1. Biểu hiện của quan tâm, cảm thông và chia sẻ

Câu hỏi 1. Em hãy đọc thông tin và trả lời câu hỏi:

a) Bác Hồ đã có những việc làm nào đối với anh chị em công nhân quét đường và ý nghĩa của việc làm đó?

b) Việc làm của Bác Hồ đã nhắc nhở mỗi chúng ta điều gì?

c) Em hiểu thế nào là quan tâm, cảm thông và chia sẻ?

Lời giải:

a) Khi biết rằng những người công nhân luôn phải vất vả quét dọn đường phố đến khuya, Bác đã nhắc nhở những cơ quan phải có trách nhiệm cấp phát quần áo bảo hộ lao động cho công nhân và quan tâm đúng mức với người làm nghề này. Hơn nữa, khi có việc đi qua nước ngoài, Bác đã xin giống một loài cây bốn mùa đều xanh tươi về trồng thử ở VN để cây đỡ rụng lá vào mùa đông gây vất vả cho người công nhân. Việc làm của Bác đã khiến cho anh chị em công nhân làm nghề quét đường đỡ được phần nào nỗi vất vả.

b) Việc làm của Bác đã nhắc nhở mỗi chúng ta cần phải biết quan tâm đến người khác, hiểu và thông cảm cho nỗi vất vả của người khác và có những hành động thể hiện sự quan tâm và san sẻ nỗi vất vả với mọi người.

c) Ta có:

• Quan tâm là thường xuyên chú ý đến mọi người và sự việc xung quanh.
• Cảm thông là đặt mình vào vị trí người khác để hiểu được cảm xúc của người đó.
• Chia sẻ là sự cho đi hay giúp đỡ người khác lúc khó khăn, hoạn nạn theo khả năng của mình.

Câu hỏi 2. Em hãy quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi:

a) Em hãy cho biết sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ được thể hiện như thế nào trong từng hình ảnh trên.

b) Em hãy kể thêm những biểu hiện khác của sự quan tâm, cảm thông, chia sẻ với người thân, bạn bè và thế giới xung quanh.

Lời giải:

a) Nhận xét:

• Ảnh 1: Các bạn học sinh cùng nhau quyên góp ủng hộ đồng bào bị bão lũ
• Ảnh 2: Những cửa hàng cung cấp thực phẩm và nước uống miễn phí dành cho người cần
• Ảnh 3: Các bạn học sinh tổ chức lao động, thu gom rác thải
• Ảnh 4: Bạn nhỏ cùng bố giúp đỡ mẹ chuẩn bị bữa ăn

b) Biểu hiện của sự quan tâm, cảm thông, chia sẻ:

• Giúp đỡ bố mẹ làm việc nhà; quan tâm, hỏi han, chăm sóc khi bố mẹ, anh chị em bị mệt, bị ốm
• Quan tâm đến các bạn trong lớp, chia sẻ cùng bạn khi bạn gặp khó khăn về học tập, về sức khỏe, về hoàn cảnh
• Quan tâm đến những người gặp nạn trên đường, không lơ là bỏ mặc họ

2. Ý nghĩa của quan tâm, cảm thông và chia sẻ

Câu hỏi. Em hãy đọc câu chuyện dưới đây và trả lời câu hỏi:

a) Em hãy chia sẻ cảm xúc của em về việc làm của anh Hiếu?

b) Theo em, sự quan tâm, cảm thông, chia sẻ của anh Hiếu với anh Minh có ý nghĩa gì?

Lời giải:

a) Qua câu chuyện, em thật sự rất cảm động trước sự quan tâm, cảm thông, chia sẻ của anh Hiếu dành cho anh Minh, cảm động trước tình bạn đẹp của hai người. Em thấy rất ngưỡng mộ anh Hiếu đã không quản ngại khó khăn ngày ngày giúp bạn đến trường, và em rất vui và mừng cho anh Minh đã không phụ sự giúp đỡ của bạn mà đã gặt hái được thành công trên con đường học tập.

b) Sự quan tâm, cảm thông, chia sẻ của anh Hiếu với anh Minh không những là nguồn động lực quý giá giúp cho anh Minh vượt qua được khó khăn thử thách, đạt được mục tiêu của bàn thân, mà còn trở thành một câu chuyện lan tỏa giá trị đến với mọi người, giúp nâng cao tinh thần tương thân tương ái, quan tâm chia sẻ với người khác và giúp cho những người gặp khó khăn có thêm niềm tin vào cuộc sống.

Luyện tập

Câu hỏi 1. Em hãy tìm những câu ca dao, tục ngữ nói về sự quan tâm, cảm thông, chia sẻ và thảo luận về ý nghĩa của các câu ca dao, tục ngữ đó.

