Mở đầu

Câu hỏi. Muốn đạt được kết quả cao trong học tập không có gì quan trọng bằng tinh thần học tập tự giác, tích cực. Lê-nin đã từng nói: “Học, học nữa, học mãi".

Em có suy nghĩ gì về câu nói đó?

Lời giải:

• Tri thức của nhân loại là vô hạn, biển học mênh mông trong khi hiểu biết của con người là nhỏ bé.
• Để thỏa mãn sự ham hiểu biết, làm cho tâm hồn trí tuệ phong phú, nâng cao giá trị bản thân, con người cần phải không ngừng học tập.

1. Biểu hiện của học tập tự giác, tích cực

Câu hỏi. Em hãy quan sát hình ảnh và trả lời câu hỏi:

a) Em hãy phân tích thái độ và hành vi học tập của các bạn học sinh trong các hình ảnh trên và chỉ ra những biểu hiện của học tập tự giác, tích cực; biểu hiện chưa tự giác, tích cực học tập.

b) Ngoài những biểu hiện trên, em còn biết những biểu hiện nào thể hiện sự tự giác, tích cực trong học tập?

Lời giải:

a) Nhận xét:

• Hình 1: Bạn học sinh đã học tập tự giác, tích cực bằng cách cố gắng hoàn thiện hết số lượng bài tập được giao, dù mệt cũng không bỏ dở.
• Hình 2: Các bạn học sinh đã học tập tự giác, tích cực bằng cách chủ động phân chia công việc khi làm việc nhóm với nhau.
• Hình 3: Bạn nữ đã thể hiện biểu hiện học tập tự giác, tích cực bằng cách khi gặp bài khó đã không chùn bước, nghiêm túc suy nghĩ, cố gắng tìm ra cách giải. Trong khi bạn nam chưa có biểu hiện học tập tự giác, tích cực bởi vì khi gặp bài khó, bạn đã nhanh chóng nản chí, từ bỏ không suy nghĩ cách giải.
• Hình 4: Bạn học sinh đã học tập tự giác, tích cực bằng cách lập ra kế hoạch học tập phù hợp với bản thân và nghiêm túc, quyết tâm thực hiện kế hoạch đó.
• Hình 5: Bạn học sinh chưa tự giác, tích cực học tập khi bố mẹ nhắc nhở việc học bài nhưng không nghe lời.
• Hình 6: Bạn nữ đã học tập tự giác, tích cực khi chủ động làm hết bài tập được giao và còn nhắc nhở bạn nam cùng bàn về việc làm bài tập. Trong khi bạn nam không hề học tập tự giác, tích cực vì không chủ động làm bài tập mà lại chờ để chép bài của bạn.

b) Biểu hiện nào thể hiện sự tự giác, tích cực trong học tập:

• Có mục tiêu học tập rõ ràng
• Chủ động lập kế hoạch học tập để đạt được mục tiêu đã lập ra
• Hoàn thành nhiệm vụ học tập mà không cần ai nhắc nhở
• Luôn cố gắng, vượt khó, kiên trì học tập
• Có phương pháp học tập chủ động
• Biết vận dụng điều đã học vào cuộc sống

2. Ý nghĩa của học tập tự giác, tích cực

Câu hỏi. Em hãy đọc các trường hợp và trả lời câu hỏi:

a) Theo em, vì sao Minh và Nga đạt được những thành tích xuất sắc trong học tập?

b) Em hãy rút ra ý nghĩa của việc học tập tự giác, tích cực.

Lời giải:

a) Nhận xét:

• Trường hợp 1: Minh đạt được thành tích xuất sắc trong học tập nhờ tinh thần học tập tự giác, tích cực; lên kế hoạch học tập hợp lí, chủ động tìm tòi và học hỏi kiến thức mới, không nản chí khi gặp bài khó mà quyết tâm tìm ra cách giải sáng tạo.
• Trường hợp 2: Nga đạt được thành tích xuất sắc trong học tập nhờ tinh thần học tập tự giác, tích cực; quyết tâm theo đuổi đam mê tiếng Anh, xác định mục tiêu rõ ràng, lên kế hoạch học tập hợp lí; dù hoàn cảnh khó khăn cũng không nản chí, quyết vươn lên trong học tập.

b) Ý nghĩa của việc học tập tự giác, tích cực:

• Tự giác, tích cực trong học tập giúp chúng ta chủ động, sáng tạo và không ngừng tiến bộ trong học tập.
• Đạt được kết quả và mục tiêu học tập đã đề ra.
• Được mọi người tin tưởng, tôn trọng và quý mến.

Luyện tập

Câu hỏi 1. Hãy chia sẻ với bạn về mục tiêu phấn đấu trong học tập của em trong năm học này. Em sẽ làm gì để đạt được mục tiêu đó?

Lời giải:

Mục tiêu phấn đấu trong năm học:

• Làm hết bài tập về nhà được giao trong thời gian quy định
• Đạt điểm cao trong các bài kiểm tra, các kì thi
• Đạt giải cao trong kì thi học sinh giỏi
• Đạt danh hiệu Học sinh Giỏi

Cách thức đạt được mục tiêu:

• Mỗi ngày dành ra 3 giờ đồng hồ để tự học: hoàn thiện bài tập về nhà được giao, ôn tập lại kiến thức cũ và đọc trước kiến thức mới
• Ngoài thời gian tự học, đọc thêm sách để học hỏi kiến thức mới
• Tự tìm tòi làm các bài tập khó, nghĩ ra nhiều cách giải khác nhau

Câu hỏi 2. Em hãy liệt kê những việc làm của bản thân thể hiện việc không tự giác, tích cực trong học tập và nêu cách khắc phục hạn chế đó.

