Bài tập 1. Đọc lại văn bản Bầy chim chia uôi trong SGK (tr. 11 – 16) và trả lời các câu hỏi:

1. Tóm tắt nội dung cuộc trò chuyện của hai anh em Men và Mon ở phần (1).

2. Mền và Mon sinh ra và lớn lên ở đâu? Chỉ ra một vài chi tiết giúp em nhận biết điều đó.

3. Tìm một số chi tiết miêu tả suy nghĩ, cảm xúc của nhân vật Mon về bầy chim chìa vôi. Từ đó, nêu nhận xét về tính cách của nhân vật Mon.

4. Nêu cảm nhận của em về nhân vật Mên. Những chi tiết nào khiến em có cảm nhận đó?

5. Em hãy đóng vai nhân vật Mên, viết đoạn văn (khoảng 7 – 10 câu) kể lại sự việc hai anh em chèo đò ra bãi cát giữa sông để cứu bầy chim chìa vôi.

Trả lời: 

1. Tóm tắt nội dung: Nội dung cuộc trò chuyện của hai anh em Mên và Mon xoay quanh việc trời đang mưa to; và hai anh em lo lắng rằng nước sông dâng lớn có thể khiến tổ của những chú chim chiền chiện non bị cuốn trôi.

2.

•  Mên và Mon sinh ra và lớn lên ở một vùng quê có dòng sông và khúc sông chảy qua làng, bãi cát giữa sông 
• Một vài chi tiết: Bầy chim chìa vôi làm tổ bãi cát giữa sông và bay lên trong buổi bình minh..
• Bố và Mon đi kéo chũm ngoài cống sông và bay lên trong buổi bình minh.

3. Trong cuộc trò chuyện ở phần (2), Mon đã bàn với Mên để tìm cách đưa những con chim chìa vôi non vào bờ và nói với Mên là mình đã thả con cá bống mà bố kéo chũm được.

•  Nội dung cuộc trò chuyện ấy giúp em nhận ra Mon là một nhân vật trong sáng, yêu thương động vật.

4. Một số chi tiết miêu tả nhân vật Mên ở phần (3):

•  Đối với em Mon:
• Tỏ vẻ người lớn với em trai ("Chứ còn sao", nhận phần khó về mình - kéo đò, để cho em đẩy đò).
• Thái độ tỏ ra có chút phiền với những câu hỏi liên tiếp của người em, nhưng vẫn quan tâm, trả lời.
• Trêu em.
• Sợ bố dậy biết hai anh em chạy ra ngoài
• Căng mắt, im lặng nhìn đàn chim bay vào bờ. Khi thấy đàn chim đã vào bờ thì khóc.

=> Qua đó, ta thấy được Mên là nhân vật còn trẻ con (khi cố tỏ ra người lớn với em trai), tính cách tưởng như khó gần khi hay trả lời em trai bằng những câu cộc lốc nhưng ẩn sau đó lại là một trái tim ấm áp, giàu lòng trắc ẩn.

5. Lúc đó, trời vẫn còn mưa. Hai anh em chúng tôi nín lặng, ngồi im như khi xem đến đoạn phim gay cấn nhất. Tôi và anh Mên chỉ lo nhỡ con chim non kia có mệnh hệ gì... Thế rồi chuyện mà hai anh em tôi lo sợ đã xảy ra, con chim non suýt thì rơi xuống dòng nước. Tôi và anh Mên suýt thì hét lên theo tiếng hốt hoảng của chim mẹ. Nhưng may mắn thay, ở nhịp quyết định, con chim non đã bay vượt lên cao. Khi đàn chim đã bay vào bờ, hai anh chúng tôi vẫn không dám nhúc nhích vì sợ có gì bất trắc, nước mắt chúng tôi cứ giàn ra. Cuối cùng bầy chim non đã thực hiện xong chuyến bay quan trọng, đầu tiên và kì vĩ nhất trong đời chúng.

Bài tập 2. Đọc lại văn bản Bầy chim chia uôi (từ Mùa mưa năm nay đến cứ lấy đò của ông Hảo mà đi) trong SGK (tr. 13 – 14) và trả lời câu hỏi:

1. Chỉ ra những câu văn không phải là lời của nhân vật. Em dựa vào đặc điểm nào để xác định như vậy?

2. Hai anh em Mền và Mon trò chuyện với nhau về những gì? Điều gì khiến hai bạn nhỏ đặc biệt quan tâm?

3. Qua những lời đối thoại của hai anh em Mên và Mon, em có cảm nhận như thế nào về từng nhân vật?

4. Em có thích những lời đối thoại của hai nhân vật Men và Mon không? Vì sao?

5. Tìm trong đoạn trích trên một câu có thành phần trạng ngữ và cho biết chức năng của trạng ngữ trong câu đó.

6. Tim từ láy và giải thích nghĩa của mỗi từ trong các câu sau:

a. Mấy ngày mưa liên miên và nước sông dâng lên rất nhanh.

b. Mày có nhìn thấy cái chấm đen to to ở vây nó không. Thử thay các từ láy em đã tìm được bằng những từ ngữ đồng nghĩa.

Trả lời:

1. Những câu văn không phải lời của nhân vật: 

• Mùa mưa năm nay như về sớm hơn. Mấy ngày mua liên miên và nước sông dăng lên rất nhanh.
• Hai đứa trẻ nằm im lặng. Mưa vẫn đổ xuống mái nhà và gió vẫn thổi vào phên của tiếp cành cạch.

=> Đây là các câu văn không phải của nhân vật mà là của người dẫn chuyện (người kể chuyện)

2. Cuộc trò chuyện của hai anh em nói về tổ chim vì mưa to nên Mon sợ tổ chim sẽ bị chìm. Hai anh em bàn nhau tìm cách để đưa tổ chim vào bờ cho an toàn. Và thêm nữa Mên và Mon còn nói đến chuyện bố kéo được một con cá măng cả một con cá bống rất to và đẹp. Và Mon đã lấy trộm và thả xuống cống sông.

•  Điều khiến hai bạn nhỏ đặc biệt quan tâm là: tổ chim mưa to sẽ bị chìm mất.

3. Cảm nhận về

•  Nhân vật Mon: Là một cậu bé đáng yêu, và rất yêu quý động vật.
• Nhân vật Mên: Là một người anh luôn lắng nghe và tìm cách giúp đỡ cũng như động viên đứa em của một, cũng là một người yêu quý động vật.

4. Câu đối thoại em thích đó là: 

• Cái hốc cắm sào đò ngập bủm rồi anh nhỉ?
• Ngập từ chiều hôm qua kia rồi,  Ngập đến mái nhà con bống cũng chẳng sợ.

=> Vì: Câu đối thoại thấy hai nhân vật rất đáng yêu và tinh nghịch.

5. Câu văn có chứa trạng ngữ:

• Chiều qua bố kéo chũm được một con cá măng.
• Chức năng: Làm trạng ngữ chỉ nơi nơi trốn trong câu.

6. Từ láy: 

a. liên miên có nghĩa là: kéo dài không dứt, lâu dài

b. to to có nghĩa là: chỉ một cái gì đó khá là to và có thể nhìn rõ

• Thay thế: 

a. miên man => liên miên

b. to to => to cực