I. Các nhóm nước
Câu hỏi. Dựa vào nội dung mục I, hãy phân biệt các nước phát triển (Đức, Hoa Kỳ, Nhật Bản) và các nước đang phát triển (Bra-xin, Cộng hòa Nam Phi, Việt Nam) về các chỉ tiêu GNI/người, cơ cấu kinh tế và HDI.
Lời giải:
- Các nước phát triển (Đức, Hoa Kỳ, Nhật Bản) có chỉ số GNI/người cao, trên 40000 USD/người và chỉ số HDI ở mức rất cao (từ 0.8 trở lên). Cơ cấu GDP tập trung nhiều nhất vào ngành dịch vụ (chiếm từ 63 đến hơn 80% tổng GDP), tiếp đến là ngành công nghiệp và xây dựng (từ 18.4 đến 29%), ngành Nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm tỉ trọng thấp nhất (từ 0.7 đến 1%).
- Các nước đang phát triển (Bra-xin, Cộng hòa Nam Phi, Việt Nam) có chỉ số GNI/người ở mức từ 3000 - 8000 USD/người, chỉ số HDI ở mức cao, từ 0.700 đến dưới 0,800. Cơ cấu GDP tập trung nhiều nhất vào ngành dịch vụ (chiếm lần lượt là 62.8% ở Bra-xin, 64.6% ở Cộng hòa Nam Phi và 41.8% ở Việt Nam), tiếp đến là ngành công nghiệp và xây dựng (lần lượt là 17.7%, 23.4%, 36.7%), ngành Nông, lâm nghiệp và thủy sản chiếm tỉ trọng thấp nhất (lần lượt là 5.9%, 2,5% và 12.7%).
II. Sự khác biệt về kinh tế - xã hội của các nhóm nước
Câu hỏi: Dựa vào nội dung mục II, hãy trình bày sự khác biệt về kinh tế và xã hội giữa nhóm nước phát triển và nhóm nước đang phát triển.
Lời giải:
*Các nước phát triển
+ Kinh tế:
- Tổng sản phẩm trong nước bình quân đầu người người (GDP/người) cao, đầu tư ra nước ngoài (FDI) nhiều, chỉ số phát triển con người (HDI) ở mức cao.
- Ngành dịch vụ có đóng góp nhiều nhất trong GDP.
+ Xã hội:
- Tỉ lệ gia tăng dân số tự nhiên thấp
- Cơ cấu dân số già => Thiết hụt lao động, tang chi phí phúc lợi xã hội.
- Quá trình đô thị hóa sớm, tỉ lệ dân thành thị cao, cơ sở hạ tầng hiện đại và đồng bộ.
- Chất lượng cuộc sống tốt, tuổi thọ trung bình cao; số năm đi học trung bình của người từ 25 tuổi trở lên cao.
- Các dịch vụ y tế, giáo dục có chất lượng tốt.
* Các nước đang phát triển
+ Kinh tế:
- Quy mô GDP trung bình và thấp nhưng tốc dộ tang trưởng GDP khá cao.
- Cơ cấu kinh tế có sự chuyển dịch theo hướng công nghiệp hóa – hiện đại hóa (tỉ trọng các ngành công nghiệp và xây dựng, dịch vụ tăng)
+ Xã hội:
- Tỉ lệ tăng dân số tự nhiên có xu hướng giảm, ở một số quốc gia vẫn còn cao.
- Cơ cấu dân số trẻ, đang có xu hướng già hoá.
- Tốc độ đô thị hoá diễn ra nhanh, nhưng tỉ lệ dân thành thị chưa cao.
- Chất lượng cuộc sống của người dân ở mức cao, trung bình và thấp;
- Tuổi thọ trung bình và số năm đi học trung bình của người từ 25 tuổi trở lên đang tăng dần.
- Các dịch vụ y tế, giáo dục đang dần được cải thiện.
Luyện tập - Vận dụng
Luyện tập
Câu hỏi: Dựa vào hình 1.1, hãy xác định các chỉ tiêu GNI/người, cơ cấu GDP và HDI của ít nhất 2 nước phát triển và 2 nước đang phát triển.
Lời giải:
* Nước phát triển
- Nga:
+ GNI/ người ( nghìn usd): 10.7
+ Cơ cấu GDP(%) nông, lâm nghiệp và thủy sản: 4%
+ Cơ cấu GDP(%) công nghiệp và xây dựng: 36.3%
+ Cơ cấu GDP(%) dịch vụ: 59.7%
+ HDI: >0.8
- Ustraylia:
+ GNI/ người ( nghìn usd): 53.7
+ Cơ cấu GDP(%) nông, lâm nghiệp và thủy sản: 4%
+ Cơ cấu GDP(%) công nghiệp và xây dựng: 27.3%
+ Cơ cấu GDP(%) dịch vụ: 68.8%
+ HDI: >0.8
* Đang phát triển
- Trung Quốc:
+ GNI/ người ( nghìn usd): 10.5
+ Cơ cấu GDP(%) nông, lâm nghiệp và thủy sản: 7.9%
+ Cơ cấu GDP(%) công nghiệp và xây dựng: 40.5%
+ Cơ cấu GDP(%) dịch vụ: 51.6%
+ HDI: 0.7-0.8
- Indonexia:
+ GNI/ người ( nghìn usd): 3.9
+ Cơ cấu GDP(%) nông, lâm nghiệp và thủy sản: 13.7%
+ Cơ cấu GDP(%) công nghiệp và xây dựng: 42.9%
+ Cơ cấu GDP(%) dịch vụ: 43.3%
+ HDI: 0.7-0.8
Vận dụng
Câu hỏi: Sưu tầm một số thông tin về kinh tế - xã hội của một nước phát triển hoặc đang phát triển mà em quan tâm.
Lời giải:
Ví dụ:
- Hàn Quốc:
- Vào những năm 1950, Hàn Quốc là một nước rất nghèo nàn và bất ổn, chính trị rơi vào trạng thái hỗn loạn, chủ nghĩa dân chủ bị tha hóa, chính phủ không có năng lực.
- Đầu những năm 1960, mức thu nhập bình quân đầu người của Hàn Quốc chỉ dưới 100 USD nhưng nhờ có sự tăng trưởng kinh tế cao độ mà sau 30 năm, GNI bình quân theo đầu người đã đạt 10 ngàn USD, đến năm 2015 đạt 28 ngàn USD.
- Trong suốt giai đoạn từ năm 1962 đến năm 1992, Hàn Quốc đã trải qua 6 lần thực hiện kế hoạch 5 năm, kinh tế duy trì tốc độ tăng trưởng cao, trung bình khoảng 9.2%/năm.
- Cơ cấu GDP theo lĩnh vực của Hàn Quốc (năm 2017): Nông nghiệp 2.2%; Công nghiệp 39.3%; Dịch vụ 58.3%.
- Vương quốc Anh:
- Kinh tế Vương quốc Anh và Bắc Ireland là một nền kinh tế thị trường xã hội và định hướng thị trường phát triển cao.
- Là nền kinh tế lớn thứ năm trên thế giới tính theo tổng sản phẩm quốc nội danh nghĩa (GDP) và lớn thứ chín tính theo sức mua tương đương (PPP) và xếp thứ 21 về GDP bình quân đầu người, GDP của Vương quốc Anh chiếm 3,3% tổng GDP thế giới.
- Tổng GDP (Năm 2021) là khoảng 47.334 USD/người. GDP theo lĩnh vực: Nông nghiệp 0.6%; Công nghiệp 19.2%; Dịch vụ 80.2%.
Bình luận