[toc:ul]

Bài mẫu 1: Trong một cuộc nói chuyện với học sinh, chủ tịch Hồ Chí Minh có nói:" Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó". Hãy giải thích câu nói trên, liên hệ với bản thân em cần làm gì để trau dồi đạo đức và tài năng theo lời dạy của Bác.

Dàn ý

• Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó
• Chính tài năng giúp ta hoàn thành công việc. Nếu chỉ có đạo đức, dù mục đích tốt và tận lực làm, cũng khó làm nên.
• Hữu đức nhưng vô tài thì việc không những không thành mà còn gây tai hại… Đó là một hình thức của bệnh duy ý chí.
• Dẫn chứng: một học sinh hạnh kiểm tốt nhưng học hành yếu kém, một quản lí có nhiệt tình nhưng trình độ văn hoá, chuyên môn yếu kém thì sẽ sai lầm dẫn đến thất bại.

Mối quan hệ giữa tài và đức

• Có đạo đức, có tài năng mới trở thành con người toàn diện.
• Đức thể hiện qua thái độ hành động đúng, mục đích hành động tốt. Tài thể hiện qua thành quả công việc cao.

3. Kết bài

• Liên hệ với bản thân: Thanh niên học sinh cần trau dồi cả đức lẫn tài để trở thành người công dân tốt góp phần xây dựng đất nước phồn vinh.

Bài viết

Đức và tài là hai tiêu chuẩn cơ bản để đánh giá một con người và trở thành mục tiêu phấn đấu rèn luyện tu dưỡng của thanh niên. Khi bàn về mối quan hệ giữa đức và tài, trong một cuộc nói chuyện với học sinh, Bác Hồ đã phát biểu: "Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”

Vậy thế nào là đức, tài và mối quan hệ giữa đức và tài như thế nào?

Trong ý kiến của Bác, tài chính là tài năng, là kiến thức, là hiểu biết, là kĩ năng kĩ xảo, là kinh nghiệm sống để con người có thể hoàn thành công việc của mình một cách tốt nhất, đặc biệt là trong những hoàn cảnh khó khăn, những tình huống phức tạp. Đức chính là đạo đức, là tư cách tác phong, là lòng nhiệt tình, là những khát vọng chân thiện, mĩ… Người có đức biết tôn trọng và bảo vệ chân lí, dám đấu tranh với sai lầm, sẵn sàng hi sinh quyển lợi cá nhân cho quyền lợi của tập thể. Tài và đức là những phạm trù khác nhau nhưng gắn bó chặt chẽ không thể tách rời. Có tài mà không có đức là người vô dụng, bởi vì tài năng đó không được sử dụng để phục vụ nhân dân mà chỉ để mưu cầu lợi ích cho cá nhân thì cũng trở thành vô ích. Người ta không thể sống một mình, càng không thể tách rời giạ đình, bạn bè, giai cấp, dân tộc và đồng loại.

Giá trị của một con người được xem xét trên cơ sở những đóng góp hữu ích đối với cộng đồng. Người ích kỉ là người không quan tâm đến quyền lợi củà người khác. Nếu có tài, họ cũng chỉ tìm cách sao cho có lợi cho mình. Người có tài mà phản bội Tổ quốc, đi ngược lại lợi ích của nhân dân thì chẳng những vô dụng mà còn có tội. Người càng có tài mà kém đạo đức thì tác hại gây ra cho gia đình và xã hội càng lớn.

Nhưng nếu chỉ có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó. Có đức, tức là có khát vọng hành động, cống hiến vì lợi ích của mọi người nhưng kiến thức ít ỏi và năng lực kém thì những ý định dù tốt đến đâu cũng khó trở thành hiện thực. Tài năng giúp cho con người lao động có hiệu quả. Thiếu tài năng, người ta phải làm việc rất vất vả mà chất lượng công việc lại không cao.

