A. KHÁM PHÁ – KẾT NỐI KINH NGHIỆM

Nhiệm vụ 1. Khám phá một số nét đặc trưng trong tính cách

1. Quan sát và viết nét tính cách đặc trưng của những người xung quanh em vào hai cột:

Trả lời:

2. Mô tả một vài nét tính cách của người mà em yêu quý (cả nét tích cực và chưa tích cực).

Trả lời:

Tất nhiên, dưới đây là một số ví dụ khác để minh họa sự kết hợp của các đặc điểm tích cực và tích cách chưa tích cực trong tính cách của mọi người:

1. Anh trai em luôn lạnh lùng và nghiêm khắc, nhưng cũng rất quan tâm đến tâm trạng của người khác.

2. Cô giáo của em luôn khắt khe trong việc học tập, nhưng cô ấy cũng rất thông cảm và luôn sẵn sàng giúp đỡ học sinh.

3. Chú của em thường rất thẳng thắn và đưa ra ý kiến gay gắt, nhưng chú ấy có lòng vị tha và luôn ủng hộ mọi người trong gia đình.

4. Bạn gái của em có tính cách hướng ngoại và thích kết bạn, nhưng đôi khi cô ấy cảm thấy tự ti trong một vài tình huống.

5. Bà ngoại của em có tính cách rất mạnh mẽ và quyết đoán, nhưng bà cũng rất biết cách lắng nghe và thấu hiểu.

3. Viết những nét tính cách đặc trưng của em.

Trả lời:

1. Em là người có tính cách hướng ngoại và thân thiện. 

2. Em luôn dễ dàng tiếp xúc và tạo gắn kết với mọi người xung quanh. 

3. Em có khả năng thích ứng tốt với những thay đổi và tình huống mới. 

4. Em là người lạc quan và không ngại đối mặt với thách thức. 

5. Em thiếu kiên nhẫn khi gặp những công việc / nhiệm vụ khó khăn trong cuộc sống.

Nhiệm vụ 2. Nhận diện sự thay đổi cảm xúc của bản thân

1. Viết những trạng thái cảm xúc có thể xảy ra của các nhân vật để thấy rõ sự thay đổi cảm xúc của nhân vật trong các tình huống trang 7, SGK.

Tình huống 1:

Cuối tiết học, cô giáo trả bài kiểm tra, T bị điểm kém. Đến tiết tiếp theo, T không thể tập trung học được.

Tình huống 2:

Các bạn lớp em đều rất háo hức với chuyến trải nghiệm vào cuối tuần. Khi cô giáo thông báo vì thời tiết không đảm bảo nên nhà trường hoãn chuyến đi này, không khí trong lớp bỗng chùng hẳn xuống.

Trả lời:

2. Viết một tình huống đáng nhớ và những thay đổi cảm xúc của em trong tình huống đó.

Trả lời:

Tình huống: 

Trải qua thời gian dài chuẩn bị cho một buổi biểu diễn âm nhạc trước toàn trường, một buổi biểu diễn mà em rất mong đợi và tự tin sẽ thể hiện tốt. Tuy nhiên, trong buổi biểu diễn, do sự cố kỹ thuật, âm thanh bị lỗi, và em không thể nghe thấy âm nhạc mình đang biểu diễn. Em phải quyết định tiếp tục biểu diễn hoặc dừng lại.

• Cảm xúc trước khi sự cố xảy ra:

• Em rất hào hứng và phấn khích trước buổi biểu diễn, tin rằng mình sẽ thể hiện tốt.

• Em tự tin về khả năng của mình sau thời gian dài luyện tập.

• Cảm xúc khi sự cố xảy ra:

• Em có thể cảm thấy bất ngờ vào những gì đang xảy ra.

• Cảm giác bối rối và lo lắng có thể xuất hiện khi em cố gắng tìm cách giải quyết tình huống và quyết định xem có nên tiếp tục biểu diễn hay không.

• Cảm xúc sau khi sự cố xảy ra:

• Trong trường hợp em quyết định tiếp tục biểu diễn, em có thể trải qua một cảm xúc dũng cảm khi vượt qua khó khăn.

• Trong trường hợp em quyết định dừng lại, có thể xuất hiện cảm xúc thất vọng, nhưng cũng có thể là cảm giác hài lòng vì đã dũng cảm đứng lên và đưa ra quyết định chính xác cho bản thân.

B. RÈN LUYỆN KĨ NĂNG

Nhiệm vụ 3. Điều chỉnh cảm xúc theo hướng tích cực

1. Đánh dấu X vào [   ] trước những cách em đã điều chỉnh cảm xúc của bản thân theo hướng tích cực.

