MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Vào thế kỉ XVIII, nhiều cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài đã diễn ra, tiêu biểu là các cuộc khởi nghĩa do Nguyễn Danh Phương, Nguyễn Hữu Cầu và Hoàng Công Chất,... lãnh đạo. Theo em, các cuộc khởi nghĩa đó đã có tác động như thế nào đến tình hình Đại Việt?

Trả lời:

Tác động của các cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài:

+ Buộc chúa Trịnh phải thực hiện một số chính sách như: khuyến khích khai hoang, đưa nông dân lưu tán về quê làm ăn,....

+ Đẩy chính quyền Lê - Trịnh lún sâu vào cuộc khủng hoảng sâu sắc, toàn diện; chuẩn bị "mảnh đất" thuận lợi cho phong trào Tây Sơn phát triển mạnh mẽ ra Đàng Ngoài vào cuối thế kỉ XVIII.

HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI

1. Bối cảnh lịch sử

Câu hỏi: Khai thác tư liệu 1, 2 và thông tin trong mục, hãy nêu một số nét chính về bối cảnh lịch sử dẫn đến phong trào nông dân Đàng Ngoài.

Trả lời:

 Giữa thế kỉ XVIII, chính quyền phong kiến Đàng Ngoài lâm vào khủng hoảng:

+ Vua Lê bạc nhược, chúa Trịnh chỉ lo hưởng thụ, tận thu thuế, bóc lột nhân dân.

+ Sản xuất nông nghiệp đình đốn, hạn hán, mất mùa liên tiếp xảy ra; thủ công nghiệp ngày càng sa sút, các đô thị suy tàn.

+ Đời sống nhân dân cơ cực.

=> Cuộc sống khó khăn về mọi mặt đã thúc đẩy nông dân Đàng Ngoài vùng lên khởi nghĩa chống lại chính quyền phong kiến.

2. Một số cuộc khởi nghĩa lớn của phong trào nông dân Đàng Ngoài

NHIỆM VỤ HỌC TẬP

Câu hỏi:  Khai thác lược đồ hình 7.1 và thông tin trong mục, hãy cho biết thời gian bùng nổ, diễn biến chính của một số cuộc khởi nghĩa tiêu biểu trong phong trào nông dân Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.

Trả lời:

Khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Cầu (1741 - 1751):

+ Năm 1741, Nguyễn Hữu Cầu lãnh đạo nhân dân nổi dậy khởi nghĩa.

+ Địa bàn hoạt động chính của nghĩa quân là ở vùng Đồ Sơn, Văn Đồn... sau đó, mở rộng ra vùng: Kinh Bắc, Thăng Long, Sơn Nam, Thanh Hoá, Nghệ An. Cuộc khởi nghĩa nhận được sự ủng hộ đông đảo của nhân dân.

+ Năm 1751, quân Trịnh tấn công dồn dập, khởi nghĩa thất bại.

Khởi nghĩa của Hoàng Công Chất (1739 - 1769):

+ Năm 1739, Hoàng Công Chất tập hợp dân nghèo ở vùng Sơn Nam nổi dậy khởi nghĩa.

+ Ông xây dựng căn cứ ở Điện Biên và được nhân dân Tây Bắc hết lòng ủng hộ.

+ Sau khi Hoàng Công Chất  mất, con trai ông tiếp tục chỉ huy cuộc khởi nghĩa, kéo dài đến năm 1769 thì bị dập tắt.

Khởi nghĩa của Nguyễn Danh Phương (1740 - 1751):

+ Năm 1740, Nguyễn Danh Phương lãnh đạo nhân dân nổi dậy khởi nghĩa ở vùng Tam Đảo (Vĩnh Phúc), sau đó mở rộng hoạt động ra các trấn Sơn Tây, Tuyên Quang. Uy thế của nghĩa quân ngày một lên cao.

+ Năm 1751, trước sự tấn công ồ ạt của quân Trịnh, Nguyễn Danh Phương bị bắt. Khởi nghĩa thất bại.

3. Kết quả, ý nghĩa lịch sử và tác động của phong trào nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII

NHIỆM VỤ HỌC TẬP

Câu hỏi: Hãy cho biết kết quả, ý nghĩa và tác động của phong trào nông dân Đàng Ngoài đối với xã hội Đại Việt thế kỉ XVIII.

Trả lời:

Kết quả: các cuộc khởi nghĩa diễn ra sôi nổi, quyết liệt nhưng cuối cùng đều thất bại, nhiều thủ lĩnh bị bắt, bị xử tử.

Ý nghĩa:

+ Thể hiện ý chí đấu tranh chống áp bức, bất công của nhân dân;

+ Buộc chúa Trịnh phải thực hiện một số chính sách như: khuyến khích khai hoang, đưa nông dân lưu tán về quê làm ăn,....

Tác động:

+ Đẩy chính quyền Lê - Trịnh lún sâu vào cuộc khủng hoảng sâu sắc, toàn diện;

+ Chuẩn bị "mảnh đất" thuận lợi cho phong trào Tây Sơn phát triển mạnh mẽ ra Đàng Ngoài vào cuối thế kỉ XVIII.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Lập sơ đồ tư duy về một số cuộc khởi nghĩa lớn trong phong trào nông dân Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.

Trả lời:

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Tìm hiểu thông tin từ sách, bảo và internet, hãy viết đoạn văn (khoảng 5 - 7 dòng) giới thiệu về một di tích hoặc lễ hội còn tồn tại đến ngày nay gắn với tên tuổi một thủ lĩnh của cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII.

Trả lời:

Một di tích lịch sử quan trọng và lễ hội tồn tại đến ngày nay đó chính là Đền Kỳ Quan Sơn, liên quan đến thủ lĩnh nổi tiếng của cuộc khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỷ XVIII - làng Kỳ Quan Sơn, tỉnh Phú Thọ, Việt Nam. Đền Kỳ Quan Sơn được xây dựng từ thế kỷ XVIII, là nơi công nhận và gìn giữ nhớ lại sự đóng góp vĩ đại của tướng lĩnh Kỳ Quan Sơn trong cuộc khởi nghĩa Nam Bắc chống thực dân Pháp. Mỗi năm, vào ngày 10 tháng 3 âm lịch, lễ hội Kỳ Quan Sơn đượm hơi thở truyền thống và lịch sử diễn ra tại đền. Lễ hội thu hút đông đảo du khách và dân làng cùng tham gia. Lễ hội bao gồm các hoạt động văn hóa truyền thống như lễ cúng, rước đuốc, diễn kịch, biểu diễn nhạc cụ cổ truyền và các màn trình diễn nghệ thuật dân gian. Đền Kỳ Quan Sơn với lễ hội Kỳ Quan Sơn là một điểm đến quan trọng không chỉ để thực hiện lễ cúng mà còn để khám phá và tìm hiểu về lịch sử và văn hóa dân tộc. Đây là một địa điểm văn hóa nổi tiếng tại Việt Nam, tạo điểm nhấn cho quốc gia và thu hút sự quan tâm của du khách từ khắp nơi trên thế giới.