MỞ ĐẦU 

Câu hỏi: Vậy khởi nghĩa nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII nổ ra trong bối cảnh nào? Diễn biến, kết quả, ý nghĩa và tác động của khởi nghĩa nông dân đối với xã hội Đại Việt ra sao?

Trả lời :

Giữa thế kỉ XVIII, chính quyền phong kiến Đàng Ngoài rơi vào khủng hoảng trầm trọng; đời sống nhân dân cơ cực nên họ đã vùng lên đấu tranh chống lại chính quyền.

•  Các cuộc khởi nghĩa của nông dân Đàng Ngoài diễn ra sôi nổi, tiêu biểu là: khởi nghĩa của Hoàng Công Chất, khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Cầu và khởi nghĩa của Nguyễn Danh Phương,… tuy nhiên, do nhiều nguyên nhân, nên các cuộc khởi nghĩa này cuối cùng đều thất bại.

Ý nghĩa:

• Thể hiện ý chí đấu tranh chống áp bức, chống cường quyền và thể hiện sức mạnh của quần chúng nhân dân;
•  Báo hiệu sự suy yếu không thể cứu vãn của chính quyền Lê - Trịnh.

Tác động:

•  Buộc chính quyền Đàng Ngoài phải thực hiện một số chính sách như khuyến khích khai hoang, cho nông dân lưu tán trở về quê,…
•  Làm lung lay chính quyền Lê - Trịnh.

1. Kiến thức mới 

2. I. Bối cảnh lịch sử 
3. Câu hỏi : Đọc thông tin, tư liệu và quan sát hình 6.1, nêu bối cảnh lịch sử dẫn đến bùng nổ phong trào nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII. 
4. 
6. Trả lời : 

Từ giữa thế kỉ XVIII, chính quyền Đàng Ngoài lâm vào khủng hoảng.

•  Chúa Trịnh Giang không quan tâm đến triều chính, mải lo ăn chơi, hưởng thụ. Tầng lớp quan lại ra sức bóc lột nhân dân.
•  Nhà nước đánh thuế nặng vào các loại sản phẩm, hàng hoá, khiến cho thủ công nghiệp và thương nghiệp sa sút, phố chợ điêu tàn.
•  Ruộng đất của nông dân bị địa chủ, cường hào chiếm đoạt, sản xuất nông nghiệp đình đốn. Hằng năm, tình trạng hạn hán, lụt lội, mất mùa, vỡ đê xảy ra liên tiếp. Nạn đói diễn ra ở nhiều nơi.

=> Cuộc sống khốn khổ đã thúc đẩy nông dân vùng lên đấu tranh.

II. Diễn biến và kết quả 

Câu hỏi: Nêu những nét chính về diễn biến, kết quả của một số cuộc khởi nghĩa nông dân tiêu biểu ở Đàng Ngoài trong thế kỉ XVIII.

Trả lời:

Các cuộc khởi nghĩa nông dân tiêu biểu ở Đàng Ngoài trong thế kỉ XVIII là: khởi nghĩa của Hoàng Công Chất, Nguyễn Hữu Cầu, Nguyễn Danh Phương...

- Khởi nghĩa của Hoàng Công Chất (1739 - 1769):

•  Năm 1739, cuộc khởi nghĩa do Hoàng Công Chất lãnh đạo nổ ra ở vùng Sơn nam.
•  Năm 1751, Hoàng Công Chất rút quân lên vùng Điện Biên xây dựng căn cứ.
•  Sau khi Hoàng Công Chất mất, con trai ông tiếp tục chỉ huy khởi nghĩa kéo dài đến năm 1769 thì bị dập tắt.

- Khởi nghĩa của Nguyễn Danh Phương (1740 - 1751):

•  Năm 1740, khởi nghĩa do Nguyễn Danh Phương lãnh đạo nổ ra ở vùng núi Tam Đảo (Vĩnh Phúc), sau đó mở rộng hoạt động sang các trấn Sơn Tây, Tuyên Quang.
•  Năm 1751, Nguyễn Danh Phương bị bắt, khởi nghĩa thất bại.

- Khởi nghĩa của Nguyễn Hữu Cầu (1741 - 1751):

•  Năm 1741, cuộc khởi nghĩa do Nguyễn Hữu Cầu lãnh đạo nổ ra ở Đồ Sơn (Hải Phòng), sau đó chóng lan rộng ra vùng Kinh Bắc, rồi mở rộng xuống vùng Sơn Nam, Thanh Hóa, Nghệ An.
• Năm 1751, khởi nghĩa bị dập tắt.

1. III Ý nghĩa và tác động 
2. Câu hỏi :Đọc thông tin, tư liệu, nêu ý nghĩa và tác động của phong trào nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII đối với xã hội Đại Việt.
3. Trả lời :

- Ý nghĩa:

• Thể hiện ý chí đấu tranh chống áp bức, chống cường quyền và thể hiện sức mạnh của quần chúng nhân dân;
•  Báo hiệu sự suy yếu không thể cứu vãn của chính quyền Lê - Trịnh.

- Tác động:

•  Góp phần làm lung lay nền thống trị của chính quyền Lê - Trịnh.
•  Hành động phản kháng trên quy mô lớn của nông dân buộc chính quyền phải điều chỉnh các chính sách quản lí như: giảm nhẹ thuế khóa, tu sửa đê điều,....

Luyện tập

Câu hỏi 1: Lập bảng thống kê các cuộc khởi nghĩa tiêu biểu của nông dân ở Đàng Ngoài thế kỉ XVIII theo mẫu:

Trả lời :

Vận dụng 

Câu hỏi: Từ nội dung bài học và tìm hiểu thêm một số tư liệu khác ,hãy viết một đoạn ngắn phản đối xung đột Nam Bắc triều Trịnh -Nguyễn 

Trả lời :

Phản đối xung đột nam bắc trong triều đình Nguyễn là một chủ đề phức tạp trong lịch sử Việt Nam. Tuy nhiên, từ nội dung bài học và tìm hiểu thêm một số tư liệu, chúng ta có thể nhận thấy rằng sự phản đối nổi lên không phải là do xung đột nam bắc, mà là do những nguyên nhân khác kết hợp với yếu tố này. Xung đột nam bắc trong triều đình Nguyễn xuất phát từ cuộc đổ bộ của Pháp vào Đà Nẵng vào năm 1858, mở đầu cho quá trình xâm lược và thực dân hóa của người Pháp tại Việt Nam. Qua thời gian, việc chia cắt lãnh thổ và sự can thiệp của Pháp đã gây ra những tranh chấp giữa các phe phái, không chỉ giữa nam và bắc mà còn trong triều đình Nguyễn. Tuy nhiên, để hiểu rõ hơn về xung đột này, chúng ta không thể chỉ tập trung vào một yếu tố duy nhất. Trong thực tế, những sự khác biệt về quan điểm chính trị, văn hóa, kinh tế và lịch sử giữa các khu vực nam và bắc đã làm leo thang thêm tình hình. Hơn nữa, sự can thiệp của Pháp và những vấn đề nội bộ trong triều đình Nguyễn đã càng làm gia tăng căng thẳng và chia rẽ. Do đó, để hiểu rõ hơn về xung đột nam bắc trong triều đình Nguyễn, chúng ta cần xem xét các yếu tố lịch sử và chính trị phức tạp hơn, bao gồm sự can thiệp của người Pháp và các yếu tố nội bộ trong triều đình. Việc chỉ tập trung vào xung đột nam bắc một cách đơn giản có thể gây hiểu lầm và bỏ qua những yếu tố quan trọng khác.