A. Phần mở đầu
Nước mặn chiếm 97,5% khối nước trên Trái Đất, gần như toàn bộ nằm trong các biển và đại dương. Nước trong các biển và đại dương có nhiệt độ và độ muối khác nhau theo vĩ độ và luôn vận động
1. Đại dương thế giới
Xác định vị trí các đại dương trên hình 1. Cho biết mỗi đại dương tiếp giáp với các châu lục nào.
Mỗi đại dương tiếp giáp với các châu lục:
Thái Bình Dương: phía Tây: Châu Á, châu Úc; phía Đông: Châu Mĩ
Đại Tây Dương: được bao quanh bởi châu Mỹ về phía Tây, châu Âu và châu Phi về phía Đông.
Ấn Độ Dương: Phía bắc: Châu Á, phía nam: Châu Nam Cực, phía đông: Châu Đại Dương, phía tây: Châu Phi
Bắc Băng Dương: Châu Á, Châu Âu, Châu Phi
2. Độ muối, nhiệt độ của nước biển
Dựa vào thông tin trong mục 2, em hãy nhận xét sự thay đổi của độ muối và nhiệt độ giữa vùng biển nhiệt đới với vùng biển ôn đới
Độ muối và nhiệt độ của nước biển không giống nhau, tùy thuộc vào lượng nước sông chảy vào nhiều hay ít, lượng mưa và độ bốc hơi lớn hay nhỏ,...
* Độ muối:
Ở vùng biển nhiệt đới, độ muối trung bình khoảng 35-36%
Ở vùng biển ôn đới, độ muối trung bình khoảng 34-35%
* Nhiệt độ:
Ở vùng biển nhiệt đới nhiệt độ trung bình trên nước biển khoảng 24-27 độ C
Ở vùng biển ôn đới nhiệt độ trung bình trên nước biển khoảng 16-18 độ C
3. Một số dạng vận động của nước biển và đại dương
1/ Đọc thông tin trong mục a, b và quan sát hình 2, em hãy trình bày hiện tượng sóng biển và hiện tượng thủy triều (biểu hiện, nguyên nhân...)
2/ Em hãy cho biết thế nào là dòng biển
3/ Dựa vào hình 3, em hãy kể tên hai dòng biển nóng và hai dòng biển lạnh ở Thái Bình Dương và Đại Tây Dương
1/ * Hiện tượng sóng biển:
Biểu hiện: Sóng biển là hình thức dao động của nước biển theo chiều thẳng đứng.
Nguyên nhân: được hình thành chủ yếu do tác động của gió. Gió thổi càng mạnh và thời gian càng lâu thì sóng biển càng lớn
* Hiện tượng thủy triều:
Biểu hiện: Thủy triều là hiện tượng dao động thường xuyên, có chu kỳ của các khối nước trong các biển và đại dương.
Nguyên nhân: Được hình thành chủ yếu do sức hút của Mặt Trăng và Mặt Trời.
2/ Dòng biển: là hiện tượng chuyển động của lớp nước biển trên mặt tạo thành các dòng chảy trong các biển và đại dương.
3/
* Thái Bình Dương
Hai dòng biển nóng: A-la-xca, Nam xích đạo
Hai dòng biển lạnh: Pê-ru, Ca-li-phoóc-ni-a
* Đại Tây Dương:
Hai dòng biển nóng: Bra-xin, Guy-a-na
Hai dòng biển lạnh: Ca-na-ri, Ben-ghê-la
B. Phần luyện tập và vận dụng
1/ Em hãy phân biệt ba dạng vận động của nước biển và đại dương: sóng, thủy triều và dòng biển
Chọn một trong hai nhiệm vụ sau:
2/ Hãy nêu tác động của sóng và thủy triều với cuộc sống người dân ven biển
3/ Hãy sưu tầm tư liệu về ảnh hưởng của dòng biển nóng và dòng biển lạnh đối với các vùng ven bờ nơi chúng chảy qua.