[   ] Suy nghĩ về những điều tốt đẹp.

[   ] Tâm sự với bạn.

[   ] Nghe nhạc.

[   ] Chơi thể thao.

[   ] Đọc truyện.

[   ] Rửa mặt.

[   ] Đi ngủ.

[   ] Nấu ăn.

Trả lời:

Em hãy đánh dấu vào những việc làm giúp em điều chỉnh cảm xúc của bản thân em theo hướng tích cực. Gợi ý:

[ x ] Suy nghĩ về những điều tốt đẹp.

[ x ] Tâm sự với bạn.

[ x ] Nghe nhạc.

[   ] Chơi thể thao.

[   ] Đọc truyện.

[ x ] Rửa mặt.

[ x ] Đi ngủ.

[   ] Nấu ăn.

2. Viết cách em điều chỉnh cảm xúc trong mỗi tình huống sau để có thể ứng xử đúng mực.

Tình huống 1

Đi học về, M thấy bàn học của mình bị thay đổi cách sắp đặt khiến M không tìm thấy món đồ mình để trên bàn. M thấy khó chịu và rất muốn hỏi mẹ.

Tình huống 2

T được một bạn trong lớp nói lại rằng H đã nói xấu T với các bạn. T nghe vậy gương mặt biến sắc.

Trả lời:

Tình huống 1:

Để ứng xử đúng mực trong tình huống này, M có thể thực hiện các bước sau để điều chỉnh cảm xúc:

1. Nhận thức về cảm xúc: M nhận ra rằng mình đang cảm thấy khó chịu vì thay đổi cách sắp đặt bàn học.

2. Dừng lại và thở sâu: Trước khi hành động, M nên tạm dừng lại và thở sâu để làm dịu cảm xúc.

3. Tìm hiểu nguyên nhân: M nên tự hỏi tại sao bàn học lại bị thay đổi. Có thể mẹ M đã có lý do cụ thể.

4. Tìm cách giải quyết: Nếu M cảm thấy cần, M có thể lên tiếng thảo luận với mẹ về việc thay đổi bàn học một cách nhẹ nhàng và tìm hiểu lý do. Không nên thể hiện sự tức giận quá mức.

5. Tập trung vào giải pháp: Thay vì tập trung vào sự khó chịu, M nên tập trung vào cách giải quyết vấn đề và cách cải thiện tình huống.

Tình huống 2:

Trong tình huống này, T có thể thực hiện các bước sau để điều chỉnh cảm xúc và ứng xử đúng mực:

1. Kiểm soát phản ứng ban đầu: Mặc dù bị sốc bởi tin tức này, T cần cố gắng kiểm soát phản ứng ban đầu của mình và không tỏ ra quá tức giận hay thất vọng.

2. Không nghĩ đến tình huống: Nếu cảm xúc quá tức giận, T có thể không nghĩ tình huống, điều này giúp tránh việc hành động hoặc nói điều gì đó mà sau này T có thể hối hận.

3. Tìm hiểu thêm thông tin: T nên thử tìm hiểu thêm thông tin về việc H đã nói xấu T như thế nào, từ nguồn nào, để xác nhận thông tin và tránh việc tưởng tượng hoặc đưa ra kết luận không đúng.

4. Thảo luận một cách bình tĩnh: Nếu cảm thấy cần thiết, T có thể thảo luận với H một cách bình tĩnh để làm rõ thông tin và giải quyết mâu thuẫn nếu có.

5. Giữ thái độ lạc quan: Thay vì cảm thấy khó khăn về tình huống này, T nên giữ thái độ lạc quan và tập trung vào những mặt tích cực trong cuộc sống và học tập của mình.

3. Ghi lại những cách điều chỉnh cảm xúc theo hướng tích cực mà em thấy hiệu quả nhất.

Trả lời:

Tất nhiên, dưới đây là một số cách điều chỉnh cảm xúc theo hướng tích cực mà có thể giúp bạn quản lý tốt tình huống:

1. Thực hiện hít thở sâu và tập trung.

2. Ghi chép cảm xúc.

3. Thay đổi góc nhìn.

4. Tìm hiểu thêm thông tin.

5. Thư giãn và tập trung vào tâm trí.

6. Dành thời gian cho bản thân.

7. Học cách từ chối và tạo ranh giới.

8. Tìm kiếm hỗ trợ từ người thân, bạn bè hoặc chuyên gia.

Nhiệm vụ 4. Thực hiện tranh biện bảo vệ quan điểm

1. Em tự đánh giá các kỹ năng tranh biện của bản thân bằng cách đánh dấu X vào ô phù hợp.

Trả lời:

Em hãy tự đánh giá những kỹ năng tranh biện của bản thân. Gợi ý:

2. Viết một số ý cơ bản để chuẩn bị tranh biện về quan điểm: "Dành nhiều thời gian cho sử dụng thiết bị công nghệ sẽ ảnh hưởng đến mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình.

• Em bảo vệ quan điểm hay phản đối quan điểm?

• Những lập luận em dùng để bảo vệ phản đối quan điểm.

Trả lời:

• Bảo vệ quan điểm: Bảo quan điểm

• Lập luận 1: Giảm tương tác trực tiếp 

Khi các thành viên gia đình dành nhiều thời gian cho thiết bị công nghệ, như điện thoại di động hoặc máy tính, họ có thể bị lôi kéo vào thế giới ảo và bỏ lỡ cơ hội tương tác trực tiếp.

Tương tác trực tiếp là cơ hội để chia sẻ, trò chuyện, và xây dựng mối quan hệ chặt chẽ hơn. Việc thiếu tương tác này có thể làm cho các thành viên cảm thấy xa lạ với nhau.

• Lập luận 2: Ảnh hưởng đến sự phát triển xã hội và tinh thần của trẻ em.

Trẻ em cần có sự tương tác với người thân để phát triển kỹ năng xã hội, học cách giao tiếp, chia sẻ và giải quyết xung đột.

Việc dành quá nhiều thời gian cho thiết bị công nghệ có thể làm giảm đi thời gian chơi đùa ngoài trời và tham gia các hoạt động xã hội khác, ảnh hưởng đến sự phát triển toàn diện của trẻ.

• Lập luận 3: Nâng cao nguy cơ xung đột và mất cân bằng trong gia đình

Thiết bị công nghệ có thể gây ra xung đột trong gia đình khi mỗi người dành quá nhiều thời gian cho riêng mình và ít quan tâm đến nhau.

Sự thiếu cân bằng trong việc phân chia thời gian giữa sử dụng công nghệ và tương tác gia đình có thể dẫn đến cảm giác không được tôn trọng.

• Lập luận 4: Ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý và tinh thần của mọi người

Dành quá nhiều thời gian sử dụng công nghệ, đặc biệt là trong khoảng thời gian trước khi đi ngủ, có thể gây ra rối loạn giấc ngủ và ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần.

Các hoạt động như lướt mạng xã hội cũng có thể dẫn đến áp lực xã hội và tâm lý, góp phần làm suy giảm chất lượng mối quan hệ gia đình.

3. Viết một tình huống ấn tượng mà em đã tham gia tranh biện.

Trả lời:

• Tình huống: 

Cuộc thi tranh biện về việc học sinh nên dành nhiều thời gian cho việc đọc sách hơn là chơi game trực tuyến.

• Thương thuyết trong tình huống này:

Học sinh 1: 

Tôi nghĩ việc đọc sách là một cách tuyệt vời để mở rộng tri thức và tư duy của chúng ta. Khi đọc sách, chúng ta có thể khám phá những thế giới mới, học hỏi về lịch sử, khoa học, và văn hóa. Điều này giúp chúng ta phát triển khả năng ngôn ngữ và tư duy logic.

Học sinh 2: 

Tuy nhiên, game trực tuyến cũng có thể mang lại nhiều lợi ích. Chơi game có thể giúp chúng ta rèn luyện tư duy chiến thuật, năng khiếu giải quyết vấn đề và làm việc trong nhóm. Ngoài ra, một số trò chơi có yếu tố giáo dục, như giúp cải thiện khả năng toán học và khoa học.

Học sinh 1: 

Đúng, nhưng chơi game có thể dễ dàng dẫn đến việc mất quá nhiều thời gian. Một trò chơi có thể kéo dài hàng giờ, gây xao lãng cho việc học tập và thậm chí là gây ra sự thiếu tương tác xã hội thực tế.

Học sinh 2: 

Tôi hiểu điều đó, nhưng nếu biết cân bằng thời gian thì chơi game cũng không phải là điều xấu. Chúng ta có thể đặt thời gian cố định cho việc học tập và sau đó thưởng thức trò chơi như một cách thư giãn.

Học sinh 1:

Đúng, nhưng việc đọc sách vẫn là cách tốt để nâng cao kiến thức và phát triển vốn từ vựng. Ngoài ra, nó còn giúp chúng ta tập trung hơn, trong khi game thường yêu cầu sự tập trung ngắn hạn.

Học sinh 2:

Tóm lại, cả đọc sách và chơi game đều có giá trị của nó. Quan trọng nhất là chúng ta nên biết cân nhắc và quản lý thời gian một cách hợp lý để đảm bảo rằng chúng ta có thể học tập và thư giãn một cách cân đối.

Nhiệm vụ 5. Thực hiện thương thuyết trong một số tình huống

1. Em tự đánh giá kỹ năng thương thuyết của bản thân bằng cách đánh dấu X vào ô phù hợp.

Trả lời:

2. Viết những ý kiến quan trọng mà em sẽ dùng để thương thuyết với nhóm bạn.

Tình huống

Lớp em đang bàn luận về việc lựa chọn đồng phục cho tiết mục đồng diễn thể thao của lớp gồm: quần áo, giày và một số phụ kiện. Có hai nhóm ý kiến khác nhau. Cô giáo chủ nhiệm đề nghị hai nhóm thương thuyết với nhau và báo cáo kết quả cuối cùng vào hôm sau.

Trả lời:

• Nhóm ý kiến 1: Lựa chọn đồng phục nổi bật và đa dạng

• Hiệu ứng thị giác: Đồng phục nổi bật về màu sắc và thiết kế sẽ giúp chúng ta thu hút sự chú ý của khán giả và tạo nên một tiết mục đặc biệt.

• Tạo động lực: Mặc đồng phục đẹp và năng động sẽ thúc đẩy tinh thần thi đấu của các thành viên trong đội, giúp họ tự tin hơn khi trình diễn.

• Khám phá bản thân: Cho phép mỗi người có ý tưởng tùy chỉnh trong đồng phục, để thể hiện cá tính riêng và tạo sự đa dạng trong đội.

• Để lại ấn tượng: Đồng phục ấn tượng sẽ giúp chúng ta lưu giữ những kỷ niệm tốt đẹp về sự tham gia vào tiết mục này.

• Nhóm ý kiến 2: Sự đồng nhất và thể thao

• Sự gắn kết: Một đồng phục đồng nhất sẽ thể hiện sự đoàn kết và tập trung của đội, giúp chúng ta làm việc cùng nhau hướng tới mục tiêu chung.

• Phản ánh tinh thần thể thao: Đồng phục thể thao đơn giản và thoải mái sẽ giúp chúng ta dễ dàng tham gia các hoạt động và trình diễn một cách linh hoạt.

• Tập trung vào nội dung: Một đồng phục không quá nổi bật sẽ giúp khán giả tập trung vào nội dung của tiết mục, chứ không bị phân tâm bởi vẻ ngoại hình.

• Tiết kiệm: Lựa chọn đồng phục đơn giản có thể giúp tiết kiệm ngân sách và tránh gây áp lực về tài chính đối với các thành viên.

3. Viết một tình huống cụ thể mà em đã tham gia thương thuyết thành công hoặc thất bại mà em nhớ nhất.

• Tình huống em thương thuyết.

• Kỹ năng em đã sử dụng để thương thuyết.

• Kết quả.

• Cảm xúc của em.

Trả lời:

• Tình huống: Cuộc thảo luận về việc tổ chức chuyến dã ngoại cho lớp.

• Thương thuyết của em:

Trong cuộc họp lớp, em nhận thấy có sự chia rẽ về việc tổ chức dã ngoại xa hoặc gần. Em lắng nghe các quan điểm, sau đó đặt ra những câu hỏi để hiểu rõ tình hình hơn. Mình gợi ý kết hợp cả hai ý tưởng để tạo sự đồng thuận.

• Kết quả:

Thảo luận trở nên cởi mở hơn khi mọi người cảm thấy được lắng nghe. Cuối cùng, chúng tôi đồng ý tổ chức một chuyến dã ngoại ngắn ngày gần khu vực và sau đó có một sự kiện dài hơn tại nơi xa hơn.

• Cảm xúc của em:

Em hài lòng vì thấy cách mọi người hợp tác tìm giải pháp. Em tự tin hơn về kỹ năng thương thuyết của mình và cảm thấy vui vẻ vì đã đóng góp vào quá trình thảo luận một cách tích cực.

