BÀI 7: VĂN MINH TRUNG HOA CỔ - TRUNG ĐẠI
I. MỤC TIÊU
1. Về kiến thức
Sau bài học này, HS sẽ:
- Phân tích được cơ sở hình thành nền văn minh Trung Hoa thời cổ - trung đại.
- Nêu được ý nghĩa của những thành tựu cơ bản của nền văn minh này.
2. Năng lực
- Năng lực chung:
● Tự chủ và tự học: Tìm hiểu được các vấn đề liên quan đến Văn minh Trung Hoa cổ - trung đại.
● Giao tiếp và hợp tác: Phối hợp cùng nhóm hoạt động tìm hiểu vấn đề, hoàn thành nhiệm vụ thầy, cô giáo; Trình bày được ý kiến của bản thân về các vấn đề sinh hoạt nhóm, cá nhân.
● Giải quyết vấn đề và sáng tạo: Biết thu thập và làm rõ các thông tin liên quan đến vấn đề; biết đề xuất và phân tích được một số giải pháp giải quyết vấn đề; Lựa chọn được giải pháp phù hợp nhất để giải quyết vấn đề do GV yêu cầu.
- Năng lực riêng:
● Phát triển năng lực tìm hiểu lịch sử: Biết cách sưu tầm, khai thác và sử dụng được tư liệu quy ước, tư liệu hiện vật, tranh ảnh, sơ đồ,... để tìm hiểu về nền văn minh Trung Hoa cổ - trung đại. Khai thác được tư liệu 7.1 đến 7.5 để tìm hiểu khái quát về văn minh Trung Hoa cổ - trung đại.
● Phát triển năng lực nhận thức và tư duy lịch sử: Giải thích được cơ sở hình thành văn minh Trung Hoa cổ - trung đại; Nêu được ý nghĩa của những thành tựu chính của văn minh Trung Hoa cổ - trung đại; Hiểu được vai trò, vị trí và cống hiến của văn minh Trung Hoa trong lịch sử văn minh thế giới.
3. Phẩm chất
- Trách nhiệm: Có ý thức trách nhiệm, góp phần bảo tồn những thành tựu văn minh thế giới.
- Nhân ái: Trân trọng những giá trị của văn minh Trung Hoa trong kho tàng văn minh thế giới.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Đối với giáo viên
- SGK, SGV, SBT Lịch sử 10, Giáo án.
- Một số tư liệu, hình ảnh gắn với nội dung bài học Văn minh Trung Hoa cổ - trung đại.
- Máy tính, máy chiếu (nếu có).
2. Đối với học sinh
- SGK, SBT Lịch sử 10.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Khơi dậy hứng thú cho HS học tập, tạo không khí vui vẻ khám phá bài mới và chuyển giao nhiệm vụ học tập.
b. Nội dung: GV nêu vấn đề về dòng sông mẹ của Trung Quốc; HS suy nghĩ và trả lời câu hỏi.
c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về dòng sông được coi là Sông Mẹ ở Trung Quốc và vai trò của nó đối với sự hình thành và phát triển nền văn minh Trung Quốc.
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV nêu vấn đề cho HS thảo luận:
+ Theo em, dòng sông nào được xem là Sông Mẹ ở Trung Quốc?
+ Sông này có vai trò như thế nào đối với sự hình thành và phát triển nền văn minh Trung Hoa?
Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ
- HS vận dụng kiến thức đã học, kiến thức thực tế để trả lời câu hỏi.
- GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết).
Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận
- GV mời đại diện HS trả lời câu hỏi: Sông Mẹ là nơi khởi nguồn văn minh của một quốc gia, lưu vực của nó từng là trung tâm kinh tế, chính trị của quốc gia trong nhiều thời kì lịch sử, và nguồn nước của nó nuôi sống đông đảo dân cư của quốc gia. Sông Hoàng “sông Mẹ của Trung Quốc” là nơi khởi đầu của văn minh Trung Hoa. Hoàng Hà chứa lượng phù sa đậm đặc hơn bất kì con sông nào trên thế giới. Người Trung Quốc có câu “một bát nước Hoàng Hà, nửa bát cát phù sa” thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp phát triển nhưng cũng làm tắc nghẽn kênh đào, làm đầy ứ lòng sông. Sự thay đổi dòng chảy liên tục làm mất tác dụng của đê điều và gây nên những đợt lũ lụt kinh hoàng trong lịch sử.
- GV mời đại diện HS khác nhận xét, bổ sung.
Bước 4: Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ
- GV nhận xét, đánh giá, chuẩn kiến thức.
- GV dẫn dắt HS vào bài học: Văn minh Trung Hoa cổ - trung đại là một trong những nền văn minh phát triển rực rỡ ở phương Đông. Khám phá bài học sẽ giúp em hiểu một nền văn mình hình thành cách ngày nay khoảng 53 000 năm lại có thể đạt được
nhiều thành tựu quan trọng, có giá trị và đóng góp to lớn đối với lịch sử văn minh thế giới. Chúng ta cùng vào Bài 7: Văn minh Trung Hoa cổ - trung đại.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1: Cơ sở hình thành
a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:
- Biết cách sưu tầm, khai thác và sử dụng được tư liệu quy ước, tư liệu hiện vật, tranh, ảnh sơ đồ,….để tìm hiểu văn minh Trung Hoa cổ - trung đại.
- Khai thác được tư liệu 7.1, 7. 2 để tìm hiểu khái quát về văn minh Trung Hoa cổ trung đại.