Lời giải:

Việc làm thể hiện không tự giác, tích cực trong học tập:

• Khi gặp bài khó nghĩ không ra sẽ lên mạng chép giải hoặc chép bài của bạn
• Nhiều khi vì mải xem một bộ phim hay mà không chịu học bài đúng giờ
• Chỉ ôn tập kiến thức trước khi có bài kiểm tra hoặc trước kì thi

Cách khắc phục:

• Lập kế hoạch học tập rõ ràng, chi tiết, phù hợp với năng lực bản thân
• Tự đặt ra phần thưởng cho bản thân khi đạt được mục tiêu học tập và hình phạt khi không đạt được mục tiêu

Câu hỏi 3. Em đồng tình hay không đồng tình với các ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

A. Học tập tự giác, tích cực là yếu tố quan trọng giúp chúng ta đạt được mơ ước của bản thân.

B. Chỉ cần tự giác, tích cực với môn học mình yêu thích là được.

C. Trong bất kì hoàn cảnh nào cũng không nên điều chỉnh mục tiêu học tập đã đặt ra.

D. Để mở rộng kiến thức, rèn luyện các kĩ năng cho bản thân, chúng ta cần phải học tập tự giác, tích cực.

Lời giải:

Em đồng tình với các ý kiến:

• A. vì mọi việc trên đời nếu muốn thành công đều cần đến kiến thức. Kiến thức càng nhiều thì làm mọi việc càng thành công và thuận lợi. Mà muốn trau dồi được nhiều kiến thức bổ ích thì cần phải chủ động học tập tự giác, tích cực.
• D. vì đây chính là ý nghĩa của việc học tập tự giác, tích cực.

Em không đồng tình với các ý kiến:

• B. vì mỗi môn hoc đều đem lại những kiến thức khác nhau, có ích cho cuộc sống và tương lai. Chúng ta cần phải học tập đầy đủ tất cả các môn để có thể trang bị những kiến thức cần thiết cho cuộc sống.

• C. vì trong cuộc sống có rất nhiều sự kiện xảy ra đột xuất, làm thay đổi hoàn cảnh của con người. Vì vậy tùy thuộc vào mỗi tình huống khác nhau mà cần phải điều chỉnh mục tiêu đã đề ra trở nên phù hợp với năng lực và hoàn cảnh hiện tại. Nếu mục tiêu không phù hợp với khả năng của bản thân thì sẽ dễ đem lại kết quả tiêu cực.

Câu hỏi 4. Cuối tuần, H đang ngồi làm bài tập trong sách nâng cao thì A đến rủ đi chơi. H từ chối không đi, A liền nói: “Tớ chỉ làm bài tập dễ thôi, còn bài tập khó, nâng cao cô có yêu cầu làm đâu. Đi chơi điện tử với tớ đi.".

a) Em có nhận xét gì về ý thức học tập của H và A?

b) Nếu là H, em sẽ góp ý với A như thế nào?

Lời giải:

a) Nhận xét:

• H là người biết học tập chủ động, tích cực, chịu khó làm thêm bài tập nâng cao để rèn luyện tư duy. Vì vậy, chắc chắn kết quả học của H sẽ được nâng cao.
• Ngược lại A không chủ động học tập tự giác, tích cực, chỉ làm các bài tập dễ cô giao mà bỏ qua các bài tập khó, không những vậy còn thuyết phục H đi chơi đừng làm bài tập.

b) Nếu em là H, em sẽ khuyên A rằng nếu muốn nâng cao thành tích học tập thì chỉ làm những bài tập dễ cô giao thôi là không đủ. Khi làm thêm những bài tập nâng cao không những giúp ôn luyện lại kiến thức đã học, giúp hiểu sâu và nắm vững kiến thức, mà còn giúp rèn luyện tư duy, khả năng sáng tạo và tính kiên trì. 

Vận dụng

Câu hỏi 1. Em hãy lập một bản kế hoạch của cá nhân để rèn luyện tính tự giác, tích cực trong học tập theo gợi ý sau:

• Xác định mục tiêu của kế hoạch
• Lập kế hoạch thực hiện và liệt kê những việc làm cụ thể để đạt được mục tiêu đó.
• Thực hiện kế hoạch và thường xuyên đánh giá quá trình thực hiện để có điều chỉnh kế hoạch một cách phù hợp...

Lời giải:

Gợi ý:

• Mục tiêu: Trở thành một giáo viên tiếng anh
• Những việc làm cần đạt được:
• Luyện nói tiếng anh đúng, hay
• Luyện nghe tiếng anh
• Luyện từ vững và ngữ pháp
• Đọc thêm các sách về tiếng anh
• Giao tiếp bằng tiếng anh để rèn luyện khả năng nói.
• Tự tin trước đám đông...

Câu hỏi 2. Em hãy sưu tâm các phương pháp học tập tích cực mang lại hiệu quả cao và lựa chọn một phương pháp học tập để áp dụng cho bản thân.

Lời giải:

Các phương pháp học tập tích cực mang lại hiệu quả cao:

• Sắp xếp công việc hợp lý
• Luôn tập trung trong lớp học
• Ghi chú cẩn thận và đầy đủ
• Đặt câu hỏi nếu bạn không hiểu
• Lập chiến lược học tập
• Xem lại những ghi chú trong lớp mỗi buổi chiều
• Tham gia nhóm học tập
• Học bằng sơ đồ tư duy...