C. VẬN DỤNG – MỞ RỘNG

Nhiệm vụ 6. Định hướng kế hoạch rèn luyện một số đặc điểm cá nhân trong cuộc sống

1. Xác định một số đặc điểm cá nhân mà em thấy cần rèn luyện trong cuộc sống và lập kế hoạch thực hiện.

• Kỹ năng cần rèn luyện:

Trả lời:

2. Chia sẻ thuận lợi và khó khăn em gặp khi thực hiện kế hoạch.

• Kế hoạch: Rèn luyện kỹ năng quản lý thời gian

• Thuận lợi:

• Em đã thấy mình tổ chức công việc hơn, không bị áp đặt bởi công việc không quan trọng hoặc không cần thiết.

• Hiệu suất làm việc tăng: Với kế hoạch cụ thể, em làm việc hiệu quả hơn, không bị lãng phí thời gian trên việc không cần thiết.

• Giảm stress: Việc có lịch trình rõ ràng giúp em giảm căng thẳng và không cảm thấy bị áp đặt.

• Khó khăn:

• Thói quen cũ khó bỏ: Ban đầu, việc tập trung vào kế hoạch thường bị cản trở bởi thói quen cũ như lướt mạng xã hội hoặc xem TV.

• Động lực thất thường: Đôi khi, em cảm thấy thiếu động lực để tuân thủ kế hoạch, đặc biệt khi gặp khó khăn trong việc hoàn thành công việc.

• Dễ bị xao lãng: Thỉnh thoảng, em vẫn bị xao lãng bởi thông báo từ điện thoại hoặc các sự kiện xảy ra đột ngột.

• Kế hoạch: Rèn luyện khả năng giao tiếp

• Thuận lợi:

• Tự tin tăng cao: Qua thời gian, em cảm thấy tự tin hơn khi trò chuyện với người khác, không còn sự lo lắng về việc không biết nói gì.

• Tương tác xã hội cải thiện: Kỹ năng giao tiếp tốt giúp em tham gia vào các cuộc trò chuyện và tương tác xã hội một cách dễ dàng hơn.

• Phản hồi tích cực: Khi em thể hiện khả năng lắng nghe và tương tác tích cực, người khác cũng thường có phản hồi tích cực và hợp tác tốt hơn.

• Khó khăn:

• Sợ hãi và bất an: Đôi khi em cảm thấy lo lắng trước các tình huống giao tiếp, đặc biệt khi phải trình bày ý kiến trước đám đông hoặc người lớn.

• Gặp khó khăn trong việc diễn đạt: Một số khiếm khuyết về từ vựng hoặc biểu cảm có thể làm em cảm thấy không tự tin trong giao tiếp.

• Không chắc chắn về phản hồi: Đôi khi, không biết người nghe đã hiểu hay đồng tình với điều em nói, làm em cảm thấy bất an và không thoải mái.

D. TỰ ĐÁNH GIÁ

Nhiệm vụ 7. Tự đánh giá

1. Chia sẻ về những thuận lợi và khó khăn khi thực hiện chủ đề.

• Thuận lợi:

• Khó khăn:

Trả lời:

• Thuận lợi:

• Việc khám phá đặc điểm của bản thân giúp em hiểu rõ hơn về những khía cạnh tích cực và hạn chế của mình.

• Khi em nhận thức được những khả năng và phẩm chất tích cực của mình, sự tự tin sẽ tăng lên, giúp em đối diện với cuộc sống một cách tích cực.

• Việc biết rõ về những điểm mạnh và điểm yếu của bản thân giúp em tập trung vào việc phát triển những kỹ năng và phẩm chất cần thiết.

• Việc hiểu về bản thân giúp em xây dựng môi trường xung quanh phù hợp với mình, tạo điều kiện tốt cho sự phát triển và hạnh phúc.

• Khó khăn:

• Đôi khi, việc xác định các đặc điểm còn thiếu sót của bản thân có thể không dễ dàng, vì sự chủ quan của mình.

• Sự lo lắng về ý kiến và đánh giá từ người khác làm em cảm thấy không thoải mái khi tự khám phá bản thân.

• Nhận thức về những khía cạnh hạn chế của bản thân có thể gây ra sự bất mãn và khó khăn trong việc chấp nhận mình.

2. Đánh dấu X vào mức độ phù hợp với em.

Trả lời:

3. Nhận xét của nhóm bạn.

4. Nhận xét khác.

5. Viết những kỹ năng em cần tiếp tục rèn luyện.

Trả lời:

• Kỹ năng quản lý thời gian

• Kỹ năng giao tiếp

• Kỹ năng xử lý xung đột

• Kỹ năng giải quyết vấn đề

• Kỹ năng quản lý tài chính