Mở đầu

Câu hỏi. Em hãy cho biết những câu ca dao dưới đây thể hiện truyền thống nào của dân tộc Việt Nam?

1. Chẳng thơm cũng thể hoa nhài

Dẫu không thanh lịch cũng người Tràng An.

2. Ai về Bình Định mà coi

Con gái Bình Định cầm roi đi quyền.

                                                (Ca dao)

Lời giải:

• Câu 1. Truyền thống về nếp sống thanh lịch của người Tràng An, họ có những nét văn minh, thanh lịch mà nơi khác không có hoặc có mà không đậm nét bằng.
• Câu 2. Truyền thống Võ cổ truyền Bình Định trở thành nét đẹp riêng, làm nên tinh thần thượng võ của người nơi đây.

Khám phá

Câu hỏi 1. Em hãy đọc các thông tin sau và trả lời câu hỏi

• Em hãy cho biết những địa điểm trên gắn liền với truyền thống gì?
• Ngoài những truyền thống trên, còn truyền thống nào của quê hương mà em biết?

Lời giải:

• Những địa điểm trên gắn liền với truyền thống là:
• Truyền thống làm gốm 
• Truyền thống thờ cúng tổ tiến
• Truyền thống yêu nước
• Những truyền thống khác mà em biết là:
• Truyền thống hiếu học và tôn sư trọng đạo
• Truyền thống thượng võ
• Truyền thống lao động cần cù, sáng tạo, vượt khó vươn lên
• Truyền thống đoàn kết, gắn bó, tương thân tương ái
• Truyền thống hiếu thảo
• …

Câu hỏi 2. Em hãy quan sát các bức tranh sau và thực hiện yêu cầu.

Yêu cầu:

• Cho biết các bạn trong những bức tranh trên đã làm gì để giữ gìn, phát huy truyền thống quê hương.
• Chia sẻ suy nghĩ của em về một truyền thống văn hoá, truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm ở địa phương.
• Nêu những việc em đã làm để giữ gìn và phát huy truyền thống quê hương.

Lời giải:

• Các bạn trong bức tranh trên đã giữ gìn, phát huy truyền thống quê hương bằng cách:
• Tổ chức cuộc thi giao lưu đờn ca tài tử, một nét văn hóa của người Nam Bộ.
• Giữ gìn truyền thống đan lát, đan giỏ tre.
• Tổ chức các buổi tuyên truyền và họp mặt để tìm hiểu về truyền thống quê hương.
• Tổ chức các cuộc thi quảng bá văn hóa quê hương trên internet.
• Một truyền thống yêu nước: Sức mạnh truyền thống yêu nước Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước.

Việt Nam ta thời chống Mỹ đã phát huy tinh thần yêu nước đến mức cao nhất, thể hiện ở tinh thần, ý chí: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”. Trước một quân thù rất mạnh về mọi thứ như quân Mỹ, ta vẫn chiến đầu kiên cường, bất khuất. Những người đứng lên chống giặc ngoại xâm cần cù trong lao động, anh hùng trong chiến đấu, họ hy sinh cả xương máu của mình để giành độc lập cho nước nha. Vì vậy, thế hệ sau này phải luôn học tập thật tốt, trở thành người có ích để noi gương và biết ơn các thế hệ đi trước đã hy sinh tính mạng của mình đổi lấy sự tự do và cuộc sống tốt đẹp cho chúng ta.

• Những việc em đã làm để giữ gìn và phát huy truyền thống quê hương:
• Tham gia các hoạt động tuyên truyền về những truyền thống tốt đẹp của quê hương.
• Chia sẻ với bạn bè về những truyền thống của quê hương.
• Tìm hiểu về các truyền thống của quê hương và giữ gìn những truyền thống đó không bị mai một.

Câu hỏi 3. Em hãy đọc các trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

Trường hợp 1: Trong cuộc thi "Tiếng hát học đường" toàn quốc, H đã thể hiện xuất sắc bài dân ca và được trao giải "Thí sinh được yêu thích nhất" do khán giải bình chọn. Nhiều ý kiến cho rằng: H phải rất yêu dòng nhạc dân ca thì mới có thể hát hay và truyền cảm được như vậy.

• Em có đồng ý với ý kiến trên không? Vì sao?

Trường hợp 2: Nhà trường tổ chức cho học sinh đến tham quan bảo tàng. Khi xem tiểu sử và những hình ảnh của chị Võ Thị Sáu được trưng bày, B cảm thấy biết ơn, kính phục các thế hệ cha ông đi trước đã anh dũng, bất khuất đấu tranh để giữ làng, giữ nước. B tự hứa sẽ học tập tốt để noi gương các thế hệ đi trước.

• Em có nhận xét gì về những suy nghĩ của bạn B?
• Em sẽ làm gì để giữ gìn, phát huy truyền thống của quê hương?

Trường hơp 3: H cho rằng: múa rối nước không còn phù hợp với cuộc sống hiện đại. Do vậy, H không dành thời gian tìm hiểu và thờ ơ trước các hoạt động giữ gìn, phát huy truyền thống này do nhà trường và địa phương tổ chức.

• Em đồng tính với ý kiến của bạn H không? Vì sao? Em sẽ ứng xử thế nào nếu bạn bè, người thân có những biểu hiện như trên?

Lời giải:

Trường hợp 1:

• Em đồng ý với ý kiến trên.
• Bởi vì: không chỉ hát hay mà H phải có niềm say mê đối với một thứ gì thì mới có thể làm tốt được nó. Đối với H thì đó chính là trân trọng, tình yêu và cả niềm tự hào của H đối với dòng nhạc dân ca.

Trường hợp 2: 

• Suy nghĩ của B là hoàn toàn đúng đắn.
• Nếu là em, em sẽ cố gắng giữ gìn phát huy truyền thống của quê hương qua những việc làm:
• Cố gắng học tập thật tốt để không phụ sự hy sinh ảnh của ông cha ta đi trước để em có được cuộc sống tốt đẹp như ngày nay.
• Luôn luôn tự hào và phấn đầu phát huy những truyền thống của quê hương.
• Tuyên truyền về những truyền thống tốt đẹp của quê hương.
• Chia sẻ với bạn bè ở nơi khác về những truyền thống, hình ảnh tốt đẹp của quê hương.

Trường hợp 3:

• Em không đồng tính với ý kiến của H. Bởi vì, múa là bản sắc văn hóa của dân tộc ta, kể cả bây giờ hay trước đây thì môn nghệ thuật này vẫn luôn luôn được giữ gìn và phát huy.
• Nếu bạn bè người thân có những biểu hiện như trên em sẽ nói với họ rằng phải luôn luôn nhớ về truyền thống văn hóa của dân tộc. Đó là niềm tự hào của chúng ta về nguồn gốc, dòng họ, tổ tiên của mình. Thay vì bỏ qua những truyền thống đó thì chúng ta nên tiếp thu và phát triển, giữ gìn nó.

Luyện tập

Câu hỏi 1. Em hãy đọc tình huống sau và trả lời câu hỏi.

• Nếu là bạn của M, em sẽ nói gì với M?
• Em cần làm gì để tránh các biểu hiện đi ngược lại hay thiếu tôn trọng truyền thống quê hương?

• Em sẽ nói gì với Lan?
• Em sẽ quảng bá truyền thống quê hương em như thế nào?

Lời giải:

Tình huống 1:

• Nếu là bạn của M, em sẽ nói với M là: Quê hương là gốc rễ của gia đình, dòng họ của mình, là nơi mình sinh ra và lớn lên. Chúng ta là những người con của quê hương, chúng ta phải biết giữ những truyền thống của quê hương. Đó là những giá trị về tinh thần, vô cùng quý giá, góp phần tích cực vào quá trình phát triển của dân tộc và mỗi cá nhân. Vì vậy, bạn hãy luôn tự hào và phát huy những truyền thống quý giá đó, cũng chính là tự hào về nguồn gốc, dòng họ, tổ tiên của mình.
• Để tránh các biểu hiện đi ngược lại hay thiếu tôn trọng truyền thống quê hương, em cần:
• Phê phán, lên án những hành vi làm mai một các giá trị của truyền thống. 
• Phê phán những người làm điều xấu ảnh hưởng đến thanh danh của gia đình và dòng họ và địa phương.

