1. KHÁI NIỆM TẬP TÍNH VÀ VAI TRÒ CỦA TẬP TÍNH Ở ĐỘNG VẬT

Câu 1. Tập tính ở động vật là gì? Cho ví dụ?

Trả lời: Tập tính ở động vật là một chuỗi phản ứng của cơ thể đáp ứng các kích thích từ môi trường bên trong và môi trường bên ngoài, nhờ đó động vật thích nghi với môi trường sống và tồn tại.

Ví dụ: Chim yến có tập tính xây tổ trên hang đá cheo leo, rùa có tập tính vùi trứng trong cát,...

Luyện tập: Hãy liệt kê các loại tập tính ở động vật mà em biết vào cột (1), (2), (3) trong bảng sau:

Câu 2. Hoàn thành cột thứ (4) trong bảng ở câu 1.

Trả lời Luyện tập và Câu 2: Hoàn thành bảng:

Vận dụng: Trước kì ngủ đông, gấu thường có thói quen ăn thật nhiều để cơ thể béo lên nhanh chóng. Em hãy giải thích ý nghĩa của thói quen này ở gấu.

Trả lời:  Ý nghĩa thói quen của gấu:

• Dự trữ năng lượng, giúp chúng sống sót qua hết mùa đông mà không bị chết đói.
• Tạo ra lớp mỡ dày để giữ ấm, ngăn cản sự tản nhiệt của cơ thể, giúp gấu không bị chết rét trong thời tiết âm độ.

3. ỨNG DỤNG TẬP TÍNH Ở ĐỘNG VẬT TRONG THỰC TIỄN

Câu 3. Quan sát Hình 33.2, 33.3, 33.4, hãy nêu một số ví dụ ứng dụng cảm ứng ở động vật trong chăn nuôi và giải thích cơ sở của những ứng dụng đó.

Trả lời: Một số ứng dụng cảm ứng ở động vật trong chăn nuôi và cơ sở của những ứng dụng đó:

• Dùng đèn bẫy côn trùng: ứng dụng tập tính bị thu hút bởi ánh sáng lạnh của côn trùng.
• Gõ chuông gọi bò về chuồng: ứng dụng tập tính học được của bò (khi nghe thấy tiếng chuông, bò sẽ biết đã đến lúc phải về chuồng).
• Điều chỉnh nhiệt độ chuồng nuôi gà bằng hệ thống đèn chiếu sáng: ứng dụng tập tính ưa sáng của gà.

Luyện tập: Trong nuôi gà công nghiệp, người ta thấy khi các con gà tản ra khỏi trung tâm đàn là khi nhiệt độ chuồng gà quá cao, ngược lại khi các con gà dồn vào trung tâm đàn thì nhiệt độ chuồng đang quá thấp. Dựa vào điều đó, người ta điều chỉnh nhiệt độ chuồng gà cho thích hợp. Ứng dụng này có gì khác biệt so với ứng dụng trong Hình 33.2?

Câu 4. Dựa vào bảng, em hãy giải thích cơ chế hình thành một số thói quen bằng cách hoàn thành bảng theo mẫu sau:

Trả lời:  Hoàn thành bảng:

Vận dụng: Em có biết vì sao người nông dân đặt bù nhìn trên ruộng không? Giải thích.

Trả lời:  Người nông dân đặt bù nhìn trên ruộng để xua đuổi quạ, chim chóc,... đến phá hoại mùa màng.

• Các loài chim đểu có tập tính chạy thoát khỏi kẻ thù nguy hiểm và con người là một trong số những kẻ thù đó.
• Bù nhìn rơm được làm giống với hình dáng một người đang đúng giữa ruộng để xua đuổi chim chóc, không cho chúng đến gần phá hoại mùa màng.

BÀI TẬP

Câu 1. Phân biệt cảm ứng ở động vật và cảm ứng ở thực vật bằng cách hoàn thành đoạn thông tin sau dựa vào các từ gợi ý: môi trường, thực vật, cơ thể, tiếp nhận, động vật, phản ứng, thích nghi.

Trả lời: 

• (1) - tiếp nhận
• (2) - phản ứng
• (3) - môi trường
• (4) - thích nghi
• (5) - thực vật
• (6) - động vật

Câu 2. Những phát biểu nào dưới đây đúng khi nói về sự hình thành tập tính?

A. (1), (2).                  B. (2), (3).                 C. (3), (4).                 D. (2), (4).

Trả lời: C

Câu 3.

• Hãy chọn đoạn thông tin nào nói về tập tính của kiến ba khoang?
• Theo em, có nên tiêu diệt kiến ba khoang không? Tại sao?
• Hãy đưa ra đề xuất hạn chế sự xuất hiện của kiến ba khoang trong gia đình.

Trả lời: Đoạn thông tin nói về tập tính của kiến ba khoang: "Kiến ba khoang thường ẩn nấp... sự phá hoại của sâu bệnh."

• Chúng ta không nên tiêu diệt hoàn toàn kiến ba khoang vì chúng lá loài thiên địch tự nhiên của sâu bệnh, giúp bảo vệ hoa màu khỏi bị phá hoại.
• Cách hạn chế sự xuất hiện của kiến ba khoang trong gia đình: 
• Thường xuyên lau chùi, quét dọn phòng ốc sạch sẽ.
• Sử dụng thuốc diệt côn trùng hoặc đèn bẫy.
• Thay thế đèn huỳnh quang trắng bằng đèn vàng.
• Lắp lưới chắn côn trùng.