MỞ ĐẦU

Câu hỏi: Vậy ngoài máy hơi nước, cuộc cách mạng công nghiệp còn có những thành tựu tiêu biểu nào? Cuộc cách mạng đã tác động gì đối với sản xuất và đời sống? 

Trả lời:

Ngoài máy hơi nước còn có: máy dệt thay thế thủ công, máy in, máy tiện

Sự tác động của cuộc cách mạng công nghiệp đối với sản xuất và đời sống là vô cùng đáng kể. Nó đã diễn ra trong thời kỳ chuyển đổi từ sản xuất thủ công sang sản xuất công nghiệp, tạo điều kiện cho sự phát triển của các ngành công nghiệp quan trọng như công nghiệp dệt may, cơ khí, in ấn, và vận tải. Cuộc cách mạng đã thay đổi cách con người lao động, tạo ra các công việc mới và mở rộng năng suất sản xuất. Nó cũng đã ảnh hưởng đến đời sống xã hội và kinh tế, mở đường cho sự phát triển của các thành phố và tăng cường tiện ích và tiến bộ kỹ thuật.

KIẾN THỨC MỚI

I. Những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp

Câu hỏi 1: Trình bày những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp.

Trả lời:

Ở Anh: vào giữa thế kỉ XVIII, nhờ có đủ các yếu tố về vốn, nhân công và sự phát triển kĩ thuật nên cuộc cách mạng công nghiệp đã diễn ra và đạt được nhiều thành tựu. Tiêu biểu như:

+ Năm 1764, Giêm Ha-gri-vơ chế tạo ra máy kéo sợi Gien-ni, đưa năng suất lao động tăng lên gấp 16 - 18 lần.

+ Năm 1784, Giêm Oát đã phát minh ra máy hơi nước.

+ Năm 1785, Ét-mơn Các-rai phát minh ra máy dệt, đưa tốc độ sản xuất tăng lên 40 lần so với dệt thủ công.

+ Năm 1814, Xti-phen-xơn chế tạo thành công đầu máy xe lửa chạy bằng hơi nước.

Ở châu Âu và Mỹ: từ giữa thế kỉ XIX, cách mạng công nghiệp nhanh chóng lan ra các nước châu Âu và Mỹ, đặc biệt là ở những nước đã hoàn thành cách mạng tư sản.

+ Tại Pháp: năm 1830 chỉ có hơn 5000 máy hơi nước, đến năm 1870 đã có trên 27000 chiếc; độ dài đường sắt từ 30 km tăng lên 16500 km; Nhờ cách mạng công nghiệp, kinh tế Pháp đã vươn lên đứng thứ hai thế giới.

+ Tại Đức: từ năm 1860 đến năm 1870, sản lượng khai thác than đá đã tăng từ 12 triệu tấn lên 16 triệu tấn nhờ sử dụng máy hơi nước. Trong nông nghiệp diễn ra quá trình cơ khí hoá, sử dụng phân bón hoá học để tăng năng suất.

+ Tại Mỹ: cách mạng công nghiệp bắt đầu từ ngành dệt, sau đó lan sang ngành luyện kim, khai thác than đá, đường sắt,...; đến năm 1850, Mỹ có mạng lưới đường sắt dài nhất thế giới, với 15000 km.

Câu hỏi 2: Cho biết ý nghĩa của việc phát minh ra máy hơi nước của Giêm Oát.

Trả lời:

• Trước khi máy hơi nước ra đời, con người đã sử dụng một số loại máy móc chạy bằng sức nước. Tuy nhiên, hạn chế của những máy móc này là phải: xây dựng nhà máy gần bờ sông nước chảy xiết, xa khu dân cư. Vào mùa đông, nước bị đóng băng, nên nhà máy buộc phải ngừng hoạt động.
•  Khi máy hơi nước ra đời đã khắc phục được những nhược điểm trên. Máy hơi nước có thể hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết, mọi địa điểm… không những vậy, nhờ phát minh này của Giêm Oát mà động cơ hơi nước được áp dụng rộng rãi trong mọi ngành công nghiệp, đặc biệt là ngành giao thông vận tải (ví dụ: đầu máu xe lửa chạy bằng hơi nước; tàu thủy chạy bằng hơi nước; máy cày bừa chạy bằng hơi nước…)

II. Tác động của cách mạng công nghiệp

Câu hỏi: Khai thác thông tin và hình 2.4, nêu những tác động của cách mạng công nghiệp đối với sản xuất và đời sống.

Trả lời:

Tác động đến đời sống sản xuất:

- Làm thay đổi bộ mặt kinh tế các nước tư bản;

+ Nhiều trung tâm công nghiệp mới, thành thị đông dân xuất hiện;

+ Máy móc đã làm thay đổi căn bản quá trình sản xuất, nâng cao năng suất lao động, tạo ra của cải dồi dào;

+ Nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho một bộ phận người dân trong xã hội tư bản, đặc biệt là giai cấp tư sản.

- Nhờ áp dụng hiệu quả những thành tựu của cách mạng công nghiệp, Anh, Pháp, Mỹ và Đức đã trở thành nước công nghiệp phát triển, trong đó Anh được mệnh danh là “công xưởng của thế giới”

- Cách mạng công nghiệp đã đưa lịch sử nhân loại bước sang nền văn minh mới - văn minh công nghiệp.

Tác động đến đời sống xã hội:

- Cuộc cách mạng công nghiệp đã đưa tới sự ra đời của hai giai cấp cơ bản trong xã hội tư bản là tư sản công nghiệp và vô sản công nghiệp.

- Giai cấp tư sản tăng cường áp bức, bóc lột giai cấp vô sản, từ đó làm bùng nổ các cuộc đấu tranh, đặc biệt là từ những năm 30 - 40 của thế kỉ XIX.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1: Lập bảng tóm tắt những thành tựu tiêu biểu của cách mạng công nghiệp theo gợi ý: tên phát minh, người phát minh, thời gian và đặc điểm nổi bật.

Trả lời:

VẬN DỤNG

Câu hỏi 2: Sưu tầm các hình ảnh về tác động của cách mạng công nghiệp đối với sản xuất và đời sống. Giới thiệu những hình ảnh đó với thầy cô và bạn học.

Trả lời: