CHỦ ĐỀ CHUNG 1: CÁC CUỘC ĐẠI PHÁT KIẾN ĐỊA LÍ
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
- Giải thích được nguyên nhân và những yếu tố tác động đến các cuộc đại phát kiến địa lí.
- Mô tả được các cuộc đại phát kiến địa lí: C. Cô-lôm-bô tìm ra châu Mỹ (1492-1502), cuộc thám hiểm của Ph. Ma-gien-lăng vòng quanh Trái Đất (1519-1522)
- Phân tích được những tác động của các cuộc đại phát kiến địa lí đối với tiến trình lịch sử.
2. Năng lực
- Năng lực chung:
· Tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.
· Giao tiếp và hợp tác: có thói quen trao đổi, giúp đỡ nhau trong học tập; biết cùng nhau hoàn thành nhiệm vụ học tập theo sự hướng dẫn của thầy cô.
· Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, có sáng tạo khi tham gia các hoạt động học tập.
- Năng lực địa lí:
· Đọc và chỉ ra được hành trình của các cuộc phát kiến địa lí trên lược đồ.
· Khai thác và sử dụng được thông tin của một số tư liệu lịch sử trong bài học dưới sự hướng dẫn của GV.
3. Phẩm chất
- Bồi dưỡng tinh thần dũng cảm, yêu thích khám phá cái mới, tình thần đoàn kết các dân tộc; đồng thời giúp HS hiểu giá trị của lao động, căm ghét bóc lột, áp bức.
- Biết quý trọng những di sản văn hóa các dân tộc trên thế giới,…
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Đối với giáo viên
- SGK, SGV, SBT Lịch sử và Địa lí 7.
- Lược đồ hành trình các cuộc đại phát kiến địa lí treo tường hoặc file trình chiếu.
- Máy tính, máy chiếu (nếu có)
- Tập bản đồ Lịch sử và Địa lí 7 – Phần lịch sử.
2. Đối với học sinh
- SGK, SBT Lịch sử và Địa lí 7.
- Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đếncác cuộc đại phát kiến địa lí (nếu có).
- Dụng cụ học tập theo yêu cầu của GV.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu:
- Cung cấp thông tin, tạo kết nối cho HS với nội dung bài học.
- Tạo hứng thú, kích thích trí tò mò của người học.
b. Nội dung:
- Trong tiến trình lịch sử, từ rất sớm, để phát triển kinh tế, con người luôn có nhu cầu kết nối và giao lưu rộng mở giữa các châu lục với nhau. Từ nửa cuối thế kỉ XV, các nhà thám hiểm phương Tây đã tìm ra những vùng đất mới.
- Em hãy chia sẻ những hiểu biết của mình về một số cuộc phát kiến địa lí lớn và tác động của nó đối với tiến trình lịch sử.
c. Sản phẩm học tập:
- HS dựa vào kiến thức đã học, kết hợp với hiểu biết của bản thân để trả lời.
- Sự tò mò, hứng thú của HS với nội dung bài học.
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV đặt câu hỏi gợi mở cho HS: “Các cuộc đại phát kiến trong lịch sử có vai trò rất to lớn trong quá trình hình thành và phát triển của xã hội loài người. Nó góp phần thay đổi và định hình thế giới hiện đại. Bằng những kiến thức đã học, kết hợp với hiểu biết của bản thân, em hãy chia sẻ thông tin về một số cuộc phát kiến địa lí lớn và tác động của nó đối với tiến trình lịch sử.”
Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS dựa vào các kiến thức của bản thân để chia sẻ thông tin về một số cuộc phát kiến địa lí lớn và hệ quả của chúng.
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận
- GV mời đại diện một số HSkể về một số cuộc phát kiến địa lí dựa vào hiểu biết cá nhân cùng những kiến thức đã học.
+ B. Đi-a-xơ (1487), đã dẫn đầu đoàn thám hiểm đi vòng qua cực Nam của châu Phi. Điểm đó được ông đặt tên là mũi lão Tố, sau gọi là mũi Hảo Vọng.
