộc sống. “Cơm” là ẩn dụ cho những thành quả gặt hái được từ lao động. Như vậy, câu thơ đã khái quát được vai trò hết sức to lớn của sức lao động: Sức lao động giúp con người tạo ra những của cải vật chất, những sản phẩm có giá trị nhằm phục vụ cho đời sống con người.

Những thành tựu phát triển kinh tế – xã hội, cải thiện chất lượng cuộc sống của người dân trên đất nước ta những năm gần đây chính là những minh chứng rõ ràng nhất cho tính đúng đắn của câu thơ: “Bàn tay ta làm nên tất cả/ Có sức người sỏi đá cũng thành cơm”. Cuộc chiến tranh chống Pháp và chống Mĩ qua đi đã để lại những di chứng đầy đau thương trên mảnh đất dân tộc.

Đất nước lâm vào tình trạng nghèo nàn, lạc hậu; những rừng vàng, biển bạc đều bị tàn phá dười bom đạn chiến tranh. Nhưng bằng nghị lực cùng sức lao động phi thường, người Việt Nam ta vẫn vượt lên tất cả những khó khăn để xây dựng đất nước: Trong chiến tranh, sức lao động đã giúp người dân miền Bắc tạo ra những của cải vật chất để tiếp tế cho miền Nam thân yêu, giúp cuộc kháng chiến của ta giành được thắng lợi vẻ vang. Khi đất nước lập lại hoà bình, tiến lên chủ nghĩa xã hội, sức lao động là những nỗ lực của con người nhằm hàn gắn vết thương chiến tranh:  Những mảnh đất hoang sơ, khô cằn, “đất cày lên sỏi đá” được khai phá, cải tạo. Những mảnh rừng bị quân giặc tắm trong chất diệt cỏ Dionxin, bị bom đạn tàn phá được phủ xanh lại.

Nhiều công trình của đất nước dựng lên để phục vụ cho cuộc sống mời như nhà máy Thuỷ điện sông Đà, tuyến đường sắt Thống Nhất… Sức lao động đã khiến đất nước bước ra từ chiến tranh như được hồi sinh, mang một diện mạo mới. Không chỉ thay đổi bộ mặt đất nước, “đôi bàn tay” – sức lao động của con người còn tạo ra những vật dụng cần thiết cho đời sống hàng ngày của mỗi cá nhân. Hạt gạo ta ăn hàng ngày, cho đến những rau thơ, trái ngọt, những bàn ghế, quần áo, đồ dùng,… tất thảy đều là sản phẩm sáng tạo từ lao động của con người. Nhưng không chỉ dừng lại ở đó, sức lao động còn tạo nên những giá trị tinh thần không thể thiếu trong đời sống con người: đó là văn chương nghệ thuật, âm nhạc, thi ca, hội hoạ…

Nói tóm lại, sức lao động có khả năng tạo ra những của cải cả về vật chất lẫn tinh thần của xã hội. Vai trò của sức lao động lớn lao như thế đấy! Như vậy, hai câu thơ của Hoàng Trung Thông đã khẳng định và ngợi ca vai trò to lớn của sức lao động trong việc kiến tạo nên nguồn tài sản vật chất – tinh thần to lớn cho xã hội. Nhận thức được vai trò của sức lao động, em luôn tự ý thức trách nhiệm của bản thân: học thật giỏi, đồng thời rèn luyện, tu dưỡng đạo đức để có thể đem sức lao động của mình cống hiến cho Tổ quốc.

Bài mẫu 3: Trong bài ca vỡ đất, nhà thơ Hoàng Trung Thông có viết:

" Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cũng thành cơm"

Dựa vào những hiểu biết của em về những thành tựu của quê hương, đất nước do bàn tay lao động của con người tạo nên, em hãy làm sáng tỏ ý thơ trên.

Dàn ý

1. Mở bài:

Nhằm ca ngợi tinh thần lao động của các chiến sĩ trong kháng chiến chống Pháp gian khổ, nhà thơ Hoàng Trung Thông đã viết:

Bàn tay ta làm nên tất cả

Có sức người sỏi đá cùng thành cơm.

2. Thân bài:

Giải thích:

• “Bàn tay ta làm nên tất cả”, hình ảnh “bàn tay” tượng trưng cho sức lao động của con người; “tất cả” là bao gồm của cải vật chất và tinh thần của xã hội, “đá” tượng trưng cho khó khăn, trở ngại trong lao động.

=> Nghĩa cả câu: Như vậy, câu thơ đã khái quát được vai trò hết sức to lớn của sức lao động: Sức lao động giúp con người tạo ra những của cải vật chất, những sản phẩm có giá trị nhằm phục vụ cho đời sống con người. Quả thật, sức lao động sáng tạo của con người rất to lớn.

Chứng minh:

Từ những tháng ngày đói nghèo vì chiến tranh, nhờ chính đôi hàn tay cần cù lao động của người dân chịu thương chịu khó đã dần dần làm thay da đổi thịt đất nước ta:

• Về vùng đất Củ Chi, ta sẽ thấy những hố hom, những ụ pháo, những vành đai sắt ngày nào giờ đây nhờ sức lao động cần cù của người dân Củ Chi, xưa kia kiên cường trong chiến đấu nay lại cần mẫn trong lao động - đã trở nên trù phú xanh tươi.
• Những vùng đất hoang vu quanh năm nước nổi ở Mộc Hóa, Đồng Tháp Mười - vùng rừng sát, rừng ngập mặn trước kia không ai qua lại - giờ đây mọc lên những nhà ngói đỏ san sát, vườn tược sum sê, đồng lúa rập rờn. 
• Những đập thủy điện Trị An, sông Đà với những công trình xây dựng trên những vùng đất khô cằn; những chiếc cầu, con đường huyết mạch lưu thông từ nơi này sang nơi khác chạy dọc chạy ngang khắp mọi miền của đất nước; những nhà máy mọc lên như nấm; hàng loạt, hàng loạt nhà cao tầng, dinh thự đã xuất hiện

=>  Chính đôi bàn tay, khối óc, sự lao động không mệt mỏi của con người đã biến “sỏi đá” thành cơm gạo,... thành cuộc sống ấm no hạnh phúc, chính "bàn tay ta" đã “làm nên tất cả”. 

3. Kết bài: Đúc rút bài học:

•  Ngày nay, đất nước ta bước sang thế kỉ XXI, những bàn tay lao động hôm nay không thể chỉ lấy "sức người" ra để biến sỏi đá thành cơm, mà những bàn tay ấy phải có tri thức mới, kĩ thuật mới. 

Bài viết

Đất nước ta vốn là một nước nông nghiệp lạc hậu lại phải chịu cảnh chiến tranh chết chóc, bom đạn cày xới mảnh đất quê hương. Khi hòa bình nhân dân ta phải xây dựng lại, phải “biến hoang vu thành cơm áo, hoa hồng”. Và chính đôi hàn tay cần cù lao động của người dân chịu thương chịu khó đã dần dần làm thay da đổi thịt mảnh đất này. Về vùng đất Củ Chi, ta sẽ thấy những hố hom, những ụ pháo, những vành đai sắt ngày nào giờ đây nhờ sức lao động cần cù của người dân Củ Chi, xưa kia kiên cường trong chiến đấu nay lại cần mẫn trong lao động - đã trở nên trù phú xanh tươi. Rồi đến những vùng đất hoang vu quanh năm nước nổi ở Mộc Hóa, Đồng Tháp Mười - vùng rừng sát, rừng ngập mặn trước kia không ai qua lại - giờ đây mọc lên những nhà ngói đỏ san sát, vườn tược sum sê, đồng lúa rập rờn. Chính bàn tay lao động cùng với trái tim khối óc đã làm vùng kinh tế mới này tràn đầy sức sống. Như vậy, chỉ cần cần cù lao động, tất cả mọi việc, dù khó khăn đến đâu, ta cũng có thể giải quyết được.

Ta hãy nhìn lại những dòng kênh xanh nối tiếp nhau chảy vào đồng ruộng; những đập thủy điện Trị An, sông Đà với những công trình xây dựng trên những vùng đất khô cằn; những chiếc cầu, con đường huyết mạch lưu thông từ nơi này sang nơi khác chạy dọc chạy ngang khắp mọi miền của đất nước; những nhà máy mọc lên như nấm; hàng loạt, hàng loạt nhà cao tầng, dinh thự đã xuất hiện trên những mảnh đất xưa kia là đồng khô cỏ cháy, là hố bom, ụ pháo... ta mới hiểu được sức lao động của con người có thể làm thay da đổi thịt đất nước, làm thay đổi bộ mặt của xã hội. Chính đôi bàn tay, khối óc, sự lao động không mệt mỏi của con người đã biến “sỏi đá” thành cơm gạo,... thành cuộc sống ấm no hạnh phúc, chính "bàn tay ta" đã “làm nên tất cả”. Quả đúng như vậy. Có dịp suy ngẫm, kiểm nghiệm lại ta mới thấy hết ý nghĩa trong lời thơ của Hoàng Trung Thông và hiểu rõ giá trị của lao động...

 Ngày nay, đất nước ta bước sang thế kỉ XXI, những bàn tay lao động hôm nay không thể chỉ lấy "sức người" ra để biến sỏi đá thành cơm, mà những bàn tay ấy phải có tri thức mới, kĩ thuật mới. Có như vậy kinh tế ta mới hùng mạnh và sánh ngang với bè bạn năm châu.