Lời giải:

Những câu ca dao, tục ngữ nói về sự quan tâm, cảm thông, chia sẻ:

• Thương người như thể thương thân
• Một miếng khi đói bằng một gói khi no
• Một giọt máu đào hơn ao nước lã
• Lá lành đùm lá rách
• Một con ngựa đau, cả tàu bỏ cỏ
• Chị ngã, em nâng
• Nhường cơm, sẻ áo
• Máu chảy ruột mềm
• ...

Câu hỏi 2. Trong những việc làm sau, theo em việc nào nên làm, việc nào không nên làm? Vì sao?

A. Không chơi với những bạn học kém.

B. Gọi cấp cứu khi thấy tai nạn giao thông.

C. Rủ bạn đi chơi khi mẹ ốm.

D. Thăm hỏi và động viên người già neo đơn.

Lời giải:

Những việc nên làm là:

• B. vì hành động đó sẽ giúp cho người gặp nạn được cấp cứu kịp thời, tránh để lại hậu quả đáng tiếc.
• D. vì hành động này thể hiện sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ với những người già không nơi nương tựa.

Những việc không nên làm là:

• A. vì chúng ta cần quan tâm đến những bạn học kém, giúp đỡ bạn học tập để cùng nhau tiến bộ.
• C. vì hành động động này thể hiện rằng không có lòng quan tâm, yêu thương mẹ. Khi mẹ bị ốm, cần phải ở bên cạnh chăm sóc, giúp đỡ, động viên để mẹ mau khỏi.

Câu hỏi 3. Em hãy thực hiện một lời nói hoặc một hành động cụ thể thể hiện sự quan tâm, chia sẻ với bạn bè, thầy cô trong lớp mình.

Lời giải:

HS tự thực hiện.

Câu hỏi 4. A và N là bạn học cùng lớp và ở gần nhà nhau. N bị ốm phải nghỉ học nhiều ngày. Hết giờ học, A sang nhà đưa vở cho bạn chép và giải thích những chỗ khó hiểu để N có thể theo kịp bài học trên lớp. H cùng lớp thấy vậy cho rằng A làm thế không đúng vì việc học là nhiệm vụ của học sinh, N phải tự tìm hiểu và hoàn thành nhiệm vụ học tập của mình.

 a) Em có nhận xét gì về việc làm của bạn A?

 b) Theo em, ý kiến của bạn H như vậy có đúng không? Tại sao?

Lời giải:

a) Nhận xét:

• Việc làm của bạn A đã thể hiện bạn là một người biết quan tâm, cảm thông và chia sẻ với nối khó khăn của bạn bè.
• A hiểu cho nỗi khó khăn mà N đang trải qua và sẵn sàng, chịu khó giúp đỡ bạn vượt qua.

b) Ý kiến của H như vậy là không đúng vì việc bị ốm phải nghỉ học đã là một sự thiệt thòi rất lớn đối với N. Nếu như không có A giúp đỡ, giảng giải những kiến thức mới, thì N sẽ rất khó để theo kịp tiến độ học và sẽ bị tụt lùi so với các bạn.

Câu hỏi 5. Trong giờ kiểm tra môn Giáo dục công dân, N không thuộc bài, H ngồi cạnh đã đưa bài cho N chép.

Theo em, việc làm của H có phải là quan tâm, giúp đỡ bạn không? Vì sao?

Lời giải:

Việc làm của H không phải là quan tâm giúp đỡ bạn vì:

• Việc H đưa bài cho N chép vào giờ kiểm tra sẽ khiến cho N ỷ lại vào H, do vậy những giờ kiểm tra sau N sẽ phụ thuộc vào H và tiếp tục không học bài.
• Lâu dần hình thành cho N thói quen dựa dẫm vào người khác mà không nỗ lực tự học bằng chính khả năng của bản thân => H đang gián tiếp tạo thói quen xấu cho N. 

Vận dụng

Câu hỏi 1. Em hãy làm một sản phẩm mang thông điệp cảm thông, chia sẻ

Lời giải:

Gợi ý:

• Một bức thư, một bài thuyết trình...
• Một tấm thiệp, một bức tranh...

Câu hỏi 2. Em hãy lập kế hoạch giúp đỡ một bạn có hoàn cảnh gia đình khó khăn trong lớp theo bảng sau.

Lời giải:

Những việc làm thể hiện sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ:

• Giúp đỡ bạn học tập, giảng bài cho bạn khi bạn chưa hiểu bài
• Cùng các bạn tổ chức góp quỹ ủng hộ những bạn có hoàn cảnh khó khăn
• An ủi, động viên, khích lệ các bạn gặp vấn đề khó khăn, chuyện buồn