+ C. Cô-lôm-bô (1492), dẫn đầu đoàn thuỷ thủ Tây Ban Nha đi về hướng Tây. Ông đã dẫn đến một số đảo thuộc vùng biển Ca-ri-bê ngày nay, nhưng ông tưởng đây là miền “Đông Ấn Độ”, Cô-lôm-bô được coi là người phát hiện ra châu Mĩ.
+ Va-xcô đơ Ga-ma (1497), rời cảng Li-xbon đến Ca-li-cút thuộc bờ Tây Nam Ấn Độ. Trở về Li-xbon, Va-xcô đơ Ga-ma được phong làm Phó vương Ấn Độ.
+ Ph. Ma-gien-lan (1519-1522) là người đã thực hiện chuyến đi đầu tiên vòng quanh thế giới bằng đường biển.
- HS khác nhận xét, có thể nêu ý kiến khác.
Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập
- GV dẫn dắt HS vào bài học: Trong tiến trình lịch sử, từ rất sớm, để phát triển kinh tế, con người luôn có nhu cầu kết nối và giao lưu rộng mở giữa các châu lục với nhau. Từ nửa cuối thế kỉ XV, các nhà thám hiểm phương Tây đã tìm ra những vùng đất mới. Để tìm hiểu sâu hơn về những cuộc đại phát kiến lịch sử, ảnh hưởng trực tiếp đến trật tự thế giới hiện tại, chúng ta hãy cùng bắt đầu bài học hôm nay – Chủ đề chung 1: Các cuộc đại phát kiến địa lí.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1:Nguyên nhân và điều kiện của các cuộc đại phát kiến địa lí
a. Mục tiêu: Trình bày được nguyên nhân và điều kiện của các cuộc đại phát kiến địa lí trong lịch sử.
b. Nội dung:
- GV cho HS làm việc theo cặp, đọc thông tin và quan sát hình ảnh trong mục 1 (SGK tr.166-167).
- HS thực hiện các nhiệm vụ sau:
+ Nêu nguyên nhân dẫn đến việc người Tây Âu cần tìm đường biển sang phương Đông.
+ Phân tích những yếu tố tác động đến các cuộc phát kiến địa lí trong lịch sử.
c. Sản phẩm học tập: HS trình bày và ghi được vào vở nguyên nhân và các yếu tố tác động đến các cuộc đại phát kiến địa lí.
d. Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN – HỌC SINH | DỰ KIẾN SẢN PHẨM |
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV cho HS làm việc theo cặp, đọc thông tin và quan sát hình ảnh trong mục 1 (SGK tr.167).
· Nhiệm vụ 1: Tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến các cuộc đại phát kiến địa lí: - GV cho HS đọc tư liệu trong SGK, thảo luận cặp đôi để tìm ra những cụm từ thể hiện sự giàu có của phương Đông trong trí tưởng tượng của người Tây Âu.
- GV đặt yêu cầu: Tự những cụm từ tìm được trong tư liệu và thông tin trong SGK, hãylí giải vì sao đến thế kỉ XV, việc tìm đường biển sang phương Đông của người Tây Âu được đặtra cấp thiết. - GV giải thích thêm cho HS về việc các con đường giao thương qua Hồng Hải,giữa Ấn Độ và châu Âu bị người Ả Rập khống chế; qua Hắc Hải và vịnh Ba Tư bị ngườiThổ Nhĩ Kỳ chiếm lĩnh; một con đường thương mại khác đến Trung Quốc bằng cách dùnglạc đà chở tơ lụa và các sản phẩm hương liệu, gia vị, trầm hương,... của Trung Quốc xuyênqua sa mạc, những hẻm núi của Tây Á đến châu Âu (con đường tơ lụa) cũng bị thương nhânÁp-ga-ni-xtan chiếm giữ. Trước tình hình đó, thương nhân châu Âu phải mua lại hàng hoá của thương nhân Ả Rập với giá đắt hơn từ 8 đến 10 lần. Vì thế, việc tìm ra một con đường mới sang phương Đông là một nhu cầu cấp bách của thương nhân châu Âu. · Nhiệm vụ 2: Phân tích những yếu tố tác động đến các cuộc phát kiến địa lí trong lịch sử. - GV cho HS đọc thông tin trong mục 1 (SGK tr.166-167), thảo luận cặp đôi, thực hiện yêu cầu: Phân tích những yếu tố tác động đến các cuộc phát kiến địa lí trong lịch sử. - GV hướng dẫn HS thực hiện theo các ý sau: + Nắm chắc những yếu tố tác động đến các cuộc phát kiến địa lí, mối quan hệ giữa các yếu tố tác động đó. + Phải có quan điểm lịch sử đúng đắn, khoa học. Khi phân tích phải tìm ra các luận điểm, luận cứ rõ ràng, mạch lạc, lôgic. Phân tích thường đi liên với chứng minh để có tính thuyết phục cao. - GV đặt một số câu hỏi gợi mở cho HS: + Ở thời điểm đó, con người đã có những quan niệm đúng đắn về hình dạng Trái Đất chưa? + Việc sử dụng la bàn mang lại lợi ích gì cho các nhà hàng hải? + Kĩ thuật đóng tàu thời kì này có gì đặc biệt? + Nhà nước phong kiến châu Âu có tạo điều kiện cho các cuộc phát kiến địa lí hay không? - GV mở rộng cho HS: Hình 1. Tàu Ca-ra-ven (tranh vẽ) là loại tàu thám hiểm do vua Hen-ri của Bồ Đào Nha phát minh. Loại tàu mới này có trọng tải hơn 150 tấn, dùng buồm hình tam giác nên dễ điều khiển hơn, có thể đi ngược hướng gió. Hơn nữa, với kích thước nhỏ hơn và sống thuyền nông hơn nên Ca-ra-ven có thể đi chuyển vào vùng nước cạn hoặc ngược dòng sông xa hơn lên thượng lưu. Từ đó, ngành hàng hải Âu châu phát triển mạnh cùng những chuyến thám hiểm của hai nước Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha. Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập - HS khai thác thông tin trong mục 1, quan sát hình ảnh (SGK tr.166-167) và thực hiện các yêu cầu của GV. - GV hướng dẫn, hỗ trợ HS khi cần thiết. Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - GV mời đại diện 3 - 4 HS nêu nguyên nhân và phân tích những yếu tố tác động đến các cuộc phát kiến địa lí trong lịch sự. - Các HS còn lại nhận xét, bổ sung ý kiến (nếu có). Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập - GV nhật xét, đánh giá, chuẩn kiến thức về nguyên nhân và điều kiện của các cuộc đại phát kiến địa lí. | 1.Nguyên nhân và điều kiện của các cuộc đại phát kiến địa lí - Nguyên nhân: + Từ giữa thế kỉ XV, do sự phát triển của nền sản xuất ở các nước Tây Âu nên nhu cầu về nguyên liệu, vàng bạc và mở rộng thị trường ngày một tăng. + Thời kì đó, các con đường buôn bán truyền thống từ châu Âu sang phương Đông qua Địa Trung Hải bị người Ả Rập và Thổ Nhĩ Kỳ độc chiếm, hàng hoá của thương nhân bị cướp đoạt một cách vô lí. => Nhu cầu tìm kiếm một con đường khác để sang phương Đông được đặt ra cấp thiết hơn bao giờ hết. - Điều kiện: + Từ quan niệm đúng đắn về hình dạng Trái Đất và hiểu biết về các đại dương, người châu Âu đã vẽ được bản đồ, hải đồ có ghi các vùng đất, hòn đảo, bến cảng,... + Các nhà hàng hải cũng bắt đầu nghiên cứu các dòng hải lưu, hướng gió,... + Cuối thế kỉ XV, la bàn nam châm được sử dụng một cách phổ biến để đi trên sông, biển khi không có Mặt Trời hay trăng, sao. + Kĩ thuật đóng tàu có những bước tiến mới, đóng được những con tàu đài có bánh lái và hệ thống buổm lớn để vượt đại dương (như tàu Ca-ra-ven). + Sự bảo trợ của một số nhà nước phong kiến ở châu Âu cũng tạo điều kiện thuận lợi cho các cuộc phát kiến địa lí. |
Bình luận