:…/…/…
BÀI 9. CHUYỂN ĐỘNG NÉM (2 tiết)
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức:
- Biết chuyển động ném
- Biết thiết kế và thực hiện dự án tìm điều kiện ném vật trong không khí ở độ cao nào đó để đạt độ cao hoặc tầm xa lớn nhất.
2. Năng lực
- Năng lực chung:
● Năng lực tự chủ và tự học: Tích cực thực hiện nhiệm vụ đặt ra cho các nhóm.
● Năng lực giải quyết vấn đề và sáng tạo: Thảo luận và nêu được ý tưởng, phương án để thực hiện dự án nghiên cứu điều kiện ném vật trong không khí ở độ cao xác định để vật đạt được tầm xa lớn nhất.
- Năng lực môn vật lí:
● Năng lực nhận thức vật lí: Mô tả và giải thích được chuyển động khi vật có cận tốc không đổi theo một phương và có gia tốc không đổi theo phương vuông góc với phương này.
● Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học: Thực hiện được dự án hay đề tài nghiên cứu tìm điều kiện ném vật trong không khí ở độ cao nào đó để đạt độ cao hoặc tầm xa lớn nhất
3. Phẩm chất:
+ Chăm chỉ: Tích cực tìm tòi, sáng tạo trong học tập, có ý thức vượt qua khó khăn để đạt kết quả tốt trong học tập thông qua việc thực hiện dự án nghiên cứu.
+ Trung thực: ghi chép lại số liệu báo cáo dự án một cách nghiêm túc, trung thực.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU
1. Đối với giáo viên:
● SGK, SGV, Giáo án.
● Hình ảnh minh họa có liên quan đến bài học.
● Máy tính, máy chiếu (nếu có).
2. Đối với học sinh:
● Sách giáo khoa
● Tư liệu sưu tầm liên quan đến bài học và dụng cụ học tập (nếu cần) theo yêu cầu của GV.
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
a. Mục tiêu: Kích thích sự hứng thú, tò mò cho HS trước khi vào bài học mới.
b. Nội dung: GV đặt vấn đề dựa theo gợi ý SGK, HS trả lời theo những kiến thức các em đã biết.
c. Sản phẩm học tập: Câu trả lời của HS.
d. Tổ chức thực hiện:
Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập
- GV chiếu câu hỏi mở đầu lên bảng và yêu cầu HS suy nghĩ trả lời.
CH: Chuyển động ném là một chuyển động thường gặp trong cuộc sống như: máy bay trực thăng thả những thùng hàng cứu trợ (Hình 9.1a), vận động viên đẩy tạ (Hình 9.1b). Trong cả hai trường hợp, vật đều được ném từ một độ cao h so với mặt đất và có vận tốc đầu v0 hợp với phương ngang một góc α ( 0 ≤ α ≤ 90°) . Để thùng hàng rơi trúng vị trí cần thiết, quả tạ bay đi được quãng đường xa nhất, cần phải có những điều kiện gì?
Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ học tập
- HS suy nghĩ, thoải mái chia sẻ, đưa ra suy nghĩ về câu trả lời.
Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận
- GV mời một bạn HS đứng dậy trả lời câu hỏi.
( TL: Để thùng hàng rơi trúng vị trí cần thiết, quả tạ bay đi được quãng đường xa nhất, cần phải có những điều kiện:
- Người ta phải tính được hướng gió và vận tốc gió để di chuyển máy bay đến một độ cao xác định,
- Người ném tạ phải ném quả tạ với một lực là lớn nhất.)
Bước 4.Đánh giá kết quả hoạt động, thảo luận
- GV yêu cầu HS sau khi học xong bài này sẽ quay lại xác nhận câu trả lời của bạn đã đứng hay chưa.
- GV dẫn dắt vào bài học: Các em có còn nhớ hình ảnh máy bay trực thăng thả hàng cứu trợ cho tỉnh Quảng Trị trong đợt lũ lịch sử vào tháng 10/2020 mà trên chương trình thời sự đã đưa tin. Hay hành động ném tạ của các vận động viên thi đấu trong môn ném tạ. Liệu các em có bao giờ thắc mắc rằng là làm thế nào để hàng cứu trợ rơi đúng vị trí hay quả tạ bay đi được quãng đường xa nhất? Vậy thì bài học hôm nay sẽ giúp các em trả lời được những câu hỏi này. Chúng ta đi vào bài mới Bài 9. Chuyển động ném
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1. Chuyển động ném ngang
a. Mục tiêu: HS mô tả được chuyển động khi vật có vận tốc không đổi theo một phương và có gia tốc không đổi theo phương vuông góc với phương này.
b. Nội dung:
- GV giảng giải phân tích kiến thức mới
- HS nghe giảng kết hợp đọc SGK và thảo luận nhóm để trả lời những câu hỏi GV yêu cầu.
c. Sản phẩm học tập: HS
d. Tổ chức thực hiện :
HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HS | DỰ KIẾN SẢN PHẨM |
Nhiệm vụ 1. Tìm hiểu cách mô tả chuyển động ném ngang Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV giới thiệu phương án thí nghiệm, HS lắng nghe:
- GV yêu cầu HS làm việc nhóm đổi kết hợp theo dõi SGK và trả lời câu Thảo luận 1: Em hãy quan sát kết quả thí nghiệm trong hình 9.2 và nhận xét về chuyển động của hai viên bi. GV gợi ý: + Để nhận xét sự chuyển động của viên bi màu vàng, cần phải phân tích thành 2 thành phần vuông góc với nhau trên trục Ox nằm ngang và Oy thẳng đứng. Rồi quan sát các vị trí liên tiếp của viên bi màu vàng và hình chiếu của các vị trí này trên hai trục vuông góc Ox và Oy như hình 9.3 + Quỹ đạo chuyển động của 2 viên bi như thế nào? + Khoảng cách giữa hai vị trí liên tiếp có đặc điểm gì? => GV rút ra kết luận nhấn mạnh về chuyển động của viên bi màu vàng. Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ học tập - HS quan sát ảnh chụp hoạt nghiệm khi hai viên bi chuyển động, quan sát hình ảnh phân tích chuyển động của viên bi màu vàng theo hai phương vuông góc để trả lời câu Thảo luận 1. Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 1-2 nhóm trình bày câu trả lời Thảo luận 1. - Các nhóm còn lại nhận xét, đánh giá, bổ sung Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện - GV đánh giá, nhận xét, chuyển sang nội dung mới. Nhiệm vụ 2: Tìm hiểu cách giải thích chuyển động ném ngang. Bước 1. GV chuyển giao nhiệm vụ học tập - GV đưa ra nhận định về chuyển động ném: Chuyển động ném là một chuyển động phức tạp trong mặt phẳng (hoặc không gian ba chiều trong trường hợp tổng quát) - GV yêu cầu HS theo dõi SGK, và trả lời câu hỏi: CH1: Xét chuyển động ném ngang trong mặt phẳng như hình 9.2 và dựa vào hình 9.4, em hãy nhận xét về gia tốc của chuyển động (độ lớn và hướng).
- GV yêu cầu HS dựa vào mô tả chuyển động ở hoạt động 1, để giải thích chuyển động của vật ném ngang: + Chọn hệ trục tọa độ Oxy như hình 9.4, và gốc thời gian lúc thả vật, em hãy phân tích chuyển động trên từng trục tọa độ. ( Gợi ý: phân tích theo 3 yếu tố là gia tốc, vận tốc và phương trình chuyển động.) - GV tổ chức cho HS làm việc nhóm đôi, trả lời câu Thảo luận 2 và 3: Thảo luận 2: Lập luận để rút ra các phương trình mô tả quỹ đạo chuyển động, thời gian rơi và tầm xa của vật được ném ngang.
Thảo luận 3:Phân biệt phương trình chuyển động và phương trình quỹ đạo của vật. Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ học tập - HS theo dõi SGK và chăm chú nghe giảng để trả lời các câu hỏi mà GV yêu cầu. Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động, thảo luận - GV mời đại diện 1-2 nhóm trình bày câu trả lời cho mỗi câu hỏi. - HS ở các nhóm khác theo dõi nhận xét, bổ sung ý kiến. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện - GV đánh giá, nhận xét câu trả lời của HS, đưa ra kết luận về phương trình quỹ đạo, thời gian rơi và công thức xác định tầm xa của vật. Sau đó chuyển sang nội dung mới. | 1. Mô tả chuyển động ném ngang Trả lời: *Thảo luận 1: Nhận xét về chuyển động của hai viên bi: - Viên bi màu đỏ: Chuyển động rơi tự do, khoảng cách giữa hai vị trí liên tiếp tăng dần trong suốt quá trình rơi tự do. - Viên bi màu vàng:
+ Quỹ đạo chuyển động có dạng đường cong với vị trí của viên bi khi chiếu lên phương Oy trùng với vị trí của viên bi màu đỏ tại mỗi thời điểm. + Khoảng cách của hình chiếu hai vị trí liên tiếp của viên bi màu vàng lên trục Ox không đổi. => Kết luận: - Trên phương Ox, viên bi màu vàng chuyển động thẳng đều. - Trên phương Oy, viên bi màu vàng chuyển động thẳng nhanh dần đều.
2. Giải thích chuyển động ném ngang Trả lời: Chuyển động ném ngang trong mặt phẳng như hình 9.2: + Vật luôn có gia tốc bằng gia tốc rơi tự do + Có phương thẳng đứng, hướng xuống dưới, vuông góc với vận tốc ban đầu
Trả lời: *Trục Ox: + Gia tốc: + Vận tốc + Phương trình chuyển động: x = *Trục Oy: + Gia tốc: + Vận tốc: + Phương trình chuyển động: y =
Trả lời: *Thảo luận 2: Dựa vào phương trình chuyển động trên trục Ox và Oy: + Thời gian từ lúc ném đến khi vật ở vị trí x là: t = Thay vào phương trình y = y= => Quỹ đạo của vật là một nhánh của đường parabol. + Khi vật rơi từ độ cao h, thời gian rơi của vật là: t = Thay vào phương trình theo phương Ox ta được tầm xa của vật là : L = (Tầm xa là khoảng cách xa nhất theo phương ngang so với vị trí ném.)
*Thảo luận 3: Phân biệt phương trình chuyển động và phương trình quỹ đạo của vật: + Phương trình chuyển động là: phương trình mô tả sự thay đổi vị trí của chất điểm trong không gian theo thời gian. + Phương trình quỹ đạo: là phương trình mô tả những điểm mà chất điểm đi qua. Trong phương trình quỹ đạo chỉ thể hiện mối liên hệ giữa các thành phần tọa độ, không đề cập đến yếu tố thời gian. |
Trong một thí nghiệm khảo sát tính chuyển động của một vật ném ngang như hình 9.2, người ta đồng thời thả viên bi màu đỏ rơi tự do và bắn viên bi màu vàng theo phương ngang từ cùng một độ cao h
a
Bình luận