I. TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN KINH TẾ CHUNG.

Câu hỏi: Đọc thông tin và dựa vào các bảng 30.1, 30.2, hãy trình bày khái quát tình hình phát triển kinh tế của Cộng hòa Nam Phi.

Lời giải:

* Tình hình phát triển kinh tế của Cộng hòa Nam Phi:

- Là nền kinh tế lớn ở châu Phi. GDP đạt 335,4 tỉ USD năm 2020. Tốc độ tăng trưởng GDP khá cao ở giai đoạn 2000 - 2005, sau đó có xu hướng giảm.

- Tiến hành công nghiệp hóa sớm (từ những năm 60 của thế kỉ XX) và đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng.

- Trong nhiều thập niên, cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa, tỉ trọng khu vực dịch vụ khá cao, tăng nhanh.

- Dịch vụ chiếm tỉ trọng lớn nhất trong cơ cấu GDP

II. CÁC NGÀNH KINH TẾ

1. Công nghiệp

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 30.2, hãy trình bày các điểm nổi bật của ngành công nghiệp Cộng hòa Nam Phi

Lời giải:

Công nghiệp là ngành kinh tế quan trọng của Cộng hoà Nam Phi, chiếm 23,4 % GDP và sử dụng gần 25 % lao động cả nước (năm 2020). Cơ cấu công nghiệp khá đa dạng các ngành chủ yếu là: khai khoáng, điện tử, luyện kim, hoá chất, chế tạo máy, công nghiệp thực phẩm,... Các trung tâm công nghiệp chính là: Kếp-tao, Giỏ-han-ne-xbu, Po Ê-li-da-bét, Đuốc-ban

- Công nghiệp khai thác khoáng sản là ngành nổi bật của Cộng hoà Nam Phi đóng góp đáng kể vào GDP của đất nước, tạo ra nhiều việc  cho người lao động; Cộng hoà Nam Phi là nước đứng thứ năm trên thế giới trong lĩnh vực khai thác khoáng sản tính trên giá trị GDP, là quốc gia có trình độ kĩ thuật và kinh nghiệm sản xuất cao. Các loại khoáng sản được khai thác nhiều là: quặng kim loại và khoáng sản quý và than đá. Cộng hoà Nam Phi đứng hàng đầu thế giới về khai thác vàng, kim cương, u-ra-ni-um.

- Công nghiệp hoá chất: Cộng hoà Nam Phi có ngành công nghiệp hoá chất lớn hàng đầu ở châu Phi, cơ cấu đa dạng và liên hợp từ xử lí nhiên liệu, chế tạo nhựa cho tới dược phẩm. Các lĩnh vực mũi nhọn của ngành này là: chế biển than tổng hợp, nhiên liệu khí tự nhiên hoá lỏng và hoá dầu.

- Công nghiệp chế tạo máy: Sản xuất ô tô là một ngành quan trọng của nền kinh tế. Cộng hoà Nam Phi, chiếm khoảng 10 % sản lượng xuất khẩu của hàng công nghiệp chế biến. Nhiều hãng xe lớn trên thế giới đều có các nhà máy sản xuất tại quốc gia này.

- Công nghiệp điện tử - tin học: phát triển mạnh với hàng nghìn doanh nghiệp hoạt động. Các lĩnh vực nổi bật là phần mềm điện thoại di động và các dịch vụ ngân hàng điện tử; giá trị sản xuất chiếm hơn 7 % GDP (năm 2020).

- Công nghiệp luyện kim: Cộng hoà Nam Phi là nước sản xuất thép lớn nhất ở châu Phi, sản xuất nhôm lớn thứ 8 trên thế giới. Với nguồn khoáng sản phong phú, ngành luyện kim chiếm khoảng 1⁄3 tổng giá trị hàng công nghiệp xuất khẩu.

- Công nghiệp thực phẩm: là ngành sử dụng nhiều lao động nhắt của đắt nước và đóng góp lớn thứ ba vào GDP (sau hoá chất và luyện kim). Các sản phẩm đa dạng: thuỷ hải sản, các sản phẩm thịt, các loại hạt, cây gia vị, hoa quả, bánh kẹo,...

2. Nông nghiệp

Câu hỏi: Đọc thông tin, quan sát hình 30.3 và dựa vào bảng 30.3, hãy trình bày các điểm nổi bật của ngành nông nghiệp Cộng hòa Nam Phi.

Lời giải:

- Nông nghiệp của Cộng hòa Nam Phi phát triển mạnh. Đây là nước xuất khẩu nhiều sản phẩm nông nghiệp, đặc biệt là: ngô, lạc, thuốc lá, hoa quả (xuất khẩu cam, quýt, năm 2020 đứng thứ hai thế giới0. Hình thức tổ chức sản xuất chủ yếu là trang trại.

+ Trồng trọt chiếm hơn 60 % diện tích đắt canh tác, đóng góp hơn 30 % vào tổng giá trị sản xuất nông nghiệp. Ngô là cây trồng quan trọng hàng đầu, cung cấp lương thực, thức ăn chăn nuôi và xuất khẩu. Ngô được trồng tập trung ở các trang trại lớn, cơ giới hoá cao, Hoạt động trồng trọt tập trung chủ yếu ở các đồng bằng ven biển và vùng đồi thấp.

