KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi: Giới thiệu về tài năng của một trong những nhân vật dưới đây:

Trả lời

  Nói về tài năng, ngay từ nhỏ Lương Thế Vinh đã nổi tiếng học đến đâu, hiểu đến đấy, học một biết mười, khi đã ngồi học thì tập trung tư tưởng rất cao, luôn muốn thực nghiệm những điều đã học vào đời sống. Trong khi vui chơi như câu cá, thả diều, bẫy chim, Vinh luôn kết hợp với việc học. Lúc thả diều, Lương Thế Vinh rung dây diều để tính toán, ước lượng chiều dài, chiều cao. Khi câu cá, cậu bé Vinh tìm hiểu đời sống các sinh vật, ước tính đo lường chiều sâu ao hồ, chiều rộng sông ngòi... và kiểm tra lại bằng thực nghiệm, Vinh đã nghĩ ra cách đo bóng cây mà suy ra chiều dài của cây.

Tài năng của Lương Thế Vinh được thể hiện trên nhiều mặt, nổi bật nhất đó là tài năng toán học, nhưng muốn hiểu được sâu sắc về con người Lương Thế Vinh, cần phải tìm hiểu hoạt động của ông trên lĩnh vực ngoại giao. Năm 1480, quan hệ với triều Minh nổi lên vấn đề vùng biên giới phía Bắc với việc sứ thần của ta bị giam bắt, thổ tù người Quảng Tây đem quân gây rối, chiếm cứ đất đai, triều Minh đòi hỏi yêu sách... Trước thực trạng này, nhà vua và triều thần nhà Lê có bàn bạc và sai người sang tuế cống nhà Minh. Lương Thế Vinh ngoài công việc hàn lâm trong triều, còn được vua giao việc thảo những văn thư ngoại giao với nhà Minh. Việc này, ông đã thay mặt nhà vua soạn 3 bài biểu gửi triều đình Minh đòi chấm dứt các hành động gây rối trên.

KHÁM PHÁ VÀ LUYỆN TẬP

Bài đọc: Yết Kiêu - Lê Thi

(SGK tiếng việt 4 tập 1 chân trời sáng tạo tập 1 bài 1)

Câu hỏi 1: Những chi tiết nào nói lên lòng yêu nước của Yết Kiêu và cha? 

Trả lời

• Yết Kiêu xin cha đi đánh giặc: "Con đi đánh giặc đây, cha ạ!"
• Người cha trách bản thân mình không giúp được gì cho đất nước: "Mẹ con mất sớm, cha thì tàn tật không làm gì được."
• Yết Kiêu và cha nghĩ đến cảnh "nước mất nhà tan": "Cha ơi! Nước mất thì nhà tan"
• Người cha đồng ý cho Yết Kiêu đi đánh giặc: "Ấy, cha cũng nghĩ đến chuyện đó. Thôi con cứ đi"

Câu hỏi 2: Vì sao nhà vua cho rằng Yết Kiêu là "Người dân thường mà phi thường."?

Trả lời

Bởi vì Yết Kiêu đi đánh giặc chỉ xin nhà vua một loại binh khí duy nhất đó là một chiếc dùi sắt để dùi thủng chiến thuyền của giặc vì Yết Kiêu có thể lặn hàng giờ dưới nước.

Câu hỏi 3: Tìm các từ ngữ, hình ảnh bộc lộ sự thông minh, gan dạ của Yết Kiêu khi đối đáp với tướng giặc.

Trả lời

• "Ta là Yết Kiêu, một chàng trai đất Việt".
• "Mi đục mấy chục chiến thuyền của ta phải không?" - "Phải"
• "Phải là lẽ phải".
• "Một việc làm vô ích! Chiến thuyền của ngươi vẫn đắm!"
• "Nhiều không đếm xuể. Ta chưa giỏi, làm không khéo nên mới bị bắt".
• Giặc dụ dỗ ông đưa chúng đi bắt những người khác. Ông giả vờ nghe theo, rồi thừa lúc chúng vô ý, nhảy xuống nước trốn đi.

Câu hỏi 4: Màn kịch thứ ba kết thúc như thế nào?

Trả lời

Màn kịch thứ ba kết thúc trong chiến thắng của Yết Kiêu. Ông đã nhảy xuống nước trốn đi khi giặc dụ dỗ ông đưa chúng đi bắt những người khác.

LUYỆN TỪ VÀ CÂU

Luyện tập về tính từ

Bài tập 1: Thay * bằng một trong các từ hơi, rất, quá , lắm.

a. Vì có thân hình nặng nề, voi di chuyển * chậm.

b. Ở đâu có nguồn, nước suối * trong.

c. Khóm hoa mười giờ đẹp * !

d. Vì bị ốm, không được đi chơi Thảo Cầm Viên nên Lan * buồn.

e. Bỏ lỡ cơ hội nhìn thấy con chim xanh, cây xấu hổ tiếc *.

Trả lời

a. Vì có thân hình nặng nề, voi di chuyển rất chậm.

b. Ở đầu nguồn, nước suối rất trong.

c. Khóm hoa mười giờ đẹp quá !

d. Vì bị ốm, không được đi chơi Thảo Cầm Viên nên Lan hơi buồn.

e. Bỏ lỡ cơ hội nhìn thấy con chim xanh, cây xấu hổ tiếc lắm.

Bài tập 2: Sắp xếp các tính từ trong mỗi nhóm sau theo thứ tự tăng dần mức độ gợi tả màu sắc.

• xanh ngắt, xanh nhạt, xanh
• tím, tim tím, tím ngắt
• đỏ rực, đỏ,đo đỏ
• trắng, trăng trắng, trắng tinh

Trả lời

• xanh nhạt, xanh, xanh ngắt
• tim tím, tím, tím ngắt
• đo đỏ, đỏ, đỏ rực
• trăng trắng, trắng, trắng tinh

Bài tập 3: Thay từ in đậm trong các câu sau bằng một tính từ phù hợp giúp câu văn sinh động hơn.

M: Em bé có đôi mắt đen.

=> Em bé có đôi mắt đen láy.

a. Giàn mướp đã nở hoa vàng.

b. Bụi hoa nhài trong vườn tỏa hương thơm.

c. Bé gái có nụ cười tươi.

Trả lời

a. Giàn mướp đã nở hoa vàng hoe.

b. Bụi hoa nhài trong vườn tỏa hương thơm ngát.

c. Bé gái có nụ cười tươi tắn.

Bài tập 4: Đặt 3 - 4 câu miêu tả vẻ đẹp của một loài hoa thường có vào ngày Tết ở địa phương em.

Trả lời

Nhà em mới mua một cây hoa đào trông rất đẹp. Nụ hoa mọc đây cành cây như những đốm lửa đỏ đậu trên cành. Hoa đào bung nở rất đẹp, màu hoa đỏ thắm, đài hoa bé xinh nâng đỡ lấy những cánh hoa mảnh mai, mềm mọi. Nhị hoa màu vàng ở giữa bông. 

VIẾT

Luyện tập lập dàn ý cho bài văn thuật lại một sự việc

Đề bài: Thuật lại một sự việc trong lễ kỉ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam 20 - 11 của trường để lại cho em nhiều ấn tượng.

Bài tập 1: Trao đổi với bạn:

a. Lễ kỉ niệm ngày Nhà giáo Việt Nam 20 - 11 của trường em được tổ chức vào thời gian nào? Ở đâu?

b. Buổi lễ gồm có những sự việc nào?

Văn nghệ chào mừng/ Tri ân thầy cô/ Giao lưu/ Chụp ảnh kỉ niệm/?

c. Em ấn tượng với sự việc nào nhất?

Trả lời

a. Tổ chức vào buổi sáng ngày 20-11 tại sân trường.

b. 

• Văn nghệ chào mừng.
• Chào cờ
• Tuyên bố lý do, giới thiệu đại biểu
• Phát biểu của Hiệu Trưởng
• Đại diện giáo viên phát biểu
• Đại diện học sinh phát biểu
• Đại biểu phụ huynh phát biểu
• Đại biểu cấp trên phát biểu
• Sơ kết phong trào thi đua
• Bế mạc, chào cờ

c. VD: văn nghệ

Bài tập 2: Nhớ lại nội dung sự việc em em thích và lập dàn ý cho bài viết dựa vào gợi ý

Trả lời

1. Mở bài : Giới thiệu về tiết mục văn nghệ

Để chào mừng ngày Nhà giáo Việt Nam năm nay, trường tôi đã thuê sân khấu, dàn âm thanh và phông bạt khổng lồ để tổ chức một buổi biểu diễn nghệ thuật hoành tráng.

2. Thân bài: 

a. Chủ đề, thời gian, địa điểm biểu diễn

• Buổi biểu diễn nhằm chào mừng và tri ân ngày Nhà giáo Việt Nam.
• Sáng 20/11, chúng em đến trường từ rất sớm để không bỏ sót bất kỳ tiết mục nào.

b. Các sự kiện đã diễn ra trong buổi biểu diễn

• Bục sân khấu để diễn ra buổi lễ chào cờ vào thứ 2 hàng tuần đã được các bạn trang trí nào là cờ, hoa, phông bạt vô cùng đẹp mắt từ chiều 19/11.
• Buổi lễ bắt đầu với những tiết mục văn nghệ chào mừng - tiết mục mà chúng em mong chờ nhất.
• Tiết mục đầu tiên là tiết mục múa ca khúc “Việt Nam quê hương tôi” của các anh chị học sinh lớp 5. Một đội gồm 11 người đã nhảy rất đồng đều và đẹp mắt.
• Tiếp theo là tiết mục song ca của hai bạn học sinh lớp 4, các em hát ca khúc Người thầy đầy cảm xúc.
• Tiết mục múa dân gian của các em lớp 2 trông vô cùng đáng yêu và duyên dáng.
• ...

c. Kết thúc chương trình

• Tiết mục văn nghệ chào mừng kết thúc, buổi lễ chào cờ được diễn ra.
• Giải nhất thuộc về tiết mục văn nghệ của các em lớp 3, lớp chúng em được giải nhì.

3. Kết bài: Nêu cảm nghĩ

Mặc dù không được giải nhất nhưng chúng em vẫn rất vui vì có dịp giao lưu và thi đua cùng những lớp khác, đồng thời có cơ hội bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các thầy cô giáo. Buổi biểu diễn là thời gian để các thầy cô giáo nghỉ ngơi, nhìn học trò của mình tự tin đứng trên sân khấu thể hiện tài năng của mình.

VẬN DỤNG

Ghi chép vào sổ tay những điều em ấn tượng về nhân vật Yết Kiêu.

Trả lời

 Yết Kiêu là một người anh hùng Việt Nam, chống giặc ngoại xâm tốt nhất trong tâm trí em. Ông đã tận dụng thủy triều để đánh giặc. Ông còn lặn dưới biển khoảng hai tiếng để chờ thời cơ đánh giặc. Đó là một kỉ lục mà đến người quốc tế cũng không ai làm được. Yết Kiêu quả thật là một vị thần huyền thoại của đất nước Việt Nam ta.