Rõ ràng là giá trị của con người phải bao gồm cả tài và đức. Đức và tài bổ sung, hỗ trợ cho nhau để con người trở thành toàn diện, đạt hiệu quả cao trong quá trình làm việc và cống hiến. Nhưng trong ý kiến của Hổ Chủ tịch, rõ ràng vị trí của đức được coi là hàng đầu, là yếu tố quyết định. Chính vì thế, thiếu đức con người trở thành vô dụng, thiếu tài người ta làm việc gì cũng khó.

Cách nói của Bác rất giản dị và cụ thể, giúp ta nhận thức đúng đắn hơn về vai trò quan trọng của đức trong phẩm chất của mỗi con người.

Để trở thành công dân hữu ích, chủ nhân xứng đáng của đất nước trong tương lai, ngay từ tuổi học sinh, chúng em phải không ngừng học tập, tu dưỡng. Như vậy mới có đủ đức và tài – tiêu chuẩn của con người mới như Bác Hồ hằng mong ước.

Bài mẫu 2: Trong một cuộc nói chuyện với học sinh, chủ tịch Hồ Chí Minh có nói:" Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó". Hãy giải thích câu nói trên, liên hệ với bản thân em cần làm gì để trau dồi đạo đức và tài năng theo lời dạy của Bác.

Dàn ý

1. Mở bài: 

• Trong một cuộc nối chuyện với học sinh,. Bác nói: “Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”
• Chúng ta hiểu lời dạy trên đây của Bác như thế nào và thực hiện lời dạy quý báu đó ra sao?

2. Thân bài:

Giải thích:

*Tài là gì? 

• Tài hay tài năng chính là sự nổi bật về một lĩnh vực nào đó, một phần nhờ năng khiếu bẩm sinh kết hợp với phần lớn là sự chăm chỉ học tập và chuyên cần rèn luyện.
• Dẫn chứng:
• Trong y học, người bác sĩ phẫu thuật dùng đường dao tài hoa của mình giành lại sinh mệnh của bệnh nhân từ tay thần chết trong các ca cấp cứu hiểm nguy. 
• Trong học tập, một học sinh có thể dùng tài trí của mình để giải bài toán, bài tập một cách ngắn gọn, nhanh chóng và hiệu quả nhất. 

*Đức là gì?

• Đức chính là tư cách, là phẩm chất, là giá trị của con người trong cuộc sống. 
• Dẫn chứng:
• Bác Hồ đối với mọi người là một tấm gương đạo đức vĩ đại: cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. 
• Trong lớp em các bạn luôn giữ đúng mẫu mực, lễ độ với thầy cô giáo, khiêm tốn giúp đỡ bạn hữu trong học tập và sinh hoạt, sẵn sàng mạnh dạn góp ý phê bình xây dựng các bạn yếu kém, biếng lười.

Lí giải:

• Có tài mà làm việc tiêu cực, xấu xa vô đạo đức thì chẳng những vô dụng mà còn có tội đối với đất nước với nhân dân nữa.
• Người càng có tài mà vô đạo dức bao nhiêu thì tác hại đối với xã hội càng lớn lao bấy nhiêu.
• Dẫn chứng: Một cán bộ nhà nước, tể chức và quản lí giỏi, nhưng tư túi, tham ô, hối lộ thì thiệt hại lớn tài sản xã hội chủ nghĩa, tài sản nhân dân, ngẫm lại đâu có ích gì.
• Đức và tài hai mặt giá trị của một con người có quan hệ bổ sung hỗ trợ chặt chẽ cho nhau.

Bài học:

• Không thể thờ ơ trách nhiệm, chạy theo lối sống hưởng thụ, sa đọa, thiếu đạo lí.
• Thanh thiếu niên Việt Nam chúng ta phải không ngừng nuôi dưỡng phẩm chất đạo đức: gì phải thì cố làm cho kì được, dù là việc nhỏ. Điều gì trái thì hết sức tránh, dù là một điều trái nhỏ (Bác Hồ).
• Tích cực học tập, học văn hóa, khoa học kĩ thuật và tiếng nước ngoài để đủ khả năng tiếp cận với trình độ tiên tiến của thời đại ngày nay.

3. Kết bài: Là mầm non của cách mạng, em thấy mình cần phải không những tu dưỡng phẩm chất đạo đức, rèn luyện nhân cách, cố gắng để luôn luôn là một con ngoan trò giỏi, một đội viên tốt.

Bài viết

Đối với thanh thiếu niên chúng ta, Bác Hồ luôn luôn yêu cầu chỉ bảo, dìu dắt với thái độ bao dung, trìu mến, nâng đỡ. Bác rất mong muốn thế hệ trẻ luôn rèn luyện mình để thành người toàn diện. Bác khuyên chúng ta phải tu dưỡng, trau dồi cả đức lẫn tài. Trong một cuộc nối chuyện với học sinh,. Bác nói: “Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”

Chúng ta hiểu lời dạy trên đây của Bác như thế nào và thực hiện lời dạy quý báu đó ra sao?

Tài là gì? Đức là gì?. Tài hay tài năng chính là sự nổi bật về một lĩnh vực nào đó, một phần nhờ năng khiếu bẩm sinh kết hợp với phần lớn là sự chăm chỉ học tập và chuyên cần rèn luyện. Có tài nghĩa là có kiến thức, có kĩ năng, kinh nghiệm, sáng kiến để hoàn thành công việc được giao trong một thời gian ngắn nhất, có hiệu quả nhất, dù trong hoàn cảnh khó khăn, tình huống nan giải hay phức tạp dường nào.

Trong lãnh vực nào, cũng có người đầy tài năng. Trong y học, người bác sĩ phẫu thuật dùng đường dao tài hoa của mình giành lại sinh mệnh của bệnh nhân từ tay thần chết trong các ca cấp cứu hiểm nguy. Trong học tập, một học sinh có thể dùng tài trí của mình để giải bài toán, bài tập một cách ngắn gọn, nhanh chóng và hiệu quả nhất. Còn biết bao lĩnh vực nữa, không thể kể hết được.

Còn đức là gì? Đức chính là tư cách, là phẩm chất, là giá trị của con người trong cuộc sống. Đức theo quan niệm hiện nay là hết lòng phục vụ nhân dân, có tư cách đạo dức, tác phong tốt, biết tôn trọng, bảo vệ nguyên tác, chân lí, dũng cảm đấu tranh cho sự trung thực kiên quyết đấu tranh phê phán những sai lầm tiêu cực trong đời sống xã hội. Nói về đức hay đạo đức, không những riêng người Việt Nam ta mà cả thế giới đều khâm phục đạo đức Hồ Chí Minh. Bác Hồ đối với mọi người là một tấm gương đạo đức vĩ đại: cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Cả một đời Bác hi sinh quên mình vì độc lập tự do của dân tộc vì hạnh phúc của giống nòi, Bác sống vì Tổ quốc, vì mọi người. Học tập Bác, noi theo gương sáng của Người, trong cuộc sống chung quanh ta không thiếu các tấm gương hi sinh của các chiến sĩ bộ đội, công an dũng cảm chiến đấu tiêu diệt kẻ thù, kẻ gian, cứu người lâm nạn, quên cả bản thân mình. Gần gũi hơn, trong lớp của em cùng không ít bạn là tấm gương sáng về đạo đức của người học sinh, xứng đáng là cháu ngoan của Bác Hồ. Các em luôn giữ đúng mẫu mực, lễ độ với thầy cô giáo, khiêm tốn giúp đỡ bạn hữu trong học tập và sinh hoạt, sẵn sàng mạnh dạn góp ý phê bình xây dựng các bạn yếu kém, biếng lười.

Tài và đức vừa giải thích trên chính là phẩm chất và năng lực, hai mặt của giá trị một con người. Hai mặt này đều cần thiết không thể thiếu được. Đúng như lời Bác Hồ đã dạy: “Có tài mà không có đức là người vô dụng”. Vì sao? Bởi lẽ có tài mà giấu kín không đem ra phục vụ nhân dân đất nước thì đúng là không dùng được rồi chứ gì. Hơn thế nữa, có tài mà làm việc tiêu cực, xấu xa vô đạo đức thì chẳng những vô dụng mà còn có tội đối với đất nước với nhân dân nữa. Người càng có tài mà vô đạo dức bao nhiêu thì tác hại đối với xã hội càng lớn lao bấy nhiêu. Một cán bộ nhà nước, tể chức và quản lí giỏi, nhưng tư túi, tham ô, hối lộ thì thiệt hại lớn tài sản xã hội chủ nghĩa, tài sản nhân dân, ngẫm lại đâu có ích gì.

Một học sinh có khả năng học tập nhưng hỗn láo, ý thức tổ chức kỉ luật yếu kém thì trước sau gì cũng đi đến chỗ hư hỏng, chẳng có tác dụng tích cực gì đến bạn hữu trong lớp.

Trái lại, có đức mà không có tài thì đúng như Bác Hồ dã dạy: làm việc gì cũng khó. Bởi vì công việc hàng ngày đòi hỏi con người phải có kiến thức chuyên môn, phải thông minh, nhạy bén nhận định công việc để nhanh chóng giải quyết một cách có hiệu quả nhất, không có tài nhất định không làm được, công việc tất yếu sẽ đình trệ, gây thiệt lớn cho sản xuất và đời sống. Rõ ràng là dù có đức sẵn lòng làm việc tốt nhưng không có tài, thiếu năng lực làm việc thì mọi ý định tốt đẹp cũng đều không thể trở thành hiện thực được. Một công nhân tác phong đạo đức tốt nhưng kĩ thuật, nghiệp vụ không am tường thấu đáo, thì dẫn tới năng suất công việc thụt lùi.. Cũng vậy, một học sinh hạnh kiểm tốt nhưng học kém thì làm sao phát huy tác dụng của mình đến với bạn khác được.

Đức và tài hai mặt giá trị của một con người có quan hệ bổ sung hỗ trợ chặt chẽ cho nhau. Có đức lẫn tài thì con người toàn diện, hiệu quả công tác mới cao. Trong hai mặt đức và tài, đức là yếu tố quyết định, nhung đức không phải là cái gì trừu tượng, mơ hồ mà phải được thể hiện cụ thể trong việc hoàn thành tốt công việc với năng suất chất lượng và hiệu quả cao.

Thấm nhuần lời dạy của Bác, chúng ta phải suy nghĩ và hành động như thế nào để làm theo lời dạy đó.

Ngày nay, trong nhiệm vụ xây dựng và phát triển đất nước theo hướng dân giàu nước mạnh của công việc đổi mới do Đảng lãnh đạo, đòi hỏi, chúng ta phải chăm lo rèn luyện toàn diện cả đức lẫn tài. Không thể thờ ơ trách nhiệm, chạy theo lối sống hưởng thụ, sa đọa, thiếu đạo lí. Thanh thiếu niên Việt Nam chúng ta phải không ngừng nuôi dưỡng phẩm chất đạo đức: gì phải thì cố làm cho kì được, dù là việc nhỏ. Điều gì trái thì hết sức tránh, dù là một điều trái nhỏ (Bác Hồ). Ngoài ra, chúng ta còn phải đặc biệt tích cực học tập, học văn hóa, khoa học kĩ thuật và tiếng nước ngoài để đủ khả năng tiếp cận với trình độ tiên tiến của thời đại ngày nay.

Lời dạy của Bác thật vô cùng quý báu và sâu sắc. Qua đó, chúng ta hiểu Bác quan tâm đến thế hệ cách mạng của đời sau biết dường nào!

Là mầm non của cách mạng, em thấy mình cần phải không những tu dưỡng phẩm chất đạo đức, rèn luyện nhân cách, cố gắng để luôn luôn là một con ngoan trò giỏi, một đội viên tốt. Chỉ có thể làm như thế mới xứng đáng với tình thương yêu, sự quan tâm sâu sắc vô vàn của Bác đối với thiếu niên nhi đồng chúng em.

Bài mẫu 3: Trong một cuộc nói chuyện với học sinh, chủ tịch Hồ Chí Minh có nói:" Có tài mà không có đức là người vô dụng. Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó". Hãy giải thích câu nói trên, liên hệ với bản thân em cần làm gì để trau dồi đạo đức và tài năng theo lời dạy của Bác.

Dàn ý

1. Mở bài: Đưa ra vấn đề nghị luận, trích dẫn câu nói của Bác

2. Thân bài:

Giải: giải thích câu nói của Bác: Tài và đức là hai đức tính cần có của mỗi con người, nếu chỉ có tài mà không có đức thì nhân phẩm con người khi đã không có thì chẳng thể làm được gì có ích và ngược lại kẻ có đức mà không có tài năng thì chẳng thể có khả năng hoàn thành việc gì cả.

Bình: 

Khẳng định tính đúng sai của vấn đề

• Lí giải tại sao có tài mà không có đức thì là người vô dụng
• Giai thích vì sao có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó
• Tài và đức có mối quan hệ chặt chẽ với nhau ntn

Luận: 

• Đưa ra những ví dụ chứng minh vấn đề, về những con người tấm gương trong cuộc sống. Phê phán những con người sống không đúng có đức mà không có tài hoặc có tài mà không có đức.

Rút:

• Đưa ra bài học kinh nghiệm tích lũy cho bản thân và mọi người.

3. Kết bài:

Khẳng định lại ý nghĩa, giá trị và sức ảnh hưởng từ lời dạy của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Bài viết

Bác Hồ - vị cha già kính yêu của dân tộc, Người luôn sát sao chăm lo đến sự phát triển toàn diện của thế hệ mầm non tương lai đất nước. Chẳng vì thế mà trong buổi nói chuyện với học sinh, sinh viên, Bác Hồ đã từng nhận định : “Có tài mà không có đức là người vô dụng , có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó”.

Lời dạy của Người thấm đẫm triết lí nhân sinh, nó mang một sức mạnh vĩ đại để vượt qua mọi không gian và thời gian đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Người đã đưa ra một quan niệm nhân sinh về tài và đức đầy đúng đắn. Trước hết để hiểu rõ ý câu nói Người muốn truyền dạy chúng ta nên hiểu thế nào là tài và đức. “Tài” ở đây có thể hiểu đó chính là nhận thức, năng lực, nghiêng về kiến thức và hiểu biết, sự thông minh nhạy bén của một con người. Còn “đức” ở đây có thể hiểu chính là đạo đức, nhân cách của một con người, có biết “mình vì mọi người” hay không, có biết sống vì tập thể và hi sinh vì cái lớn hay không?

Từ những khái niệm về tài và đức đó người đưa ra một kết luận hết sức đúng đắn “ Có tài mà không có đức là người vô dụng, có đức mà không có tài thì làm gì cũng khó”. Thật vậy, một con người sinh ra và lớn lên không chỉ cần có tài mà còn cần phải có đức. Hai yếu tố này cần phải song song bổ sung và hoàn thiện cho nhau. Có một trong hai đều không thể hoàn thiện được. Hai phẩm chất “đức” và “tài” phải bổ sung cho nhau, tương trợ nhau giống như bầu trời phải có bốn phương Đông, Tây, Nam, Bắc; một năm phải có bốn mùa: xuân, hạ, thu, đông. Thiếu một phương không phải là trời và thiếu một mùa không phải là đất.

“Có tài mà không có đức là người vô dụng”. Thật vậy, nếu bạn sinh ra đã có cho mình một khả năng thiên bẩm để nhận thức thế giới quan xung quanh, để hiểu biết hơn người thế nhưng bạn không có “đạo đức”. Bạn sống chỉ để phục vụ mình, đáp ứng những nhu cầu cá nhân của mình thì bạn không thể trở thành người có ích được. Người có ích chỉ là khi bạn biết dùng cái trí tuệ đó đi cống hiến cho xã hội mà thôi, còn nếu bạn không biết vận dụng nó cho mục đích chung thì nó cũng trở thành vô dụng vứt đi. Trong thực tế cuộc sống cũng thế, một người làm quan phải là một người có tài có hiểu biết hơn người, học rộng tài cao thế nhưng thay vì dùng nó để cứu đời khỏi cơ cực lầm than để bài trừ cái xấu ra khỏi xã hội họ lại dùng nó để bóc lột dân nghèo thì thử hỏi tài để làm gì? Tài đó có đáng để vứt đi hay không?

Vậy còn “Có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó” là thế nào? Bạn có đức, biết hi sinh bản thân vì cái chung, biết sống hòa mình với xã hội nhưng lại hạn chế về nhận thức, hạn chế về kiến thức thì làm gì cũng trở nên khó khăn. Thực tế, trong một nhà máy nếu người giám đốc là người có tâm biết lo lắng cho đời sống người lao động, biết quan tâm đến lợi ích chung nhưng lại thiếu đi đầu óc quan sát nhạy bén thì sớm muốn công ty đó cũng sụp đổ vì làm ăn thua lỗ. Một vị Vua mà không có tài chỉ biết thương dân thì sớm muộn đất nước ấy cũng suy vong. Vì thế mới nói “tài” và “đức” phải là hai khía cạnh song hành nhau, bổ trợ cho nhau để nâng đỡ con người trở nên hoàn thiện và tốt đẹp hơn.

Trong đời sống xã hội cũng như trong văn học chúng ta bắt gặp rất nhiều những hình ảnh những con người đủ đức đủ tài để cống hiến cho xã hội cho đất nước. Đó là hình ảnh một anh thanh niên làm công tác khí tượng thủy văn trên đỉnh Hoàng Liên Sơn trong “Lặng lẽ Sa Pa” của nhà văn Nguyễn Thành Long. Một con người đã từ bỏ tất cả mọi niềm vui của tuổi trẻ để theo đuổi niềm đam mê, theo đuổi công việc của mình với mục đích làm đẹp cho đời. Đó là hình ảnh anh kĩ thuật nghiên cứu sét, hình ảnh cô kĩ sư mới ra trường đã từ bỏ mối tình đẹp ở thành phố để lên đường phục vụ tổ quốc. Chao ôi khắp mảnh đất hình chữ S này còn biết bao nhiêu con người, bao nhiêu tấm gương đã hết mình vì dân vì nước nữa? ở họ không chỉ có tri thức hơn người mà còn có một tấm lòng cao cả hơn đời.

Hay hình ảnh chủ tịch Hồ Chí Minh – vị Cha già vĩ đại của dân tộc Việt Nam. Người chính là một biểu tượng sống cho một con người có cả tài lẫn đức. Tài năng của Người thì không cần nói quá nhiều ai cũng biết một con người đã chèo lái cả sự nghiệp cách mạng của dân tộc Việt Nam cập bến thành công. Còn đức độ của NGười chính là điều mà chúng ta đời đời noi theo. Cả đời Bác chỉ biết cống hiến hết mình cho sự nghiệp vĩ đại của dân tộc, là nỗi trăn trở sao cho các cháu được cắp sách đến trường, cho toàn dân có cơm ăn áo mặc là Miền Nam Miền Bắc sum họp một nhà. Nhà thơ Tố Hữu đã từng có những vần thơ đầy xúc cảm về Bác:

“Ôi lòng Bác vậy cứ thương ta

Thương cuộc đời chung, thương cỏ hoa

Chỉ biết quên mình cho hết thảy

Như dòng sông đỏ nặng phù sa”.

Cho đến ngày hôm nay những lời dạy của Người vẫn còn nguyên giá trị đối với con cháu. Nó nhắc nhở con người muốn hoàn thiện bản thân không những trau dồi kiến thức mà còn phải có đạo đức. Làm sao để cống hiến tài năng sức lực của mình cho tổ quốc một cách trọn vẹn nhất. Chỉ có những con người đủ đức lẫn tài mới khiến xã hội phồn vinh, dân giàu nước mạnh mà thôi.