BÀI 5: KHÁI QUÁT LỊCH SỬ VĂN MINH THẾ GIỚI CỔ - TRUNG ĐẠI

I. MỤC TIÊU

1. Về kiến thức

Sau bài học này, HS sẽ:

-       Giải thích được khái niệm văn minh và phân biệt văn minh với văn hoá.

-       Trình bày được sự phát triển của các nền văn minh trên thế giới theo tiến trình lịch sử.

2. Năng lực

-       Năng lực chung:

·      Tự chủ và tự học: biết lắng nghe và chia sẻ ý kiến cá nhân với bạn, nhóm và GV. Tích cực tham gia các hoạt động trong lớp.

·      Giao tiếp và hợp tác: có thói quen trao đổi, giúp đỡ nhau trong học tập; biết cùng nhau hoàn thành nhiệm vụ học tập theo sự hướng dẫn của thầy cô.

·      Giải quyết vấn đề và sáng tạo: biết phối hợp với bạn bè khi làm việc nhóm, có sáng tạo khi tham gia các hoạt động lịch sử.

-       Năng lực riêng:

·      Phát triển năng lực tìm hiểu lịch sử: khái niệm văn minh, văn hóa; phân biệt văn minh và văn hóa; khai thác được tư liệu 5.1 đến 5.4 để tìm hiểu khái quát về lịch sử văn minh thế giới.

·      Phát triển năng lực nhận thức và tư duy lịch sử: giải thích được khái niệm văn minh; phân biệt được ở mức cơ bản khái niệm văn minh, văn hóa; trình bày được sự phát triển của các nền văn minh trên thế giới theo tiến trình lịch sử.

·      Phát triển năng lực vận dụng kiến thức, kĩ năng: Có ý thức trân trọng, góp phần bảo tồn những thành tựu văn minh thế giới.

3. Phẩm chất

-       Trách nhiệm: có ý thức trách nhiệm giữ gìn và bảo tồn di sản văn hóa, di tích lịch sử ở Việt Nam và thế giới.

-       Nhân ái: biết trân trọng những giá trị văn hóa, văn minh và những danh nhân văn hóa đã có công lao góp phần phát triển những giá trị của văn hóa, văn minh thế giới.

II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU

1. Đối với giáo viên

-       SGK, SGV, SBT Lịch sử 10, Giáo án.

-       Một số tư liệu gắn với nội dung bài học.

-       Máy tính, máy chiếu (nếu có).

2. Đối với học sinh

-       SGK, SBT Lịch sử 10.

-       Tranh ảnh, tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học và dụng cụ học tập (nếu cần) theo yêu cầu của GV.

III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC

A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG

a. Mục tiêu:

- Khơi dậy hứng thú cho HS học tập, tạo không khí vui vẻ khám phá bài mới và chuyển giao nhiệm vụ học tập.

- Phát triển năng lực thực hành, khả năng vận dụng kiến thức và trải nghiệm thực tế của HS.

b. Nội dung: GV trình bày vấn đề; HS quan sát Hình 5.1 và trả lời câu hỏi.

c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS về những biểu trưng của các nền văn minh.

d. Tổ chức thực hiện:

Bước 1: GV chuyển giao nhiệm vụ học tập

- GV yêu cầu HS quan sát Hình 5.1 và trả lời câu hỏi: Quan sát Hình 5.1, em hãy nhận diện những hình ảnh đó là biểu trưng của nền văn minh nào?

Bước 2: HS thực hiện nhiệm vụ học tập

- HS quan sát Hình 5.1 và trả lời câu hỏi.

- GV hướng dẫn, theo dõi, hỗ trợ HS nếu cần thiết.

Bước 3: Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận

- GV mời đại diện 1-2 HS trả lời:

+ Đền của các chiến binh (Temple des Guerreros), nền văn minh Tô-téc, một trong những di chỉ quan trọng của quần thể thành cổ Chi-chen Ít-za, văn minh May-a (Miệng giếng người Ít-za), văn minh May-a cổ đại ở bán đảo Yu-ca-tan (Me-xi-co, Trung Mỹ).

+ Ăng-co-vát (Nền văn minh Ăng-co, đế chế Khmer ở Đông Nam Á trung đại) di tích tôn giáo lớn nhất thế giới. Ban đầu là đền thờ Ấn Độ giáo, dần dần chuyển thành đền thờ Phật giáo vào cuối thế kỉ XII, do vua Su-ya-van-ma II xây dựng. Tên hiện đại của ngôi đền nghĩa là Thành phố Đền hay Thành phố của những ngôi Đền trong tiếng Khmer (Cam-pu-chia).

+ Mona Lisa (La Giô-công-đơ Lê-ô-na đơ Vanh-xi, văn minh Phục hưng, I-ta-li-a): bức tranh được trưng bày tại bảo tàng Lu-vre (Pa-ri, Pháp), chân dung người phụ nữ có nụ cười bí ẩn, văn minh Tây Âu thời kì hậu trung đại.

- GV mời đại diện cặp đôi khác nhận xét, bổ sung.

Bước 4: Đánh giá kết quả, thực hiện nhiệm vụ học tập

- GV đánh giá, nhận xét, chuẩn kiến thức.

- GV dẫn dắt HS vào bài học: Theo dòng lịch sử hàng nghìn năm, tiến trình văn minh thế giới được khắc ghi đậm nét bởi các dấu ấn cá nhân, dân tộc, nhân loại. Những công trình kiến trúc, điêu khắc, hội họa,…của người xưa để lại phần nào phác họa được nét đặc sắc của các nền văn minh trong tiến trình lịch sử. Bài học ngày hôm nay sẽ giúp các em khám phá những điều này. Chúng ta cùng vào Bài 5: Khái quát lịch sử văn minh thế giới cổ - trung đại.

B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC

Hoạt động 1: Khái niệm văn minh, văn hóa

a. Mục tiêu: Thông qua hoạt động, HS:

- Phân biệt khái niệm văn minh, văn hóa.

- Khai thác được tư liệu 5.1-5.4 để tìm hiểu khái quát về lịch sử văn minh thế giới.

- Giải thích được khái niệm văn minh.

- Phân biệt được ở mức cơ bản khái niệm văn minh, văn hóa.

b. Nội dung: GV yêu cầu HS quan sát Hình 5.1-5.3 tìm hiểu 3 vấn đề, xác định các tiêu chí khác biệt giữa văn minh và văn hóa theo mẫu Phiếu học tập số 1.

c. Sản phẩm học tập: HS trả lời và ghi được vào vở khái niệm văn minh, văn hóa.

d. Tổ chức hoạt động: