Trải hàng nghìn năm, từ thuở cõi đất Việt thường, rồi đời Lý, Trần, Hoan Châu vốn viên dậu phương Nam của đất Việt, cảnh trí thiêng liêng, nước non cẩm tú để các bậc chân tu, chân nhân vác đáy càn khôn, ôm bầu tâm sự tìm chốn cắm tích trượng mà dựng chùa thiêng.  Nghe tiếng truyền muôn thuở rằng, trên tầng non xanh mây trắng kia thấp thoáng bóng ngôi cổ tự cả trong ý thức người đời và trong sử sách.

Chùa Hương Tích hay còn gọi là Hương Tích Cổ Tự có nghĩa là Chùa Thơm, chùa có danh hiệu Hoan Châu đệ nhất danh thắng, xếp vào hàng 21 thắng cảnh nước Nam xưa kia. Chùa nằm ở độ cao 650m so với mặt nước biển, tọa lạc trên lưng chừng đỉnh Hương tích, một trong những ngọn núi đẹp nhất của dãy núi Hồng Lĩnh thuộc xã Thiên Lộc huyện Can Lộc tỉnh Hà Tĩnh. Theo truyền thuyết, chùa là nơi thờ công chúa Diệu Thiên, con của vua Trang Vương nước Sở.

Muốn lên chùa Hương Tích, du khách đi theo quốc lộ 1A ngang thị trấn Nghèn, huyện Can Lộc, đi khoảng 5km về hướng Đông thì tới chân núi Hồng Lĩnh. Ở đó, chúng ta có thể đi bộ ven triền núi đến miếu Linh Sơn hoặc đi thuyền trên lòng hồ nhà Đường khoảng 1,5km tới miếu Cô để được bồng bềnh trên mặt nước và ngắm cảnh non nước hữu tình.

Nếu như trước đây, người đi tế lễ phải trèo đèo vượt suối vượt hàng tiếng đồng hồ để lên tới chùa thì ngày nay điều đó trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết nhờ hệ thống cáp treo. Sau khi đi qua hồ nhà Đường, du khách phải đi bộ chừng 20 phút để đến khu vực cáp treo. Tuyến cáp treo này được đưa vào hoạt động từ năm 2012 và là một phương tiện giúp du khách tiếp cận dễ dàng hơn với chùa Hương Tích. Chưa cần đến đỉnh núi, ngồi trong cáp treo người ta cũng đã phần nào cảm nhận được thiên nhiên nơi đây. Với những đồi thông, những phiến đá lởm chởm dưới sương mù tạo nên một khung cảnh nên thơ, hùng vĩ.

Quần thể chùa Hương Tích được chia làm ba phần chính: Thượng điện, đền Thiên Vương và am Thánh Mẫu. Chung quanh chùa còn có nhiều cảnh quan như động nàng tiên, am Phun Mây, miếu Cô, suối Tiên Tắm…Phía sau là những bóng cây cổ thụ tỏa bóng rêu phong, những tảng đá lớn vươn mình trong trời mây tạo nên một vẻ cổ kính,  trầm tư huyền ảo đến kì lạ và không kém thiêng liêng của mảng đất này.Một trong những công trình kiến trúc tiêu biểu nhất trong quần thể kiến trúc Chùa Hương Tích Hà Tĩnh đó là Cung Tam Bảo, nơi quy tập nhiều pho tượng Phật có niên đại từ hàng trăm năm đến hàng nghìn năm. Trong đó, có 50 pho tượng phật ngồi im kín điện, cao ngang tầm ngực, mây bay vờn quanh.

Là một điểm tâm linh, là khu du lịch mà nhiều người biết đến nên hàng năm, nhất là vào mỗi dịp tết đến xuân về, chùa lại đón hàng ngàn du khách từ nhiều nơi về đây đi lễ, cầu may và tận hưởng cảnh sắc thiên nhiên hùng vĩ nơi đây. Từ trên cao, phóng tầm mắt ra xa là núi non thơ mộng, là một bức tranh đẹp đẽ mà dường như tạo hóa đã ban tặng cho mảnh đất nơi đây. Nhìn bằng con mắt đời thường thì đây được ví là một nơi “đệ nhất danh lam” và trong con mắt của người phật tử thì đây là nơi non thiêng.

Đến với Chùa Hương du khách sẽ được cảm nhận vẻ đẹp huyền diệu của sông nước, bao la của trời đất, hùng vĩ của núi rừng, huyền bí của hang động, ngời sáng của cổ tháp . Được ngắm nhìn những trang sử khắc trên bia đá lưu truyền cho hậu thế