+ Chăn nuôi có vai trò quan trọng trong cung cắp thịt, sữa cho nhu cầu trong nước và xuất khẩu. Ngành này sử dụng trên 21 % lao động trong nông nghiệp (năm 2020). Các vật nuôi chính là cừu, bò sữa, lợn và gia cảm (gà, đà điểu,...). Cộng hoà Nam Phi nổi tiếng thế giới về nuôi cừu, nằm trong số 10 nước xuất khẩu len đứng đầu thể giới. Hoạt động chăn nuôi phân bố rộng khắp, nhưng tập trung chủ yếu ở cao nguyên trung tâm.

- Lâm nghiệp là ngành có ý nghĩa quan trọng trong tạo việc làm, cung cấp nguyên liệu cho công nghiệp và nguồn hàng xuất khẩu,... Quốc gia này hằng năm xuất khẩu khoảng trên 10 triệu tấn bột gỗ, khoảng trên 5 triệu m3 gỗ tròn hoặc gỗ xẻ, trên 500 ngàn tấn gỗ hầm mỏ.

- Thủy sản: Ngành đánh bắt hải sản được chú trọng phát triển. Sản lượng hàng năm đạt từ 500 nghìn tấn đến hơn 700 nghìn tấn, trong đó có nhiều loài có giá trị cao như: cá he, cá thu, cá ngừ, cá tuyết, cá bạc, cá hồi, mực, tôm hùm,... Khoảng 80% sản lượng đánh bắt dùng để xuất khẩu. Sản lượng nuôi trồng còn nhỏ (khoảng 9,7 nghìn tấn, năm 2020) nhưng có xu hướng giảm.

3. Dịch vụ

Câu hỏi: Đọc thông tin và dựa vào bảng 30.4, hãy trình bày những điểm nổi bật của ngành dịch vụ Cộng hòa Nam Phi.

Lời giải:

- Dịch vụ là ngành kinh tế quan trọng của Cộng hoả Nam Phi, chiếm 64,6 9% GDP: (năm 2020), cơ cấu ngành đa dạng.

+ Giao thông vận tải: Hệ thống giao thông đường ô tô của Cộng hoà Nam Phi đứng đầu châu Phi. Cộng hoà Nam Phi có trên 360 nghìn km đường ô tô (năm 2020), mạng lưới đường sắt rất phát triển. Đường biển phát triển mạnh, có 18 cảng biển. Các cảng lớn là: Kếp-tao, Đuốc-ban,... Đường hàng không được chú trọng phát triển, các sân bay quốc tế nằm ở các thành phố Giô-han-ne-xbua, Kếp-tao, Prê-tô-hi-a, có nhiều hãng hàng không quốc tế hoạt động ở Cộng hoà Nam Phi.

+ Bưu chính viễn thông phát triển khá nhanh, chiểm hơn 7 %GDP (năm 2020). Quốc gia này có mức độ kết nối internet cao hàng đầu ở châu Phi.

+ Du lịch là một trong những ngành mũi nhọn của đất nước, thu hút nhiều lao động trực tiếp. Năm 2019, Cộng hoà Nam Phi đón hơn 16 triệu lượt khách quốc tế, đứng thứ hai ở châu Phí (sau Ma-rốc). Bên cạnh các loại hình du lịch truyền thống (tham quan các di tích lịch sử, khu bảo tồn động vật hoang dã, trải nghiệm các vườn nho và các công viên quốc gia,...). Cộng hoà Nam Phi chủ trọng phát triển du lịch đô thị và văn hoá. Các trung tâm du lịch lớn nhất là: Kếp-tao, Giô-han-ne-xbua, Đuốc-ban,...

- Thương mại: Hoạt động ngoại thương được đầy mạnh. Mặt hàng xuất khẩu chính là khoáng sản (bạch kim, vàng, kim cương, quặng sắt, than đá). các sản phẩm nông nghiệp (ngô, cá biển) và len làm từ lông cừu. Mặt hàng nhập khẩu chính là máy móc thiết bị, hoá chất, dược phẩm. Các đối tác thương mại chính là: Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc, Án Độ, Anh, Cộng hoà Liên bang Đức,...

Nội thương phát triển do có thị trường nội địa lớn. Hệ thống cửa hàng bán lẻ, siêu thị, trung tâm thương mại có mật độ cao và hoạt động nhộn nhịp tại các thành phố lớn. Hệ thống chợ và cửa hàng bán lẻ tập trung nhiều ở các vùng nông thôn

- Tài chính ngân hàng:  Cộng hoà Nam Phi là nơi có các ngân hàng lớn nhất châu Phi. Các trung tâm tải chính ngân hàng lớn là: Giô-han-ne-xbua, Kếp-tao, Prê-tô-ri-a. Quốc gia này đứng vào hàng đầu châu Phi về thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (3 tỉ USD, năm 2020).

LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Chọn một ngành kinh tế của Cộng hòa Nam Phi và giới thiệu về những đặc điểm nổi bật của ngành này.

Lời giải: