Mở đầu

Câu hỏi. Theo em, những bạn học sinh trong bức tranh dưới đây có những hành vi nào chưa phù hợp? Vì sao?

Lời giải:

Những hành vi nào chưa phù hợp của các bạn học sinh trong bức tranh:

• Một bạn nam đã đánh đập bạn, quăng cặp của bạn và còn có hành vi đe dọa khủng bố đối với bạn nữ.
• Bạn nam khác thì chụp lại những hành động bạo lực đó.

Câu hỏi 1. Em hãy quan sát các bức tranh sau và thực hiện yêu cầu.

• Gọi tên các hành vi bạo lực học đường trong các bức tranh trên.
• Nêu các nguyên nhân của hành vi bạo lực học đường.

Lời giải:

Tên các hành vi bạo lực học đường trong các bức tranh trên:

• Tranh 1: Đánh đập, hành hạ, ngược đã, xâm hại thân thể, sức khoẻ của người khác.
• Tranh 2: Cố tình cô lập, xua đuổi người khác.
• Tranh 3: Bắt nạt học đường.
• Tranh 4: Lăng mạ, xúc phạm danh dự, nhân phẩm người khác.

Các nguyên nhân của hành vi bạo lực học đường:

• Nguyên nhân khách quan:
• Thiếu đi sự quan tâm, dạy dỗ từ gia đình.
• Ảnh hưởng của các trò chơi điện tử mang tính chất bạo lực.
• Ảnh hưởng của môi trường xã hội không lành mạnh.
• Thiếu sự quan tâm từ cơ sở giáo dục
• Nguyên nhân chủ quan:
• Thường xuyên giao du với những bạn xấu.
• Đặc điểm tâm sinh lý của lứa tuổi học sinh dễ xảy ra mâu thuẩn.
• Lứa tuổi nhỏ, thiếu kĩ năng sống.

Câu hỏi 2. Em hãy đọc trường hợp sau và trả lời câu hỏi.

• Theo em, hành vi của T có phải là bạo lực học đường không? Vì sao?
• Những biểu hiện nào của bạo lực học đường được đề cập trong câu chuyện trên?
• Bạo lực học đường gây ra những hậu quả gì cho N?

Lời giải:

Theo em, hành vi của T là bạo lực học đường vì:

• Dù là lời nói trực tiếp hay lời nói xúc phạm người khác trên mạng xã hội, khiến cho người khác trở nên lo lắng, sợ hãi, ảnh hưởng đến cuộc sống của họ thì cũng sẽ được xem là hành vi xúc phạm đến danh dự, nhân phẩm của người khác. 

Những biểu hiện của bạo lực học đường được đề cập trong câu chuyện trên:

• T lên mạng xã hội đặt điều, nói xấu N
• T rủ các bạn không chơi với N.
• Bạo lực học đường gây ra những hậu quả cho N là: N cảm thấy lo lắng, buồn bã.

Câu hỏi 3. Em hãy đọc các thông tin sau và trả lời câu hỏi.

• Người ở độ tuổi vị thành niên sẽ bị xử lí như thế nào khi gây ra bạo lực học đường?

Lời giải:

Người ở độ tuổi vị thành niên sẽ bị xử lí khi gây ra bạo lực học đường:

• Cảnh cáo được áp dụng đối với cá nhân, tổ chức vi phạm hành chính không nghiêm trọng, có tình tiết giảm nhẹ và theo quy định thì bị áp dụng hình thức xử phạt cảnh cáo hoặc đối với mọi hành vi vi phạm hành chính do người chưa thành niên từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuối thực hiện. 
• Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
• Người chưa đủ 15 tuổi gây thiệt hại mà còn cha, mẹ thì cha, mẹ phải bối thường toàn bộ thiệt hại; nếu tài sản của cha, mẹ không đủ để bồi thường mà con chưa thành niên gây thiệt hại có tài sản riêng thì lấy tài sản đó để bồi thường phần còn thiếu.

Câu hỏi 4. Em hãy đưa ra những cách ứng xử phù hợp cho các tình huống sau.

• Em sẽ làm gì, nếu là thành viên của đội thắng, thành viên của đội thua?

• Em có nhận xét gì về hành vi của các bạn trong tình huống trên?
• Nếu là N, em sẽ làm gì?

• Nếu là bạn thân của N và tình cờ biết chuyện, em sẽ làm gì?

Lời giải:

Tình huống 1: 

• Nếu là thành viên của đội thắng, em sẽ: ăn mừng một cách khiêm tốn, hòa nhã, đề nghị xem xét lại nếu đội thua mong muốn xử lí pha bóng phạm lỗi.
• Nếu là thành viên của đội thua, em sẽ: trình bày với trọng tài và đội thắng về pha phạm lỗi đó để sau này trọng tài có thể bắt chính xác hơn, chúc mừng đội chiến thắng.

Tình huống 2:

• Nhận về hành vi của các bạn trong tình huống trên: các bạn đang bắt nạt một bạn khác, đó là một hành vi vi phạm và cần được xử lí nghiêm minh để tránh những tình trạng như thế này xảy ra ở môi trường học đường.
• Nếu là N, em sẽ: la thật lớn chạy lại can ngăn các bạn đó, sau đó sẽ cùng nạn nhân trình bày vấn đề này với thầy cô và người lớn để giải quyết.

Tình huống 3: Nếu là bạn thân của N và tình cờ biết chuyện, em sẽ: 

• An ủi và động viên bạn hãy vui lên, đừng để ý những lời nói xung quanh sẽ khiến mình ngày càng buồn bã và mất tập trung trong mọi việc.
• Báo với thầy cô để giải quyết vấn đề trên.

Luyện tập

Câu hỏi 1. Em hãy tranh luận cùng bạn về những ý kiến sau:

a) Chế giễu bạn trên mạng xã hội hay qua tin nhắn không phải là bạo lực học đường.

b) Tuyên truyền phòng, chống bạo lực học đường là hành động cần được thực hiện quyết liệt.

c) Tuyên truyền, vận động phòng chống bạo lực học đường là nhiệm vụ của người lớn, không phải của học sinh.

d) Thông báo cho người thân và bạn bè biết mình bị bạo lực học đường là yếu đuối.

e) Để không bị lôi kéo tham gia bạo lực học đường, cần thẳng thần từ chối các lời rủ rê và biết cách giữ bình tĩnh, tự chủ khi gặp các mâu thuẫn, xung đột.

f) Tham gia cổ vũ cho bạo lực học đường không vi phạm pháp luật vì không trực tiếp tham gia vào hành vi ấy.

Lời giải:

Em đồng ý với các ý kiến:

• a) vì dù là trực tiếp hay qua hình thức nào thì vẫn sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe, tinh thần của người khác.
• b) vì tuyên truyền phòng, chống bạo lực học đường sẽ giúp mọi người biết được cách chống lại các hành động bạo lực học đường và ngăn chặn những bạn có ý định bạo lực học đường.
• e) vì cần tránh xa các lời rủ rê, bình tĩnh giải quyết mâu thuẩn để tránh vấn đề đi quá xa dẫn đến bạo lực học đường.

Em không đồng ý với các ý kiến:

• c) vì việc tuyên truyền, vận động phòng chống bạo lực học đường là của tất cả mọi người bao gồm cả học sinh, người lớn, thầy cô giáo trong nhà trường.
• d) vì khi bị bạo lực học đường cần phải báo ngay cho người người thân và bạn bè để giải quyết tình trạng kéo dài và có những chuyện đáng tiếc xảy ra.
• f) vì tham gia cổ vũ cho bạo lực học đường là gián tiếp bạo lực học đường, vi phạm pháp luật về bạo lực học đường.

