Bài 5. THƠ VĂN NGUYỄN TRÃI
…………………………………………………..
Môn: Ngữ văn 10 - Lớp: ……..
Số tiết: tiết
ĐỌC VĂN BẢN VÀ THỰC HÀNH TIẾNG VIỆT
TIẾT…: VĂN BẢN 1. NGUYỄN TRÃI – CUỘC ĐỜI VÀ SỰ NGHIỆP
I. MỤC TIÊU
1. Mức độ/ yêu cầu cần đạt:
- Vận dụng được hiểu biết về bối cảnh lịch sử, văn hoá, về tác giả và thể loại vào việc đọc hiểu các tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Trãi.
- Phân tích và đánh giá được giá trị nội dung, nghệ thuật một số tác phẩm của Nguyễn Trãi, qua đó thấy được vẻ đẹp con người, thơ văn và những đóng góp của ông cho sự phát triển của văn học dân tộc.
2. Năng lực
a. Năng lực chung
- Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự quản bản thân, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác...
b. Năng lực riêng biệt
- Năng lực thu thập thông tin liên quan về tác giả, tác phẩm, hoàn cảnh lịch sử xã hội của Việt Nam.
- Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về tác giả, tác phẩm.
3. Phẩm chất:
- Đề cao tinh thần yêu nước, niềm tự hào về văn hoá và lịch sử dân tộc, về người anh hùng dân tộc - Danh nhân văn hoá Nguyễn Trãi.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Chuẩn bị của giáo viên:
- Giáo án;
- Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi;
- Tranh ảnh về nhà văn Nguyễn Trãi.
- Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp;
- Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà;
2. Chuẩn bị của học sinh:
- SGK, SBT Ngữ văn 10, soạn bài theo hệ thống câu hỏi hướng dẫn học bài, vở ghi.
- Tìm hiểu hoàn cảnh lịch sử, văn hóa Việt Nam nửa đầu thế kỉ XV và cuộc đời, sự nghiệp chính trị, văn hóa, văn học của Nguyễn Trãi để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.
- Chuẩn bị nội dung thuyết trình ngắn trước lớp về thân thế và sự nghiệp Nguyễn Trãi.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Thu hút HS sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình từ đó HS khắc sâu kiến thức nội dung bài học Nguyễn Trãi - cuộc đời và sự nghiệp.
b. Nội dung: Dựa vào kiến thức tìm hiểu của bản thân và kiến thức đã học, trả lời các câu hỏi tìm hiểu về Nguyễn Trãi.
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV tổ chức trò chơi mang tên Mảnh ghép bí mật.
Nội dung: GV yêu cầu HS trả lời 4 câu hỏi tìm hiểu về Nguyễn Trãi, mỗi câu trả lời đúng sẽ lật được một miếng ghép về bức ảnh của tác giả.
Câu 1. Sau Nam quốc sơn hà, bài thơ nào được coi là bản Tuyên ngôn độc lập thứ hai của đất nước Việt Nam?
Đáp án: Bình Ngô Đại cáo.
Câu 2. Tên vụ án oan nổi tiếng ở thời Lê Sơ, vua Lê Thái Tông đã mất ở vườn Vải, huyện Gia Định có tên là gì?
Đáp án: vụ án Lệ Chi viên.
Câu 3: Hai câu thơ sau gợi em nhớ đến bài thơ nào đã học trong chương trình THCS?
Côn Sơn suối chảy rì rầm,
Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai.
Đáp án: Bài ca Côn Sơn (Côn Sơn ca).
Câu 4: Nêu tên của vị quan đã tham gia cuộc khởi nghĩa Lam Sơn do Lê Lợi lãnh đạo và có công lớn giúp vua xây dựng đường lối chính trị, quân sự đúng đắn.
Đáp án: Nguyễn Trãi
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS chơi trò chơi, nhìn vào hình ảnh, đoán tên và các nhân vạt trong vở chèo.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời một số HS trả lời từng hình ảnh.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV nhận xét, đánh giá, khen ngợi những HS có câu trả lời nhanh và chính xác.
- GV dẫn dắt vào bài: Nguyễn Trãi là nhân vật lịch sử vĩ đại, một thiên tài trong sáng tác văn chương. Cuộc đời ông tiêu biểu về cả hai phương diện: anh hùng và bi kịch. Tố Hữu viết về ông: “Nghe hồn Nguyễn Trãi phiêu diêu/ Tiếng gươm khua, tiếng thơ kêu xé lòng”. Riêng về mặt VH, ông là tác giả có vị trí lớn trong lịch sử VH dân tộc, được đánh giá là nhà văn chính luận kiệt xuất và là nhà thơ khai sáng văn học tiếng Việt. Bài học hôm nay, chúng ta sẽ tìm hiểu về ông.
B. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Đọc và tìm hiểu chung
a. Mục tiêu: Giúp HS chuẩn bị các điều kiện cần thiết để đọc hiểu văn bản một cách hiệu quả.
b. Nội dung: Tìm hiểu các tri thức có liên quan như cách đọc văn bản thông tin, tác giả, tác phẩm.
c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS và kiến thức HS tiếp thu được liên quan đến nhà sử học Trần Quốc Vượng và tên văn bản.
d. Tổ chức thực hiện:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS | DỰ KIẾN SẢN PHẨM |
NV1: Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV yêu cầu HS đọc mục 1 phần Kiến thức ngữ văn và thảo luận theo cặp, cho biết: + Tại sao đọc hiểu tác phẩm văn học luôn gắn liền với việc vận dụng kiến thức về hoàn cảnh lịch sử, văn hóa, xã hội. + Tóm tắt ngắn gọn hoàn cảnh lịch sử thời đại Nguyễn Trãi và công lao của tác giả với sự nghiệp bảo vệ, xây dựng đất nước.
- Các nhóm tiếp nhận nhiệm vụ. Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - Các nhóm thảo luận để vẽ sơ đồ. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV mời đại diện 1 nhóm lên bảng vẽ sơ đồ, yêu cầu các nhóm khác nhận xét, góp ý, bổ sung. Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV nhận xét, chốt kiến thức. | I. Tìm hiểu chung 1. Bối cảnh lịch sử văn hóa, xã hội với việc đọc hiểu tác phẩm văn học.
- Đọc hiểu tác phẩm văn học luôn gắn liền với việc vận dụng kiến thức về hoàn cảnh lịch sử, văn hoá, xã hội.
- Hoàn cảnh lịch sử, văn hoá, xã hội thời kì nhà văn sống với những sự kiện, các mối quan hệ xã hội, sinh hoạt văn hóa đã tác động trực tiếp hoặc gián tiếp tới sáng tác của nhà văn và được phản ánh một cách sâu sắc trong các tác phẩm của họ. - Nhiều vấn đề trong tác phẩm văn học chỉ có thể cắt nghĩa được khi vận dụng các tri thức về hoàn cảnh lịch sử, văn hoá, xã hội vào việc đọc hiểu tác phẩm đó.
2. Hoàn cảnh lịch sử thời đại Nguyễn Trãi - Thời đại đại đau thương và quật khởi: + Đau thương: bởi sau hơn bốn thế kỉ độc lập, tự chủ (từ năm 938 đến 1407), dân tộc ta lại rơi vào thảm hoạ mất nước, chịu sự thống trị tàn bạo của giặc Minh xâm lược. + Quật khởi: bởi đây là giai đoạn truyền thống yêu nước, anh hùng được trỗi dậy và phát huy mạnh mẽ, mà đỉnh cao là cuộc khởi nghĩa Lam Sơn - cuộc khởi nghĩa gian khổ bậc nhất, thắng lợi huy hoàng bậc nhất trong lịch sử Việt Nam trước năm 1945. - Nguyễn Trãi là người sống hết mình với thời đại, có những đóng góp to lớn vào thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn và sự nghiệp xây dựng đất nước sau khi dân tộc giành lại quyền độc lập, tự chủ. |
Bình luận