A. Phần mở đầu
Cảnh vật thiên nhiên trên Trái Đất thay đổi theo mùa. Bằng hiểu biết của mình, em hãy nêu một số đặc điểm thiên nhiên của từng mùa ở địa phương em.
Bài học này sẽ cho em biết tại sao trên Trái Đất Có các mùa và hiện tượng ngày - đêm dài ngắn theo mùa.
1. Chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời
Quan sát hình 1 em hãy mô tả chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời, theo gợi ý:
Hình dạng quỹ đạo chuyển động
Hướng chuyển động.
Thời gian chuyển động hết một vòng
Góc nghiêng và hướng của trục trong quá trình chuyển động
Hướng chuyển động: Trái đất chuyển động quanh mặt trời theo hướng từ Tây sang Đông trên quỹ đạo có hình elíp gần tròn
Thời gian chuyển động hết một vòng: 365 ngày 6 giờ
Góc nghiêng và hướng của trục trong quá trình chuyển động: Trong khi chuyển động trên quỹ đạo, Trái Đất lúc nào cũng giữ nguyên độ nghiêng và hướng nghiêng của trục không đổi → chuyển động tịnh tiến.
2. Mùa trên Trái Đất
1/ Dựa vào hình 1, 2 và thông tin trong mục 2 cho biết:
- Vào ngày 22 tháng 6, nửa cầu Bắc là mùa gì, nửa cầu Nam là mùa gì. Tại sao?
- Vào ngày 22 tháng 12 nữa cầu Bắc là mùa gì, nửa cầu Nam là mùa gì. Tại sao?
2/ Dựa vào Hình 3 nêu sự khác nhau về thời gian mùa của hai nửa cầu
1/ Vào ngày 22 tháng 6, nửa cầu Bắc là mùa nóng, nửa cầu Nam là mùa lạnh. Vì lúc đó nửa cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt, còn nửa cầu Nam thì ngược lại (nhận được ít ánh sáng và nhiệt)
- Vào ngày 22 tháng 12 nữa cầu Bắc là mùa lạnh, nửa cầu Nam là mùa nóng. Vì lúc đó nửa cầu Nam ngả về phía Mặt Trời, nhận được ít ánh sáng và nhiệt, còn nửa cầu Nam thì ngược lại (nhận được nhiều ánh sáng và nhiệt)
2/ Dựa vào Hình 3 nêu sự khác nhau về thời gian mùa của hai nửa cầu
- Khi chuyển động trên quỹ đạo trục Trái Đất bao giờ cũng có độ nghiêng không đổi nên lúc nửa cầu bắc, lúc nửa cầu nam ngả về phía Mặt Trời sinh ra các mùa:
+ Nửa cầu hướng về phía Mặt Trời nhận được nhiều ánh sáng là mùa nóng.
+ Nửa cầu chếch xa mặt trời nhận được ít ánh sáng là mùa lạnh.
- Các mùa đối lập nhau ở 2 nửa cầu trong một năm.
- Một năm có 4 mùa: Xuân, Hạ, Thu, Đông.
3. Hiện tượng ngày - đêm dài ngắn theo mùa
Dựa vào hình 4, hãy hoàn thành bảng vào vở theo mẫu sau:
Hiện tượng ngày - đêm dài ngắn theo mùa
Thời gian Địa điểm | Ngày 22 tháng 6 | Ngày 22 tháng 12 | ||
| So sánh thời gian ngày - đêm | Mùa | So sánh thời gian ngày - đêm | ||
| Nửa cầu Bắc | ||||
| Nửa cầu Nam | ||||
Lời giải:
Thời gian Địa điểm | Ngày 22 tháng 6 | Ngày 22 tháng 12 | ||
| Mùa | So sánh thời gian ngày - đêm | Mùa | So sánh thời gian ngày - đêm | |
| Nửa cầu Bắc | Nóng | Ngày dài đêm ngắn | Lạnh | Ngày ngắn đêm dài |
| Nửa cầu Nam | Lạnh | Ngày ngắn đêm dài | Nóng | Đêm dài ngày ngắn |
B. Phần luyện tập và vận dụng
1/ Hãy trình bày hiện tượng ngày - đêm dài ngắn theo mùa trên Trái Đất
2/ Nghỉ hè năm nay, bố cho An đi du lịch ở Ô-xtrây-li-a. An không hiểu tại sao bố lại dặn chuẩn bị nhiều đồ ấm để làm gì. Em hãy giải thích cho An.
Lời giải:
1/ Hiện tượng ngày - đêm dài ngắn theo mùa trên Trái Đất:
- Trong khi quay quanh Mặt Trời, Trái Đất có lúc chúc nửa cầu bắc, có lúc ngả nửa cầu Nam về phía mặt trời:
+ Vào ngày hạ chí (22-6), nửa cầu Bắc chúc về phía Mặt Trời nhiều nhất, còn nửa cầu Nam ngả về phía đối diện
+ Vào ngày đông chí (22-12), nửa cầu Nam chúc về phía Mặt Trời, còn nửa cầu Bắc ngược lại.
- Do đường phân chia sáng tối không trùng với trục Trái Đất nên các địa điểm ở nửa cầu Bắc và nửa cầu Nam có hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau theo vĩ độ.
- Hiện tượng ngày đêm dài ngắn ở những địa điểm có vĩ độ khác nhau, càng xa Xích đạo về phía 2 cực càng biểu hiện rõ.
- Trong hai ngày xuân phân (21-3) và thu phân (23-9), lúc 12 giờ trưa, ánh sáng mặt trời chiếu thẳng góc vào mặt đất ở Xích đạo. Hai nửa cầu được chiếu sáng như nhau.
2/ Bố cho An đi du lịch ở Ô-xtrây-li-a, cần chuẩn bị áo ấm vì: Theo vĩ độ, Ô-xtrây-li-a có tọa độ: 27 độ vĩ nam, 133 độ kinh đông. Khi Việt Nam là mùa nóng tức khi đó nửa cầu Bắc nhận được nhiều nhiệt và ánh sáng, vậy Ô-xtrây-li-a nằm ở nửa cầu Nam sẽ nhận được ít lượng nhiệt và ánh sáng. Vậy khi đó Ô-xtrây-li-a sẽ là mùa lạnh
Bình luận