- Giải thích được sự hình thành văn minh Trung Hoa cổ - trung đại.
b. Nội dung: GV chia HS thành 4 nhóm, đọc tư liệu SGK tr.35, tìm câu trả lời về điều kiện tự nhiên, dân cư và sự phát triển kinh tế của văn minh Trung Hoa.
c. Sản phẩm học tập: HS trình bày kết quả thảo luận theo nhóm về cơ sở hình thành nền văn minh Trung Hoa cổ trung – đại.
d. Tổ chức hoạt động:
HOẠT ĐỘNG CỦA GV- HS | DỰ KIẾN SẢN PHẨM |
Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV chia HS thành 4 nhóm, yêu cầu HS đọc tư liệu SGK tr.35, tìm câu trả lời về điều kiện tự nhiên, dân cư và sự phát triển kinh tế của văn minh Trung Hoa. + Nhóm 1, 2: ● Nền văn minh Trung Hoa cổ - trung đại hình thành trên cơ sở điều kiện tự nhiên như thế nào? ● Điều kiện tự nhiên của Trung Hoa cổ đại có những đặc điểm gì nổi bật? Vì sao chủ nhân nền văn minh Trung Hoa sớm tập trung sinh sống trên lưu vực Hoàng Hà và Trường Giang? ● Em có suy nghĩ gì về nhận định “Hoàng Hà vừa là niềm kiêu hãnh vừa là nỗi buồn của nhân dân Trung Quốc”? + Nhóm 3, 4: ● Văn minh Trung Hoa cổ - trung đại có phải là nền văn minh nông nghiệp không? ● Theo em, Hình 7.2 nói lên điều gì?
- GV cung cấp hình ảnh về sông Hoàng Hà mùa lũ cho HS nhận xét và hình dáng sông, màu nước và yêu cầu HS trả lời câu hỏi: Nêu tác động hai mặt của sông Hoàng Hà: (Gợi ý: - Thuận lợi: là nơi tuyệt vời để trồng kê, lúa mì và nhiều loại cây trồng khác, đất đai phì nhiêu, khí hậu ấm áp. - Khó khăn: lưu lượng nước thất thường, gây lũ lụt; xung quanh lưu vực hai con sông là núi cao, sa mạc, cao nguyên. GV lí giải vì sao cư dân Trung Quốc cổ đại cư trú chủ yếu ở lưu vực Hoàng Hà, Trường Giang. Bước 2: HS tiếp nhận, thực hiện nhiệm vụ - HS làm việc theo 4 nhóm, đọc tư liệu SGK tr.35, tìm câu trả lời về điều kiện tự nhiên, dân cư và sự phát triển kinh tế của văn minh Trung Hoa. - GV hướng dẫn, hỗ trợ HS (nếu cần thiết). Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện HS các nhóm trình bày kết quả thảo luận theo nhóm về cơ sở hình thành nền văn minh Trung Hoa cổ trung – đại. - GV mời các nhóm HS có cùng nội dung thảo luận nhận xét lẫn nhau, đặt câu hỏi nếu chưa rõ. Bước 4 : Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập - GV nhận xét, đánh giá, nêu kết luận và chuyển sang nội dung mới. | 1. Cơ sở hình thành a. Điều kiện tự nhiên và dân cư - Điều kiện tự nhiên: là một quốc gia rộng lớn ở khu vực Đông Bắc Á, lãnh thổ Trung Quốc như bị đóng khung tứ phía bởi núi cao, biển rộng và sa mạc mênh mông: + Sa mạc Gobi ở phía bắc và Takla Makan ở phía tây. + Dãy Himalaya dựng đứng như bức tường thành ở phía tây nam, phía đông là Thái Bình Dương. + Phía đông, lưu vực Hoàng Hà và Trường Giang tạo nên những đồng bằng rộng màu mỡ, thuận lợi phát triển nông nghiệp. - Dân cư: + Trên lưu vực Hoàng Hà, từ thời nguyên thuỷ, các bộ lạc sớm đến cư trú, hình thành tộc Hoa Hạ. + Từ những ngôi làng nhỏ nằm ở hạ lưu sông Hoàng, người Hoa Hạ đã tạo dựng một trong những nền văn minh sớm của nhân loại. + Sau khi Tần Thuỷ Hoàng thống nhất Trung Quốc, cộng đồng dân cư Hoa Hạ phát triển, dần thành một dân tộc ổn định vào thời Hán, được gọi là Hán tộc, giữ vai trò chủ thể trong quá trình phát triển văn minh Trung Hoa. b. Điều kiện kinh tế - Hình 7.2 mô tả hoạt động cày ruộng của cư dân Trung Quốc. Văn minh Trung Hoa là nền văn minh nông nghiệp (nông nghiệp là ngành kinh tế chính). + Người Hoa Hạ trồng các loại cây: lúa mì, kê, dâu, đay,.. + Công cụ sản xuất chủ yếu làm bằng gỗ, đá, xương. Thời Thương và Tây Chu, công cụ đồng thau phổ biến. Đến thời Chiến quốc, công cụ bằng sắt được sử dụng rộng rãi. - Các ngành nghề thủ công như làm gốm, đúc đồng, luyện sắt, dệt vải, đóng thuyền, làm giấy,... sớm phát triển, trình độ thẩm mĩ và kĩ thuật chế tác cao. - Việc trao đổi, buôn bán các sản phẩm trong nước và nước ngoài mở rộng. Từ thời Hán, hoạt động ngoại thương của Trung Quốc phát triển mạnh mẽ thông qua con đường Tơ lụa.
|
Bình luận