1. KHÁI QUÁT VỀ CẢM ỨNG Ở SINH VẬT
Câu 1. Phản ứng nào của lá cây xấu hổ và giun đất chứng tỏ chúng cảm nhận được các tác động của môi trường? Phản ứng đó có ý nghĩa gì đối với sinh vật?
Trả lời: Nhận xét:
- Phản ứng của lá cây xấu hổ: khép lại khi chạm tay vào.
- Phản ứng của giun đất: co lại khi chạm nhẹ vào bất cứ vị trí nào trên thân.
- Ý nghĩa: giúp bảo vệ sinh vật khỏi nguy hiểm và các tác động của môi trường để tổn tại và phát triển.
Câu 2. Quan sát Hình 32.3 và hoàn thành bảng theo mẫu sau:
Trả lời: Hoàn thành bảng:
Hiện tượng cảm ứng ở thực vật | Tác nhân gây ra | Ý nghĩa |
Ngọn cây mọc hướng về nơi có nguồn ánh sáng | - Do chất kích thích sinh trưởng auxin phân bố nhiều hơn về phía tối của cây, kích thích sự phát triển kéo dài tế bào và làm cho cây dài thêm về phía đối diện (phía sáng). | - Giúp cây thu nhận đủ lượng ánh sáng để thực hiện các quá trình quang hợp, hô hấp,… tạo ra chất dinh dưỡng để cây phát triển khoẻ mạnh. |
Rễ cây hướng đất dương và chồi hướng đất âm | - Sự phân bố auxin không đều ở 2 mặt của rễ và chồi ngọn: mặt trên có nồng độ auxin thấp hơn mặt dưới. - Ở rễ, nồng độ auxin cao ở mặt dưới đã ức chế sự kéo dài và lớn lên của tế bào mặt dưới => Rễ mọc cong xuống dưới. - Ở ngọn, nồng độ auxin cao ở mặt dưới đã kích thích sự lớn lên và kéo dài của tế bào mặt dưới => Ngọn cong lên trên. | Giúp cây lấy nước và muối khoáng từ đất để thực hiện các phản ứng hoá học, tạo ra chất dinh dưỡng để không ngừng lớn lên. |
Tua quấn của thân cây leo cuốn vào giá thể (giàn, cọc,…) | - Tua quấn là lá biến dạng, chúng vươn thẳng đến giá thể. - Sự tiếp xúc với giá thể làm kích thích sự kéo dài của các tế bào tại phía không tiếp xúc với giá thể của tua, làm cho tua quấn quanh giá thể. | - Giúp cây thích nghi, lợi dụng điều kiện môi trường sống để tồn tại, sinh trưởng và phát triển. |
2. CẢM ỨNG Ở THỰC VẬT
Câu 3. Hãy tìm hiểu các bước thực hiện thí nghiệm chứng minh tính hướng sáng ở thực vật và cho biết tại sao ở bước 2 phải đặt cốc trồng cây trong hộp carton có đục lỗ.
Trả lời: Ở bước 2 phải đặt cốc trồng cây trong hộp carton có đục lỗ để xem trong quá trình lớn lên, các mầm cây có hướng về nơi có ánh sáng (lỗ trên hộp carton) hay không?
Câu 4. Dự đoán kết quả thí nghiệm sau 2 tuần.
Trả lời: Dự đoán kết quả: các mầm cây đều mọc hướng về phía lỗ trên hộp carton.
Câu 5. Hãy vẽ mô phỏng các bước thực hiện thí nghiệm (tính hướng nước) và dự đoán kết quả thí nghiệm sau 2 tuần.
Trả lời: HS tự vẽ minh hoạ. Dự đoán kết quả thí nghiệm sau 2 tuần: rễ của các cây ở khay 1 mọc hướng về nơi có nguồn nước, rễ của các cây ở khay 2 mọc thẳng.
Câu 6. Hãy kể tên một số thực vật có tính hướng tiếp xúc mà em biết.
Trả lời: Một số thực vật có tính hướng tiếp xúc: đậu cô ve, bầu, bí, mướp, su su, gấc,...
Câu 7. Hãy liệt kê một số ví dụ cảm ứng trong trồng trọt. Giải thích cơ sở của việc ứng dụng đó.
Trả lời: Một số cảm ứng trong trồng trọt và cơ sở của việc ứng dụng đó.
- Ứng dụng tính hướng sáng: tạo hình cho cây bon sai, trồng xen canh cây ưa sáng và ưa bóng để tận dụng triệt để nguồn ánh sáng,...
- Ứng dụng tính hướng nước: trồng cây thuỷ sinh, cây gần bờ ao, mương nước,... để cây phát triển tốt và tiết kiệm thời gian chăm sóc.
- Ứng dụng tính hướng tiếp xúc: làm dàn cho các cây leo (bầu, bí, mướp,...) để che nắng, tạo không gian thoáng mát cho sân nhà.
Vận dụng: Hãy tìm hiểu và mô tả hiện tượng cảm ứng ở thực vật không?
Trả lời:
- Hiện tượng bắt mồi ở cây gọng vó: khi có côn trùng tiếp xúc, các lông tuyến của cây gọng vó phản ứng lại bằng cách uốn cong, giữ chặt và tiêu hoá con mồi.
- Đây là hiện tượng cảm ứng tiếp xúc.
- Con mồi đậu trên cây gọng vó tạo ra tác động cơ học (tác nhân kích thích cơ học).
- Lông tuyến của cây gọng vó phản ứng bằng cách uốn cong và tiết axit phoocmic.
- Đầu tận cùng của lông là nơi tiếp nhận kích thích, sau đó truyền theo tế bào chất xuống các tế bào bên dưới để lông tuyến cong lại.
BÀI TẬP
Câu 1. Sử dụng các từ gợi ý: phản ứng, bên trong, cơ thể để hoàn thành đoạn thông tin về cảm ứng:
Trả lời: (1) - phản ứng, (2) - bên trong, (3) - cơ thể.
Câu 2. Phát biểu nào sau đây là đúng khi nói về đặc điểm cảm ứng ở thực vật?
A. Xảy ra nhanh, dễ nhận thấy.
B. Xảy ra chậm, khó nhận thấy.
C. Xảy ra nhanh, khó nhận thấy.
D. Xảy ra chậm, dễ nhận thấy.
Trả lời: B
Câu 3. Hai bạn lớp 6A tranh luận về hiện tượng khép lá ở cây xấu hổ (cây trinh nữ) khi có tác động cơ học từ môi trường và hiện tượng khép lá ở cây me vào ban đêm. Bạn thứ nhất cho rằng hiện tượng khép lá ở hai loài cây này là giống nhau, bạn thứ hai lại cho rằng hiện tượng khép lá ở hai loài cây này có bản chất khác nhau. Hãy làm trọng tài cho hai bạn bằng cách chỉ ra tác nhân kích thích, thời gian biểu hiện, ý nghĩa của hai hiện tượng ở hai loài cây trên.
Trả lời: Giải thích:
Loài cây | Tác nhân kích thích | Thời gian biểu hiện | Ý nghĩa |
Cây xấu hổ | Va chạm | Nhanh, ngay khi bị chạm vào hoặc rung lắc | Bảo vệ lá khỏi tổn hại |
Cây me |
Ánh sáng, nhiệt độ |
Chậm hơn
| Lá xoè vào buổi sáng để quang hợp, khép vào buổi tối để giảm bớt sự thoát hơi nước |
Bình luận