1. Biểu hiện của quan tâm, cảm thông và chia sẻ

Câu hỏi. Hãy đọc câu chuyện, quan sát các bức tranh dưới đây và trả lời câu hỏi.

a) Nêu các biểu hiện của sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ trong câu chuyện "Chiếc băng gạc cho trái tim tan vỡ" và những bức tranh trên.

b) Trong các bức tranh trên, hành vi nào chưa thể hiện sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ? Em có suy nghĩ gì về hành động đó?

c) Em hãy kể thêm môt số biểu hiện khác của sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ.

Lời giải:

a) Biểu hiện của sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ:

• Lắng nghe, động viên, an ủi, nhắn tin, gọi điện hỏi thăm.
• Chia sẻ về vật chất và tinh thần với những người gặp khó khăn.
• Khích lệ, động viên bạn bè quan tâm, cảm thông và chia sẻ với người khác.

b) Ở bức tranh thứ 3, hành vi từ chối đi thăm bạn ốm chưa thể hiện được sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ.

=> Qua hành động đó, em nghĩ chúng ta cần phải luôn quan tâm đến bạn bè, biết cảm thông và chia sẻ cùng với bạn khi bạn gặp khó khăn.

c) Môt số biểu hiện khác của sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ.

• Cô giáo quan tâm và giúp đỡ các bạn học kém, nhẹ nhàng chỉ bảo các bạn học sinh khi gặp vấn đề khó giải quyết.
• Khi có bạn trong lớp nghỉ học vì bị ốm, các bạn khác đã đến thăm và hướng dẫn bài học mà bạn nghỉ ốm đã lỡ mất.

2. Ý nghĩa của quan tâm, cảm thông và chia sẻ

Câu hỏi. Em hãy đọc các trường hợp dưới đây và trả lời câu hỏi:

a) Trong các trường hợp trên, sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ đã mang lại điều gì?

b) Theo em, vì sao phải quan tâm, cảm thông và chia sẻ?

Lời giải:

a) Trong các trường hợp trên, sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ đã  giúp con người:

• Vượt qua mọi khó khăn, thử thách, nỗi buồn để có cuộc sống vui vẻ, hạnh phúc hơn.
• Các mối quan hệ gia đình, bạn bè trở nên tốt đẹp và bền vững hơn.

b) Theo em, chúng ta phải quan tâm, cảm thông và chia sẻ vì:

• Trong cuộc sống của chúng ta, xung quanh vẫn còn nhiều những mảnh đời bất hạnh.
• Họ cần sự giúp đỡ của chúng ta rất nhiều, họ cần chúng ta đồng cảm và chia sẻ. Chính vì thế mà thời đại này, có những người có tấm lòng đồng cảm và biết chia sẻ và cũng có những người họ thờ ơ với những người xung quanh. 

Luyện tập

Câu hỏi 1. Em tán thành hay không tán thành với các ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

a) Chỉ người nào gặp khó khăn mới cần tới sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ.

b) Khi ai đó có lời đề nghị thì mình mới cần quan tâm, cảm thông và chia sẻ.

c) Để thể hiện sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ, chỉ cần tặng quà là đủ.

d) Sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ giúp mọi người cảm thấy vui vẻ, hạnh phúc và yêu thương nhau hơn. 

Lời giải:

Em tán thành với ý kiến:

• d) vì đó chính là ý nghĩa của quan tâm, cảm thông và chia sẻ.

Em không tán thành với các ý kiến:

• a) vì ai cũng cần tới sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ. Tuy nhiên, những người gặp khó khăn cần nhiều hơn.
• b) vì dù họ không đề nghị (có thể vì ngại ngần, có thể vì họ sợ làm phiền người khác) thì mình vẫn cần thể hiện sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ. Bên cạnh đó, nếu mình cần sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ thì cũng nên có lời đề nghị người khác giúp đỡ.
• c) vì tặng quà (vật chất) chỉ là một biểu hiện của quan tâm, cảm thông và chia sẻ. Thể hiện sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ còn cần cả những lời nói, cử chi ân cần để thể hiện tấm lòng thật sự quan tâm, biết nghĩ đến người khác.

Câu hỏi 2. Em hãy nhận xét hành vi của các bạn dưới đây:

a) Mặc dù rất yêu quý ông bà nhưng H ít khi gọi điện hỏi thăm vì cho rằng như thế là không cần thiết.

b) Thấy hoàn cảnh bác hàng xóm khó khăn, M xin mẹ rau và gạo mang sang biếu bác.

c) Thỉnh thoảng, K lại mượn V mấy thứ lặt vặt như: cục tẩy, bút chì... Thấy vậy, C ngạc nhiên hỏi: "Cậu cũng có những thứ đó, sao phải mượn của V làm gì?". K đáp: "Nhà V ở cạnh nhà mình. V rất mặc cảm về hoàn cảnh khó khăn của bản thân, nên tớ làm vậy để bạn ấy có nhờ gì tớ thì cũng sẽ thấy thoải mái hơn".

d) Trên đường đi học về, thấy một bạn bị bắt nạt, T định dừng lại can ngăn nhưng A kéo tay bảo: "Thôi...".

Lời giải:

a) Suy nghĩ và việc làm của H không đúng, bạn cần thường xuyên gọi điện hỏi thăm để thể hiện sự quan tâm với ông bà, ông bà sẽ rất vui vẻ và hạnh phúc khi H quan tâm và yêu thương ông bà.

b) Việc làm của M thể hiện bạn rất biết quan tâm, cảm thông và chia sẻ với hoàn cảnh khó khăn của bác hàng xóm.

c) Việc làm của K thể hiện bạn không chỉ quan tâm, cảm thông và chia sẻ với hoàn cảnh khó khăn của bạn bè mà còn rất khéo léo khi thể hiện sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ đó.

d) Việc làm của A thể hiện bạn chua biết quan tâm, cảm thông và chia sẻ khi thấy người khác gặp hoàn cảnh khó khăn.

Câu hỏi 3. Em sẽ làm gì nếu ở trong các tình huống dưới đây:

a) Khi đi học cùng bạn, em thấy một em bé đang khóc vì bị lạc. Bạn em nói: "Sẽ có người khác giúp em ấy, còn mình phải đến trường cho kịp giờ học".

b) Hoàn cảnh gia đình của H rất khó khăn do bố mẹ kinh doanh thua lỗ. H tâm sự với em và muốn em không nói với ai.

c) Mặc dù rất muốn giúp đỡ các bạn có hoàn cảnh khó khăn nhưng em không có điều kiện vật chất.

Lời giải:

a) Khi đi học cùng bạn, em thấy một em bé đang khóc vì bị lạc. Bạn em nói: "Sẽ có người khác giúp em ấy, còn mình phải đến trường cho kịp giờ học".

• Cách 1: Dỗ cho em bé nín khóc, dẫn em đến địa điểm gần nhất như trụ sở công an, uỷ ban nhân dân xã/phường,... nhờ giúp đỡ. Sau đó đến trường trình bày với thầy, cô giáo về việc vừa xảy ra.
• Cách 2: Dẫn em bé đến trường, gửi ở phòng bảo vệ, nói với bác bảo vệ và thầy, cô giáo để có cách giúp em bé.
• Cách 3: Gọi điện/tìm người lớn thân quen giúp đỡ em bé,...

b) Hoàn cảnh gia đình của H rất khó khăn do bố mẹ kinh doanh thua lỗ. H tâm sự với em và muốn em không nói với ai.

• Cách 1: An ủi, động viên bạn và nói với thầy, cô giáo để có biện pháp giúp đỡ bạn để bạn yên tâm học tập.
• Cách 2: Nói với lớp trưởng để cùng có giải pháp giúp bạn,...

c) Mặc dù rất muốn giúp đỡ các bạn có hoàn cảnh khó khăn nhưng em không có điều kiện vật chất.

• Nếu không có điều kiện vật chất để giúp bạn, em vẫn có thể giúp bạn bằng cách động viên, an ủi, lắng nghe, chia sẻ buồn vui cùng bạn.

Câu hỏi 4. Trong cuộc sống, em đã thể hiện sự quan tâm, cảm thông và chia sẻ như thế nào?

Lời giải:

• Đối với: Người trong gia đình
• Lời nói: Luôn nói lời yêu thương với ông bà, cha mẹ, anh chị em; Nói lời chúc với người thân trong gia đình vào mọi ngày lễ, ngày kỉ niệm, ngày sinh nhật; Luôn hỏi han bố mẹ đi làm có mệt không;...
• Việc làm: Tặng những món quà nhỏ do bản thân tự tay làm cho ông bà, bố mẹ, anh chị em vào những ngày lễ, ngày kỉ niệm; Giúp đỡ mọi người trong gia đình bằng cách làm việc nhà;...
• Đối với: Bạn bè
• Lời nói: Hỏi thăm, động viên bạn bè khi bạn bè bị ốm, gặp phải chuyện buồn; Chia sẻ niềm vui, nỗi buồn cùng với bạn bè;...
• Việc làm: Khi bạn bè gặp khó khăn trong học tập thì giúp bạn bằng cách kiên nhẫn giảng bài cho bạn; Khi bạn bị ốm thì đến thăm và động viên bạn;...
• Đối với: Thầy, cô giáo
• Lời nói: Luôn luôn cúi đầu chào thầy, cô giáo mỗi khi gặp cho dù là ở trường hay không ở trường; Nói lời chúc mừng đến thầy, cô giáo vào các ngày lễ; Nói lời cảm ơn khi được thầy, cô giáo giúp đỡ,...
• Việc làm: Giúp đỡ thầy cô các việc vặt như xóa bảng, giặt giẻ lau,.. Tặng hoa cho thầy cô vào ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11,...
• Đối với: Người khác
• Lời nói: Hỏi thăm người khác khi họ gặp khó khăn;...
• Việc làm: Giúp đỡ người khác trong khả năng bản thân có thể làm khi người khác gặp khó khăn,...

Vận dụng

Câu hỏi 1. Sưu tầm và kể về một tấm gương biết quan tâm, cảm thông và chia sẻ với người khác mà em biết. Em học tập được điều gì từ tấm gương đó?

Lời giải:

Gợi ý:

Một tấm gương biết quan tâm, cảm thông và chia sẻ với người khác mà em vô cùng ngưỡng mộ là anh Nguyễn Ngọc Mạnh - người đã dũng cảm cứu em bé 3 tuổi rơi từ tầng 12. Anh Mạnh có một tấm lòng vô cùng quan tâm và yêu thương người khác, anh sẵn sàng không màng nguy hiểm kịp thời lao đến cứu em bé. Em rất ngưỡng mộ anh Mạnh và em tự nhủ rằng em sẽ luôn quan tâm, cảm thông và chia sẻ với hoàn cảnh khó khăn của người khác, để mọi người trong cuộc sống đều sẽ luôn được vui vẻ, hạnh phúc.

Câu hỏi 2. Em hãy tìm hiểu về một bạn có hoàn cảnh khó khăn và lập kế hoạch giúp đỡ bạn đó.

Lời giải:

Kế hoạch giúp đỡ bạn có hoàn cảnh khó khăn:

• Họ tên bạn cần giúp đỡ: Bạn A là hàng xóm ở ngay cạnh nhà em.
• Những khó khăn của bạn: Bạn A không có bố mẹ, bạn ở với bà. Hằng ngày sau giờ học bạn A phải đi thu lượm đồng nát để phụ bà kiếm tiền nên bạn A không có thời gian học bài, vì vậy mà thành tích học tập của bạn rất kém.
• Những việc em có thể giúp: Em sẽ cùng các bạn trong lớp gom quỹ để giúp đỡ bạn A không cần phải đi thu lượm đồng nát kiếm tiền nữa. Và hằng ngày sau giờ học, em sẽ sang nhà bạn A để cùng học bài với bạn, giúp đỡ bạn những môn bạn còn kém.