Câu hỏi 2. Em hãy cùng bạn thảo luận để ứng phó các trường hợp sau:

a) Một anh học lớp trên, rủ em cùng “xử lí” một nhóm bạn khác đã “chơi trội” sau buổi thi văn nghệ toàn trường.

b) Trong lớp, em bị lôi kéo để tẩy chay một bạn khác giới vì bạn ấy có nhiều điểm khác biệt với mọi người (chiểu cao, cân nặng,...).

c) Trên đường đi học về, em bị một bạn cùng lớp chặn lại và doạ đánh do không chịu chỉ đáp án cho bạn khi làm bài kiểm tra.

d) Đã hai lần trong tuần này, một bạn ép em đưa tiền ăn sáng và hăm doạ: “Không được kể lại cho bất kì ai”.

Lời giải:

• Trường hợp a: Em sẽ không đồng ý, nhanh chóng tránh xa các bạn và báo ngay cho giáo viên trường để ngăn chặn vấn đề này, tránh những chuyện đáng tiếc xảy ra.
• Trường hợp b: Em sẽ không đồng ý, khuyên các bạn không nên làm như thế vì mỗi người có một đặc điểm riêng không ai giống ai, hãy tôn trọng người khác cũng như tôn trọng bản thân mình.
• Trường hợp c: Em sẽ không đồng ý, nhanh chóng bỏ chạy về nhà trình bày cho mẹ biết, báo cho giáo viên chủ nhiệm để xử lí vấn đề này.
• Trường hợp d: Em sẽ bình tĩnh, mạnh dạn về nhà trình bày cho mẹ biết, báo cho giáo viên chủ nhiệm để nhanh chóng ngăn chặn vấn đề này tiếp diễn.

Câu hỏi 3. Em hãy đọc và sắp xếp các hành động sau theo trình tự trước, trong và sau khi xảy ra bạo lực học đường.

a) Báo ngay cho người lớn để xử lí kịp thời tình huống mâu thuẫn mới phát sinh nhằm tránh xảy ra bạo lực học đường,

b) Bỏ chạy khỏi vị trí nguy hiểm có thể xảy ra bạo lực học đường, kêu cứu để thu hút sự chú ý của mọi người.

c) Hoà giải nhằm xử lí các mâu thuẫn học đường trên tinh thần dân chủ, tôn trọng.

d) Thành thật kể với người lớn những chuyện đáng tiếc có liên quan đến bạo lực học đường đã xảy ra để nhận được sự giúp đỡ.

e) Sử dụng một số thế võ tự vệ (nếu biết) để đảm bảo an toàn cho bản thân nhằm tránh bạo lực học đường.

f) Lập tức kiểm tra y tế nếu có những biểu hiện bất thường về cơ thể hoặc sức khoẻ (đau, nhức, bám,...) sau khi bị bạo lực học đường.

Lời giải:

Thứ tự các hành động theo trình tự trước, trong và sau khi xảy ra bạo lực học đường:

• 1. Sử dụng một số thế võ tự vệ (nếu biết) để đảm bảo an toàn cho bản thân nhằm tránh bạo lực học đường.
• 2. Bỏ chạy khỏi vị trí nguy hiểm có thể xảy ra bạo lực học đường, kêu cứu để thu hút sự chú ý của mọi người.
• 3. Thành thật kể với người lớn những chuyện đáng tiếc có liên quan đến bạo lực học đường đã xảy ra để nhận được sự giúp đỡ.
• 4. Lập tức kiểm tra y tế nếu có những biểu hiện bất thường về cơ thể hoặc sức khoẻ (đau, nhức, bám,...) sau khi bị bạo lực học đường.
• 5. Hoà giải nhằm xử lí các mâu thuẫn học đường trên tinh thần dân chủ, tôn trọng.
• 6. Báo ngay cho người lớn để xử lí kịp thời tình huống mâu thuẫn mới phát sinh nhằm tránh xảy ra bạo lực học đường.

Câu hỏi 4. Em hãy kể lại một tình huống mâu thuẫn của bạn bè mà em từng chứng kiến, từ đó đưa ra giải pháp phù hợp nhằm tạo môi trường học đường an toàn, lành mạnh.

Lời giải:

• Tình huống mâu thuẩn: trong lúc đi học về em thấy bạn Hà bị một anh khóa trên bắt nạt, sau đó Hà đã nhờ anh của mình đánh trả, cuối cùng cả 2 cùng bạn đánh nhau.
• Giải pháp: nếu trong huống ấy, Hà nên bỏ chạy về nhà báo với cha mẹ và trình bày cho giáo viên chủ nhiệm để nhanh chóng ngăn chặn vấn đề này tiếp diễn chứ không nên nhờ một người khác đánh trả, như vậy chuyện sẽ ngày càng nghiêm trọng hơn.

Vận dụng

Câu hỏi 1. Em hãy thiết kế và trang trí thông điệp về phòng, chống bạo lực học đường bằng các hình thức: vẽ, xé dán tranh,... và trình bày cho cả lớp cùng xem.

Lời giải:

Gợi ý:

Câu hỏi 2. Em hãy hợp tác cùng bạn để xây dựng kịch bản và sắm vai trước lớp một tiểu phẩm về phòng, chống bạo lực học đường.

Lời giải:

Tiểu phẩm: “PHÒNG CHỐNG BẠO LỰC HỌC ĐƯỜNG”

Gồm có các vai: Nam, Tuấn, Đạt, cô giáo, các học sinh.

Buổi sáng ở trường...

Hòa và Đạt đang chơi bắn bi ở sân trường vào buổi chiều. Hai bạn đang chơi rất vui vẻ thì thấy anh Nam lớp trên cùng một đám bạn đi lại chỗ Hòa và Đạt.

• Nam: Ê, chơi gì đó, cho bọn anh chơi cùng với!

Vừa nói xong, một anh cướp mấy viên bi trên tay Hòa!

• Hòa la lên: Ớ… các anh trả bi lại cho em đi.
• Nam: Tao không trả đấy? Mày thích gì?

Nói chưa dứt Đạt lao vào giằng bi trên tay Nam và bị Nam đẩy ngã lăn quay, Đạt bật khóc, Nam đá thêm mấy đá vào Đạt.

• Nam: anh bảo rồi, mày không làm gì được anh đâu?! Anh mượn mấy viên bi này chơi tạm, lúc nào chán anh trả lại nhá!!

Sau đó Nam cùng các bạn học sinh khác cầm túi bi của 2 bạn đi mất.

Trên đường đi về…

• Hòa: cậu đừng nói với ai nhé Đạt, tớ sợ các anh sẽ đánh chúng ta đấy!
• Đạt: Không được, mình phải báo cho cô giáo để xử lí tình huống này.
• Hòa: Nhưng minh sợ!

Ngày hôm sau, Hòa lên gặp cô giáo chủ nhiệm lớp của Nam và báo cáo sự việc trên.

• Đạt: hôm qua em và Đạt bị anh Nam lớp cô đánh và lấy hết bi trong lúc tụi em chơi ở sân trường ạ, mong cô xử lí giúp bọn em, em cảm ơn cô.
• Cô giáo: các em yên tâm, cô sẽ xử lí giúp nhé, đừng lo lắng.

Cô giáo gọi Nam cùng các bạn học sinh khác lên để hỏi rõ sự việc.

Tại phòng giáo viên...

• Cô giáo: Em có mình lỗi của mình không Nam, tại sao em lại bắt nạt hai bạn nhỏ như thế là không đúng. Em nên xem lại bản thân và xin lỗi hai bạn.
• Nam: Em biết lỗi rồi ạ! cháu xin lỗi bác, em xin lỗi cô, xin lỗi em Hòa và Đạt ạ, em sẽ không như vậy nữa đâu!!
• Cô giáo: Các em nhận ra lỗi của mình và biết sửa như vậy là rất tốt, cô cũng hy vọng tất cả các bạn học sinh ngồi đây đều ghi nhớ: không được bắt nạt các em nhỏ, không gây gổ đánh nhau trong và ngoài nhà trường và không tham gia vào các trò chơi game không phù hợp với lứa tuổi.