Lời giải:
1/ Có 3 sự vận động chính:
Khái niệm | Nguyên nhân | Phân loại | |
Sóng | là hình thức dao động tại chỗ của nước biển và đại dương | chủ yếu do gió, động đất ngầm dưới đáy biển sinh ra sóng thần | Theo sự hình thành có thể phân chia sóng thành hai loại:
|
Thủy triều | là hiện tượng nước biển có lúc dâng lên, lấn sâu vào đất liền, có lúc lại rút xuống, lùi tít ra xa. | do sức hút của Mặt Trăng và Mặt Trời. | Có 3 loại thủy triều: + Bán nhật triều: Mỗi ngày thủy triều lên xuống 2 lần. + Nhật triều: Mỗi ngày lên xuống 1 lần + Triều không đều: Có ngày lên xuống 1 lần, có ngày lại 2 lần. |
Các dòng biển | là hiện tượng chuyển động của lớp nước biển trên mặt tạo thành các dòng chảy trong các biển và đại dương. | do các loại gió thổi thường xuyên ở Trái Đất như gió Tín phong, Tây ôn đới | Có 2 loại dòng biển: dòng biển nóng và dòng biển lạnh |
Chọn một trong hai nhiệm vụ sau:
2/ Tác động của sóng và thủy triều với cuộc sống người dân ven biển:
- Tác động tích cực:
+ Sóng biển:
Sóng biển giúp chạy tua bin phát điện, giúp tiết kiệm năng lượng, giúp nước ta co các bãi biển đẹp thu hút nhiều khách du lịch
Điều hòa khí hậu
Đưa chất dinh dưỡng từ sâu dưới đáy đại dương lên mặt nước
Giữ vững cân bằng sinh học trong cả đại dương và lục địa
Tham gia một phần vào tuần hoàn nước và trao đổi nước giữa các đại dương
Một phần nào đó đóng góp vào lịch sử loài người qua các cuộc di dân bằng đường biển (VD như dẫn người ĐNA đến các quần đảo trên Thái Bình Dương)
+ Thủy triều;
- Lợi dụng thuỷ triều để thả đáy, khai thác thuỷ sản theo sự lên xuống của thuỷ triều, không tốn kém năng lượng và sức lực
- Nghề nuôi trồng thủy sản cho năng suất cao, có sự đóng góp đáng kể của thuỷ triều do sự lưu thông nước trong các ao hồ, đầm, kênh, rạch mỗi khi thuỷ triều lên, xuống.
- Trong công nghiệp người ta cũng đã lợi dụng mực nước triều lên xuống để lấy nước tưới ruộng và tiêu nước mỗi khi úng ngập, thau chua rửa mặn, xổ phèn trong từng vùng quy hoạch.
- Tác động tiêu cực:
+ Sóng: sóng thần gây thiệt hại cả về người và của
+ Thủy triều: Mùa lũ thuỷ triều lên làm thoát lũ chậm, triều truyền sâu vào dòng sông gây ngập mặn đồng ruộng vùng hạ du. Trong mùa bão có thể xảy ra nước dâng mạnh cùng với thuỷ triều, khi triều lên có thể ảnh hưởng sâu vào vùng đồng bằng ven biển, thuỷ triều cũng có liên quan trực tiếp đến quá trình chuyển tải bồi tích bùn cát, thay đổi dòng dẫn vùng hạ du. Vùng đồng bằng sông Cửu Long với ảnh hưởng phức tạp của thuỷ triều, lũ xâm nhập mặn do nước dâng gây ảnh hưởng không nhỏ đến phân vùng nông nghiệp và thuỷ lợ
3/ Ảnh hưởng của dòng biển nóng và dòng biển lạnh đối với các vùng ven bờ nơi chúng chảy qua
Dòng biển nóng làm tăng nhiệt độ không khí ở các vùng đất ven bờ, và tạo điều kiện nước biển bốc hơi tạo mây mưa nếu được gió đưa vào bờ.
Dòng lạnh làm giảm nhiệt độ ven bờ, hơi nước trong các khối khí qua dòng lạnh bị chặn lại hình thành sương mù ngoài biển, nên khối khí qua dòng lạnh vào bờ thường có tính chất khô hạn hình thành hoang mạc ở các vùng ven bờ.
- Ảnh hưởng tới sự di cư và phân tán của rất nhiều loại sinh vật
- Có vai trò trong các quá trình địa chất, địa mạo: di chuyển trầm tích biển, tham gia vào quá trình mài mòn và xâm thực bờ biển, tham gia vào quá trình hình thành địa hình đáy biển (trực tiếp cũng như gián tiếp). Vai trò di chuyển vật chất này hiện nay còn thể hiện rõ ở việc di chuyển các loại rác thải, dầu loang
- Các loại dòng biển khác cũng có ảnh hưởng đến nhiệt độ, áp suất, độ ẩm vùng ven bờ nên ảnh hưởng lớn đến khí hậu nơi đó.
Bình luận