BÀI 16: PHÂN GIẢI CÁC CHẤT VÀ GIẢI PHÒNG NĂNG LƯỢNG

(2 tiết)

I. MỤC TIÊU

1. Về kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

-       Phát biểu được khái niệm phân giải các chất trong tế bào.

-       Trình bày được quá trình phân giải các chất song song với giải phóng năng lượng.

-       Trình bày được các giai đoạn phân giải hiếu khí (hô hấp tế bào) và các giai đoạn phân giải kị khí (lên men).

-       Phân tích được mối quan hệ giữa tổng hợp và phân giải các chất trong tế bào.

2. Về năng lực

-   Năng lực sinh học:

●       Nhận thức sinh học:

+ Phát biểu được khái niệm phân giải các chất trong tế bào;

+ Trình bày được quá trình phân giải các chất song song với giải phóng năng lượng;

+ Phát biểu được khái niệm phân giải hiếu khí, phân giải kị khí.

+ Trình bày được các giai đoạn phân giải hiếu khí (hô hấp tế bào) và các giai đoạn phân giải kị khí (lên men);

+ Phân tích được mối quan hệ giữa tổng hợp và phân giải các chất trong tế bào.

●       Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Vận dụng những hiểu biết về quá trình phân giải hiếu khí để chứng minh được tốc độ của phân giải hiếu khí phụ thuộc vào nhu cầu năng lượng của cơ thể, trong quá trình này có một phần năng lượng bị thất thoát.

-         Năng lực chung:

●       Tự chủ và tự học: Tự nhận ra và điều chỉnh những sai sót, hạn chế của bản thân trong quá trình thảo luận nhóm.

●       Giao tiếp và hợp tác: Biết sử dụng ngôn ngữ khoa học để trình bày các thông tin về quá trình phân giải các chất trong tế bào.

●       Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Nêu được ý tưởng để chứng minh trong quá trình này có một phần năng lượng bị thất thoát.

3. Phẩm chất

Chăm chỉ: Có ý thức đánh giá điểm mạnh, điểm yếu của bản thân trong quá trình học tập về quá trình phân giải các chất trong tế bào.

II. PHƯƠNG PHÁP VÀ KĨ THUẬT DẠY HỌC

- Dạy học trực quan.

- Dạy học theo nhóm và theo cặp đôi.

- Dạy học giải quyết vấn đề.

- Phương pháp hỏi – đáp.

- Kĩ thuật: khăn trải bàn, mảnh ghép, think – pair – share.

III. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

- Giáo án, SGK, SGV.

- Mẫu bảng tiêu chí phân biệt phân giải hiếu khí và phân giải kị khí.

- Các câu hỏi và hình ảnh liên quan đến bài học.

- Máy tính, máy chiếu.

2. Đối với học sinh

- Bảng trắng, bút lông.

- Biên bản thảo luận nhóm.

IV. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu: Tạo hứng thú và tò mò cho HS trước khi bắt đầu bài học mới.

b. Nội dung: GV đặt vấn đề gợi mở; HS dự đoán câu trả lời.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS (HS không nhất thiết phải trả lời đúng).

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV đặt câu hỏi gợi mở cho HS: Khi hoạt động nặng, nhu cầu oxygen của tế bào rất cao để cung cấp đủ năng lượng cho cơ thể. Tuy nhiên, trong trường hợp thiếu oxygen thì tế bào sẽ tạo ra năng lượng bằng cách nào?

- GV sử dụng kĩ thuật tia chớp, khuyến khích HS suy nghĩ và đưa ra những dự đoán trong vòng 1 phút.

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS dựa vào hiểu biết cá nhân và những kiến thức đã học, suy nghĩ nhanh và đưa ra những dự đoán có cơ sở.

- GV khuyến khích HS nhanh chóng đưa ra các câu trả lời.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- HS xung phong đóng góp ý kiến cá nhân (HS không nhất thiết phải trả lời đúng).

- GV cổ vũ, khuyến khích HS, chưa chốt đáp án.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV tuyên dương tinh thần đóng góp xây dựng bài của HS và dẫn dắt vào bài mới: Trên các phương tiện thông tin, báo, đài đã đưa tin về nhiều trường hợp bị ngộ độc khí, thiếu oxy thở phải đi cấp cứu, thậm chí tử vong vì nhà đóng kín cửa. Hay các tình huống cửa đóng kín, thông gió kém; đi ôtô máy lạnh đường dài, đông người dễ mệt mỏi một phần và thiếu oxy. Khí oxy giúp duy trì sự sống của mọi sinh vật trên Trái Đất. Để biết được trong môi trường thiếu oxygen, tế bào sẽ tạo ra năng lượng như thế nào, chúng ta hãy cùng đi vào bài học hôm nay – Bài 16: Phân giải các chất và giải phóng năng lượng.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

I. KHÁI NIỆM PHÂN GIẢI CÁC CHẤT TRONG TẾ BÀO

Hoạt động 1: Tìm hiểu khái niệm phân giải các chất trong tế bào.

a. Mục tiêu:

- Phát biểu được khái niệm phân giải các chất trong tế bào;

- Trình bày được quá trình phân giải các chất song song với giải phóng năng lượng;

- Biết sử dụng ngôn ngữ khoa học để trình bày các thông tin về quá trình phân giải các chất trong tế bào.

b. Nội dung:

- GV yêu cầu HS đọc thông tin và quan sát hình ảnh mục I (SGK tr.76) để tìm hiểu khái niệm phân giải các chất trong tế bào.

- GV sử dụng phương pháp dạy học trực quan, kĩ thuật think – pair – share, kết hợp hỏi – đáp để hướng dẫn và gợi ý cho HS thảo luận nội dung SGK và trả lời câu hỏi.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.

d. Tổ chức hoạt động: