Câu hỏi 1: Ông Trần Chánh Chiếu muốn gián tiếp nhắn nhủ điều gì với Cai Tuất?

Lời giải:

- Đồng bạc Mexicana hình tròn, chính giữa có hình một con đại bàng, mỏ ngoạm và móng vuốt quắp một con rắn đang đậu trên cành cây xương rồng mọc trên một tảng đá bên hồ nước. Dân gian người Việt trông giống con cò nên gọi là “đồng bạc con cò” (còn gọi là điểu ngân - đồng tiền có hình chim) như câu ca xưa: “Cưới em phải bạc con cò/ Đâu phải hẹn hò lo chuyện đẩy đưa; “Chớ tham đồng bạc con cò/ Bỏ cha bỏ mẹ đi phò Lang-sa” (phiên âm từ tiếng Pháp France, nghĩa là nước Pháp).

- Ông Trần Chánh Chiếu muốn gián tiếp nhắn nhủ với Cai Tuất: không được vì tiền, vì lợi ích của bản thân mà không quan tâm đến tình cảm, nghĩa vụ gia đình và thậm chí bán đứng bản thân để có được tiền bạc hoặc thú vui của mình. Nó mang ý nghĩa thức tỉnh và cảnh báo Cai Tuất đang khao khát tiền bạc hoặc những điều vật chất khác và bỏ qua những giá trị văn hoá, đạo đức và tình cảm của gia đình, phản bội Tổ quốc.

Câu hỏi 2: Nhân vật, sự việc được nói đến ở đây (ông Lê Văn Cửu, Huỳnh Đình Điểu, khách sạn Nam Kỳ, Công ty Cổ phần "Nam Kỳ Minh Tân công nghệ",...) có phải người thực, việc thực không?

Lời giải:

• Nhân vật, sự việc được nói đến ở đây (ông Lê Văn Cửu, Huỳnh Đình Điểu, khách sạn Nam Kỳ, Công ty Cổ phần "Nam Kỳ Minh Tân công nghệ",...) là người thực, việc thực. Bởi vì các danh xưng này chỉ do tác giả đặt ra và do chính ông chú thích cuối phần hai tác phẩm.

HƯỚNG DẪN ĐỌC

Câu hỏi 1: Tóm tắt câu chuyện và xác định đề tài, chủ đề của văn bản trên.

Lời giải:
  Cai Tuất nổi tiếng khắp vùng nhờ tài chọn chó tốt. Ông thường chỉ cho mọi người cách chọn những con chó nào có thể thịt, con chó nào có thể nuôi. Nhưng ở đây họ không ăn thịt chó vì chó là người bạn trung thành của con người. Nhà ông cai có một con chó mực, nó rất tinh quái và lanh lợi. Sau khi Cai Tuất trả lại chức vụ đang làm của mình, quyết định cùng với một số nhân sĩ trí thức cùng nhau mở một cơ sở sản xuất xà bông hiệu “Con Vịt”. Vợ của ông không tin tưởng rằng ông có thể làm được, bà nghĩ vì ông ham tiền vì bà coi đây là một công việc quan trọng gắn với đất nước. Ông Tuất bắt đầu mở xưởng sản xuất kinh doanh của mình, trước tiên là ông đã di dời những khu mộ để lấy đất mở xưởng. Sau đó vợ của ông lại đi gom dừa khô về để làm xà bông. Ông cùng với chủ nhà máy Dương cùng trò chuyện về cuộc vận động Minh Tân. Cả hai ông đều có mong muốn canh tân lại đất nước, không để con người phải chịu đói khổ trước bọn tay sai của Pháp. Và sau đó ông lo lắng khi hay tin Trần Bá Thọ gia nhập hội Minh Tân. Và những sản phẩm đầu tiên của hãng xà bông của ông Tuất đã ra lò, đó là sản phẩm của người Việt làm để bán cho người Việt. Nhưng tên Trần Bá Thọ chính là chỉ điểm cho bọn Pháp, nên sau đó chúng đã đàn áp và thu lại tất cả những cơ sở sản xuất xà bông của hội Minh Tân. Ông Tuất phải cho tất cả những nhân công trong xưởng nghỉ việc và mang tất cả những xà bông mà họ sản xuất đi. Ông Cai Tuất vừa ôm con Mực vừa lặng lẽ nghĩ về những gì mà ông đã làm. Ông nhớ về những tiếng vịt gọi đàn, nhớ về những tấm lòng mà người dân dành cho ông và cả câu nói của người vợ dành cho ông nữa. Ông nói mình không thể thua một con chó, mình không thể làm những việc xấu xa phản bội đất nước được. Cuối cùng, trước khi bọn thực dân Pháp đến, ông Tuất đã đốt xưởng sản xuất của mình để tỏ rõ lòng trung thành của mình với đất nước.

Câu hỏi 2: Kẻ mẫu bảng dưới đây vào vở và liệt kê một số nội dung, chi tiết thuộc loại yếu tố xác định (phi hư cấu) hoặc yếu tố không xác định (có thể hư cấu) được sử dụng trong các đoạn văn của văn bản.

Lời giải:

• Liệt kê một số nội dung, chi tiết thuộc loại yếu tố xác định (phi hư cấu) hoặc yếu tố không xác định (có thể hư cấu) được sử dụng trong các đoạn văn của văn bản.

Câu hỏi 3: Phân tích tính cách của Cai Tuấn, cho biết sự kết hợp giữa hư cấu và phi hư cấu đã có tác dụng như thế nào trong việc thể hiện tính cách của nhân vật này.

Lời giải:

• Sự kết hợp giữa hư cấu và phi hư cấu, văn bản cũng cho thấy sự đỗi mới và phức tạp trong tính cách của Cai Tuất. Do đó, sự kết hợp giữa hư cấu và phi hư cấu đã giúp thể hiện một cách đầy đủ và đa chiều tính cách của Cai Tuấn trong văn bản.

Câu hỏi 4: Bình luận về cách lựa chọn hành động của Cai Tuất ở cuối văn bản. Tác phẩm giúp bạn hiểu thêm điều gì về ý thức và khát vọng tự cường dân tộc của doanh nhân Việt Nam vào đầu thế kỉ XX?

Lời giải:

• Trong Cai Tuất ở cuối văn bản, nhân vật chính đã quyết định giữ lại bản quyền công nghệ của mình và không nhượng lại cho người nước ngoài. Hành động này thể hiện ý thức và khát vọng tự cường dân tộc của doanh nhân Việt Nam, đặc biệt là vào đầu thế kỉ XX khi xã hội đang phát triển với những thách thức lớn. Tác phẩm giúp chúng ta hiểu thêm về sự quan tâm đến niềm tự hào và lòng yêu nước của doanh nhân Việt Nam, và khát vọng phát triển kinh tế đứng vững trên cơ sở ưu tiên nội lực. Chính những tinh thần này đã thúc đẩy sự phát triển của nhiều doanh nghiệp, giúp đưa Việt Nam từ một quốc gia nghèo khó trở thành một trong các trung tâm kinh tế hàng đầu trong khu vực.

Câu hỏi 5: Những dấu hiệu nào giúp bạn biết văn bản Xà bông "con vịt" thuộc thể loại truyện kí?

Lời giải:

Văn bản xà bông "con vịt"thuộc thể loại truyện kí là vì:

- Văn phong gần gũi, thân thiện và đơn giản: Văn bản sử dụng ngôn ngữ dễ hiểu, hình ảnh thực tế và sinh động, tạo cảm giác như đang nghe chuyện kể của một người bạn.

- Nội dung xoay quanh một sự kiện nhỏ trong cuộc sống hàng ngày: Điều này tương tự như những câu chuyện trong truyện kí thường miêu tả những sự kiện thông thường trong cuộc sống.

- Không có cốt truyện phức tạp: Không có nhân vật phụ, hậu cung, tình tiết gay cấn, mà chỉ là một câu chuyện đơn giản nhưng đầy cảm xúc.

- Luôn mang tính chân thực và thiết thực: Văn bản "Xà bông "con vịt"" dựa trên một câu chuyện có thật trong cuộc sống, việc tác giả mang lại thông điệp tích cực về tình yêu thương và sự chia sẻ trong mỗi chúng ta.

PHẦN THAM KHẢO MỞ RỘNG 

Câu hỏi 1. Em hãy nêu giá trị nội dung, nghệ thuật của bài Xà bông "Con vịt"

Lời giải:

- Giá trị nội dung:

Truyện kể về Cai Tuất, ông cùng với một số nhân sĩ yêu nước khác đã mở một xưởng sản xuất xà bông hiệu là “Con Vịt” để người Việt có thể dùng hàng Việt. nhân vật ông Tuất đại diện cho những con người yêu nước bấy giờ, thà mất tất cả, chứ quyết không bán cho bọn thực dân Pháp.  Qua truyện, ta thấy được tinh thần yêu nước nồng nàn của con người Việt Nam. Đó là một trong những truyền thống quý báu của dân tộc ta từ bao đời nay.

- Giá trị nghệ thuật:

• Tác giả đã thành công trong việc khắc họa hình tượng nhân vật.

Câu hỏi 2. Em hãy nêu nội dung chính của văn bản Xà bông "Con vịt".

Lời giải:

• Truyện kể về Cai Tuất, ông cùng với một số nhân sĩ yêu nước khác đã mở một xưởng sản xuất xà bông hiệu là “Con Vịt” để người Việt có thể dùng hàng Việt. Hai người đã vượt qua nhiều khó khăn để tạo ra những cục xà bông cho người Việt. Tuy nhiên, dưới sự đàn áp của thực dân Pháp ông lựa chọn đốt cả xưởng sản xuất của mình đi chứu quyết không cho Pháp lấy. Ông Tuất cũng như những người đại diện cho những con người yêu nước bấy giờ thà mất tất cả, chứ quyết không bán cho bọn thực dân Pháp.    

Câu hỏi 3. Nêu tác giả, tác phẩm, bố cục của văn bản Xà bông "Con vịt".

Lời giải:

1. Tác giả:

- Sinh năm 1944 tại An Vĩnh Ngãi, Long An, học Đại học Văn hóa, Đại học Đà Lạt.

- Ông đã cho ra đời nhiều tập thơ như: Áo Du Sơn Thủy, Vợ người ta, Tiếng lòng tôi....và hai tập truyện "Kiếp Bá Khiêm", "Đồi mồi".

2. Tác phẩm

- Thể loại: Truyện

- Phương thức biểu đạt: Tự sự