Tình huống 2:

• Em sẽ nói với Lan là: Nếu cơ hội, mình mong là sẽ cùng với bạn tuyên truyền những truyền thống tốt đẹp của quê hương chúng ta, mình cũng muốn giới thiệu với thật nhiều bạn bè ở nơi khác về những nét đặc sắc của quê hương và thể hiện niềm tự hào về truyền thống nặn tò hè của quê hương ta.
• Em sẽ quảng bá truyền thống bằng cách:
• Cùng Lan đi đến các nơi có người nặn tò he để quay các đoạn phim về họ.
• Học cách làm tò he để có thể giới thiệu với bạn bè.
• Tìm hiểu về lịch sử của nghề nặn tò he và chia sẻ với mọi người.
• Cùng Lan phỏng vấn nhiều người ở quê hương ta để cho mọi người hiểu rõ hơn về con người, cuộc sống ở quê hương mình.

Câu hỏi 2. Em hãy sắm vai và xử lí các tình huống sau.

Lời giải:

Em cùng các bạn sắm vai và xử lí các tình huống theo gợi ý sau:

• Tình huống 1: 
• Mỗi bạn sẽ có cách yêu nước khác nhau.
• Nếu B không thi vào trường quân đội thì B vẫn có thể thể hiện tình yêu nước bằng cách học tập thật tốt, trở thành người có ích cho xã hội sau này.
• Tình huống 2: 
• Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên là một Kiệt tác văn hóa của nhân dân ta. 
• Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên đã được UNESCO chính thức công nhận là kiệt tác văn hóa phi vật thể và truyền khẩu của nhân loại.
• Việt Nam là một đất nước có bề dày truyền thống văn hóa, có nhiều nghệ thuật truyền thống cần được bảo tồn, gìn giữ và phát huy. Vì vậy, chọn Văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên là hoàn toàn hợp lí.

Vận dụng

Câu hỏi 1. Em hãy làm một tập san gồm các hình ảnh, nhân vật, câu chuyện về truyền thống văn hoá, truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm của quê hương.

Lời giải:

Gợi ý: 

• Em sưu tầm các hình ảnh về các truyền thống tốt đẹp của quê hương em nói riêng và của đất nước Việt Nam ta nói chung để làm tư liệu cho quyển tập san.
• Sau đó viết nên các câu chuyện ngắn về những nhân vật, sự kiện về các truyền thống đó để tuyên truyền đến với mọi người.

Ví dụ: Em có thể làm tập san về truyền thống chống giặc ngoại xâm của dân tộc ta:

• Em có thể kể về 10 trận đánh nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam gồm các trận:
• Trận Bạch Đằng năm 938
• Trận Như Nguyệt năm 1077
• Trận Đông Bộ Đầu năm 1288
• Trận Bạch Đằng năm 1288
• Trận Chi Lăng - Xương Giang năm 1427
• Trận Rạch Gầm - Xoài Mút năm 1785
• Trận Ngọc Hồi - Đống Đa năm 1789
• Chiến dịch Điện Biên Phủ năm 1954
• Điện Biên Phủ trên không năm 1972
• Chiến dịch Hồ Chí Minh năm 1975.
• Sưu tầm các hình ảnh về trận chiến và các nhân vật trong các trận chiến đó.

Câu hỏi 2. Em hãy làm việc theo nhóm để lập dự án tuyên truyền về những truyền thống tốt đẹp của quê hương em.

Gợi ý: Hình thức thể hiện như: vẽ tranh, viết báo, xây dựng trang web,...

Lời giải:

Gợi ý: Em cùng các bạn lập nhóm để cùng nhau tuyên truyền truyền về những truyền thống tốt đẹp của quê hương đến với mọi người xung quanh bằng các hình thức như vẽ tranh, viết báo, xây dựng trang web,...