Khám phá

Quan sát hình 1 và cho biết:

Cây đậu có cần thức ăn để sống và phát triển không?

Thức ăn của cây đậu là gì?

Bài giải

Cây đậu cần thức ăn để sống và phát triển.

Thức ăn của cây đậu là các chất dinh dưỡng ở trong đất.

1. Các yếu tố cần cho sự sống và phát triển của thực vật

Khám phá

Quan sát các hình mô tả bốn thí nghiệm đối với cây đậu xanh sẽ hình mô là bốn thí nghiệm đối với cây do sau đây:

Cây đối chứng

- Tưới nước đầy đủ.

- Đặt dưới ánh sáng mặt trời.

- Nhiệt độ môi trường thích hợp.

- Trồng trong chậu chứa đất có chất khoáng.

Cây thí nghiệm 1: Điều kiện chăm sóc tương tự cây đối chứng nhưng không được tưới nước.

Cây thí nghiệm 2: Điều kiện chăm sóc tương tự cây đối chứng nhưng cây được đặt trong tối, không nhận được ánh sáng.

Cây thí nghiệm 3: Điều kiện chăm sóc tương tự cây đối chứng nhưng lá cây được quét một lớp mỏng keo trong suốt ở hai mặt lá để không thể trao đổi không khí với môi trường.

Cây thí nghiệm 4: Điều kiện chăm sóc tương tự cây đối chứng nhưng cây được trồng trong chậu đựng sỏi đã rửa sạch.

Hoàn thành phiếu sau theo gợi ý:

Rút ra kết luận các yếu tố cần thiết để cây có thể sống và phát triển bình thường.

Bài giải

Mô tả các thí nghiệm:

• Thí nghiệm 1: Cung cấp đầy đủ các yếu tố ánh sáng, nhiệt độ, chất dinh dưỡng cho cây đậu nhưng không cung cấp nước.
• Thí nghiệm 2: Cung cấp đầy đủ các yếu tố nước, nhiệt độ, chất dinh dưỡng cho cây đậu nhưng không cung cấp ánh sáng.
• Thí nghiệm 3: Cung cấp đầy đủ các yếu tố nước, ánh sáng, nhiệt độ, chất dinh dưỡng cho cây đậu nhưng lá cây được quét một lớp keo mỏng trong suốt ở hai mặt lá.
• Thí nghiệm 4: Cung cấp đầy đủ các yếu tố nước, ánh sáng, nhiệt độ, chất dinh dưỡng cho cây đậu nhưng trồng trong chậu đựng sỏi.

Phiếu học tập:

Các yếu tố cần thiết để cây có thể sống và phát triển bình thường là: nước, ánh sáng, không khí, chất khoáng.

Luyện tập

Nếu thời tiết nắng nóng kéo dài thì những cây lúa ở trong hình 7 có sống và phát triển bình thường không? Vì sao?

Bài giải

Cây lúa sẽ không thể sống và phát triển bình thường được vì không cung cấp đủ nước để cây sống và phát triển bình thường.

2. Khả năng tự tổng hợp chất dinh dưỡng cần cho sự sống của thực vật

Khám phá:

Quan sát hình 8, đọc thông tin trong hình vẽ và trả lời các câu hỏi:

• Cây xanh tự tổng hợp chất dinh dưỡng nhờ những yếu tố nào?
• Sự tổng hợp chất dinh dưỡng được thực hiện chủ yếu ở bộ phận nào của cây xanh? Quá trình này gọi là gì?
• Quá trình quang hợp ở lá còn tạo ra khí gì? Sự trao đổi khí này có gì khác so với quá trình hô hấp ở cây xanh?
• Bộ phận nào giúp cây xanh lấy nước và chất khoáng cho cây?
• Bộ phận nào của cây có chức năng đưa nước và chất khoáng từ rễ lên lá?

Bài giải

• Cây xanh dùng năng lượng ánh sáng mặt trời để tổng hợp chất dinh dưỡng nuôi cây từ nước và khí các - bô - níc.
• Sự tổng hợp chất dinh dưỡng được thực hiện chủ yếu ở lá cây. Quá trình đó gọi à quá trình quang hợp.
• Quá trình quang hợp ở lá còn tạo ra khí ô-xi. Sự trao đổi này khác so với quá trình hô hấp ở cây ở chỗ quanh hợp lấy khí các-bo-nic thải khí o-xi còn hô hấp thì lá lấy khí ô-xi thải khí các-bo-níc.
• Bộ phận lấy nước và chất khoáng cho cây là rễ.
• Bộ phận đưa nước và chất khoáng từ rễ lên lá là thân cây.

Luyện tập

Hoàn thành sơ đồ trao đổi chất ở thực vật với môi trường theo gợi ý.

Bài giải

Nước -> Thực vật -> Hơi nước

Khí các-bô-níc -> Thực vật -> Khí ô-xi

Luyện tập

Trò chơi: “Ai đúng, ai nhanh?"

Cùng ghép các thẻ chữ vào sơ đồ trao đổi chất trong quá trình quang hợp.

Nước và chất khoáng

Ô-xi

Chất khoáng Chất dinh dưỡng

Hơi nước

Các-bô-níc

Nước

Bài giải

a: nước

b: nước và chất khoáng

c: các-bô-níc

d: ô-xi

e: hơi nước

g: chất dinh dưỡng

h: chất khoáng

Vận dụng

Em tập làm khoa học: Thí nghiệm “Lá có thoát hơi nước không?"

Chuẩn bị: Một cây trồng trong chậu, một túi ni lông trong suốt đủ để bao trùm chậu trồng cây, một túi ni lông trong suốt lớn hơn để bao trùm cả chậu và cây, hai sợi dây buộc.

Thực hiện:

• Tưới nước vừa đủ cho chậu cây.
• Đặt chậu cây vào túi ni lông nhỏ và buộc túm miệng túi lại sao cho khít vào thân của cây.
• Đặt tiếp chậu cây vào túi ni lông lớn hơn và buộc túm miệng túi ni lông lớn phía trên sao cho che kín toàn bộ cây như hình 10.
• Sau một thời gian, quan sát bên trong túi ni lông lớn và nhỏ.

Thảo luận:

• Nhận xét hiện tượng bên trong túi ni lông nhỏ và lớn.
• Giải thích hiện tượng mà em quan sát được.

Bài giải

Hiện tượng xuất hiện bên trong túi ni lông nhỏ và lớn là hơi nước.

Vì nước được tưới vào cây sẽ bốc hơi qua đất, một phần nước được vận chuyển từ rễ lên sẽ thoát qua lá ra ngoài không khí dưới dạng hơi nước.