KHỞI ĐỘNG

Nghe hoặc hát bài hát Mẹ ơi tại sao? của nhạc sĩ Nguyễn Đình Nguyên và trả lời câu hỏi

Bạn trong bài hát đã hỏi mẹ về những điều gì?

Lời giải:

Bạn trong bài hát đã hỏi mẹ một loạt những câu hỏi tại sao:

• Tại sao con bướm bay cao, con ong làm mật, con kiến tha mồi.
• Tại sao trời nhiều mây thế, tại sao trời mưa hay nắng.
• Tại sao trong giấc chiêm bao, ông tiên hiện về ông nói ông cười.
• Tại sao ông có lưng cong, tiếng ông ồm ồm, râu tóc ông dài.
• Tại sao ba nói thương con, nhớ thương là gì.

KHÁM PHÁ

1. Đọc câu chuyện và trả lời câu hỏi

BÁC HỒ HỌC TIẾNG PHÁP

    Năm 1911, Bác Hồ lên tàu sang Pháp để tìm đường cứu nước. Để sinh sống, học tập tại Pháp, Bác hiểu rằng phải học bằng được tiếng Pháp.
    Trên tàu sang Pháp, Bác đã tranh thủ học tiếng Pháp với hai người lính trẻ. Bác mượn những quyển sách nho nhỏ bằng tiếng Pháp. Muốn biết một vật nào đó tiếng Pháp gọi là gì, Bác chỉ vật ấy rồi hỏi, xong viết vào mảnh giấy, dán vào chỗ hay để ý nhất để vừa làm việc vừa học được. Học được chữ nào, Bác ghép lại câu để sử dụng ngay.
    Một thời gian sau, Bác còn tham gia viết báo bằng tiếng Pháp. Khi viết bài, Bác luôn nhờ mọi người trong Tòa soạn sửa lỗi cho bài viết của mình. Khi Tòa soạn góp ý, Bác tập viết đi viết lại cho đến khi thành thạo. Sau mỗi ngày làm việc, dù công việc bận bịu tới đâu, Bác vẫn tranh thủ đọc sách báo, vừa để giải trí, vừa để trau dồi kiến thức, học tập tiếng Pháp.
    Nhờ kiên trì rèn luyện nên Bác đã thành công.

(Theo 117 Chuyện kể về tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, Ban Tuyên giáo Trung ương, NXB Chính trị Quốc gia, năm 2007)

Bác Hồ đã kiên trì học tiếng Pháp như thế nào? Việc làm đó thể hiện điều gì?

Lời giải:

Bác Hồ đã kiên trì học tiếng Pháp bằng cách:

• Trên tàu sang Pháp, Bác tranh thủ học với hai người lính trẻ. 
• Muốn biết vật nào đó bằng tiếng Pháp là gì, Bác chỉ vật ấy rồi hỏi lại, sau đó viết vào mảnh giấy.
• Học được chữ nào, Bác áp dụng vào việc ghép câu để sử dụng ngay.
• Bác tham gia viết báo bằng tiếng Pháp. Khi viết, Bác luôn nhờ mọi người trong Tòa sửa lỗi cho bài viết của mình. Nhờ Tòa soạn góp ý, Bác tập viết lại nhiều lần cho đến khi thành thạo.
• Sau mỗi ngày làm việc bận bịu, Bác đều tranh thủ đọc sách báo.

Việc Bác đã kiên trì học tiếng Pháp đã cho thấy Bác là người quyết tâm cao, đầy nghị lực. Cách học của Bác thể hiện đức tính siêng năng và sự kiên trì.

2. Quan sát tranh và trả lời câu hỏi

a. Hãy cho biết việc làm của các bạn nào trong tranh thể hiện ham học hỏi?.

b. Em hãy nêu những biểu hiện khác của việc ham học hỏi.

Lời giải:

a. Việc làm của bạn trong bức tranh 1, 2 và 3 thể hiện ham học hỏi:

• Bạn trong bức tranh 1: Thích khám phá điều mới lạ
• Bạn trong bức tranh 2: Tích cực phát biểu xây dựng bài học
• Bạn trong bức tranh 3: Chăm chỉ đọc sách

b. Một số biểu hiện của việc ham học hỏi:

• Tìm tòi những cái hay, cái mới, không ngừng học hỏi ở mọi lúc mọi nơi.
• Nhờ cô giáo giải đáp những thắc mắc về các bài học.
• Học đố vui cùng bạn về những hiện tượng trong cuộc sống xung quanh...

3. Kể chuyện theo tranh và thảo luận cùng bạn

a. Bảo có phải là người ham học hỏi không? Vì sao?

b. Theo em, việc ham học hỏi có lợi ích gì?

Lời giải:

a. Bảo không phải là người ham học hỏi vì khi gặp bài toán khó, thay vì bạn nhờ đến cô giáo để hướng dẫn thì bạn lại không làm bài tập nữa. 

b. Theo em, việc ham học hỏi sẽ giúp em tiếp thu được nhiều kiến thức và trau dồi bản thân. Đồng thời, giúp em năng động, sáng tạo, chủ động hơn trong cuộc sống của chính mình.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1. Em đồng tình hay không đồng tình với hành vi, biểu hiện nào sau đây? Vì sao?

a. Bình không tập trung lắng nghe cô giáo giảng bài.

b. Dũng thường xuyên đặt câu hỏi nhờ cô giáo giải đáp.

c. Huệ có thói quen đọc sách và chia sẻ điều đọc được với bạn bè.

d. Trúc hay quan sát, lắng nghe những hiện tượng trong cuộc sống xung quanh.

Lời giải:

• Em đồng tình với hành vi b, c, d bởi vì các bạn đều là người rất ham học hỏi, chịu tìm tỏi, siêng năng trong học tập và cuộc sống.
• Em không đồng tình với hành vi a bởi vì bạn Bình là người không ham học hỏi, thiếu tập trung khi nghe cô giảng bài. Như vậy, vừa ảnh hưởng tới việc học tập của bạn và cũng ảnh hưởng tới bài giảng của cô giáo.

Câu hỏi 2. Xử lí tình huống

• Tình huống 1: Trong khi các bạn hào hứng chia sẻ, thảo luận nhóm, Minh và Hoàng vẫn say sưa bàn luận về bộ phim hoạt hình đã xem tối qua. Nếu là thành viên của nhóm, em sẽ làm gì?
• Tình huống 2: Cô giáo yêu cầu em về nhà sưu tầm truyện kể về một tấm gương ham học hỏi trong lịch sử Việt Nam. Em sẽ làm gì để hoàn thành nhiệm vụ này?

Lời giải:

• Tình huống 1: Nếu là thành viên của nhóm, em sẽ nhắc nhở hai bạn Minh và Hoàng tập trung vào việc thảo luận bài học, không làm việc riêng gây ảnh hưởng tới các thành viên khác trong nhóm.
• Tình huống 2: Để hoàn thành nhiệm vụ cô giáo giao, em sẽ lên thư viện mượn tìm đọc sách liên quan đến những tấm gương ham học hỏi trong lịch sử Việt Nam. 

VẬN DỤNG

Câu hỏi 1. Chia sẻ việc ham học hỏi của bản thân.

Lời giải:

• Em luôn tập trung lắng nghe bài giảng của thầy, cô giáo.
• Mỗi khi đi tham quan các khu di tích lịch sử, em đều sưu tầm những tờ giới thiệu về địa danh đó.
• Em thường xuyên đọc sách Mười vạn câu hỏi vì sao?
• Em cùng các bạn học đố vui về những phát minh vĩ đại trong lịch sử nhân loại...

Câu hỏi 2. Đọc một cuốn sách mà em yêu thích và ghi lại vào sổ tay những điều đã học được từ quyển sách ấy.

Lời giải:

Ví dụ: Quyển sách Mười vạn câu hỏi vì sao?

Sách cung cấp cho em rất nhiều kiến thức về nhiều lĩnh vực khác nhau: toán học, khoa học môi trường, Trái Đất, cơ thể người, động vật, thực vật,...

Câu hỏi 3. Quan sát môi trường xung quanh và ghi chép lại những điều mới mẻ.

Lời giải:

• Cầu vồng: hình ảnh phản chiếu của ánh sáng Mặt Trời qua những giọt nước trong không khí.
• Nước biển mặn: do chúng chứa lượng muối rất lớn...