1. Trồng rừng

Câu hỏi. Ở nước ta, mùa nào trong năm có khí hậu thuận lợi giúp cây con phát triển tốt? Vì sao?

Lời giải:

Mỗi loại cây sẽ thích hợp với mỗi loại khí hậu khác nhau. Nhưng nhìn chung ở nước ta, mùa xuân có khí hậu thuận lợi giúp cây con phát triển tốt vì:

• Thời tiết mùa xuân có khí hậu ấm áp
• Nhiệt độ ở mức trung bình, có nhiều ánh sáng ban ngày hơn
• Có nắng, có mưa phùn

=> Cây cối dễ trồng, dễ phát triển và đâm chồi nảy lộc. 

1.1. Chuẩn bị 

a. Chuẩn bị cây con

Câu hỏi. Quan sát Hình 7.1 và cho biết ưu điểm khi trồng rừng bằng cây con. Theo em, phương pháp trồng rừng bằng cây con có bầu đất và cây con rễ trần có nhược điểm như thế nào?

Lời giải:

Trồng rừng bằng cây con có bầu:

• Ưu điểm : Cây được trồng có đầy đủ lá, thân, rễ, có sức đề kháng cao, giảm thời gian và số lần chăm sóc, tỉ lệ sống cao, dễ vận chuyển đến nơi trồng
• Nhược điểm: Đòi hỏi phải có kĩ thuật, diện tích để làm cho cây có sức đề kháng cao, tốn kém chi phí mua bao , mất nhiều thời gian và sức lực hơn.

Trồng rừng bằng cây con rễ trần:

• Ưu điểm: Cây được tiếp xúc với điều kiện tự nhiên nhất, được trồng có đầy đủ lá, thân, rễ, có sức đề kháng cao, giảm thời gian và số lần chăm sóc, ít tốn kém.
• Nhược điểm: Chỉ phù hợp với các loài cây có bộ rễ phát triển, phục hồi nhanh như tràm, đước, tre, ...

b. Làm đất trồng cây

Câu hỏi 1. Đất trồng rừng cần được chuẩn bị như thế nào để trồng được cây con đã có rễ?

Lời giải:

Để trồng được cây con đã có rễ trên đất trồng rừng, cần :

• Đào hố:
• Phát dọn cỏ dại đào hố, xới cỏ xung quanh miệng hố.
• Lấy lớp đất màu đem trộn với phân lân.
• Cuốc thêm đất, đập nhỏ và nhặt sạch cỏ và lấp đầy hố.
• Đất phải được đảm bảo đã được phơi phóng, xử lý phèn.

Câu hỏi 2. Hãy cho biết tác dụng của bón lót.

Lời giải:

• Bón phân vào đất trước khi gieo trồng để phân có thời gian phân hủy thành các chất tan, tạo thành chất dinh dưỡng cho cây mới hấp thụ được.
• Bón phân lót nhằm cung cấp chất dinh dưỡng cho cây con khi nó mới mọc, mới bén rễ.

1.2. Trồng rừng bằng cây con

a. Trồng bằng cây con có bầu đất.

Câu hỏi 1. Theo em, tại sao ở những vùng đất xấu, đồi núi trọc lại áp dụng trồng rừng bằng cây con có bầu đất?

Lời giải:

Ở những vùng đất xấu, đồi núi trọc lại áp dụng trồng rừng bằng cây con có bầu đất vì:

• Trồng cây trong bầu ta có thể can thiệp, điều chỉnh để đảm bảo bầu đất có đủ phân bón và tơi xốp đảm bảo cho cây phát triển.
• Trong quy trình trồng được nền đất 2 lần đảm bảo chặt gốc cây, đảm bảo cho cây phát triển tốt.

Câu hỏi 2. Quan sát Hình 7.3 và sắp xếp các công việc trồng rừng bằng cây con có bầu đất theo thứ tự thích hợp.

Lời giải:

Thứ tự thích hợp để trồng rừng bằng cây con có bầu đất:

Tạo lỗ trong hố trồng → Rạch vỏ bầu đất của cây con → Đặt bầu cây con vào hố trồng → Lấp và nén đất lần 1 → Lấp và nén đất lần 2 → Vun gốc

Câu hỏi 3. Hãy giải thích tác dụng của từng bước trong quy trình trồng rừng bằng cây con có bầu đất.

Lời giải:

• Bước 1 : Tạo lỗ trong hố trồng có độ sâu lớn hơn chiều cao bầu đất

=> Đảm bảo bầu đất được chôn lấp hết,  không bị lộ ra ngoài.

• Bước 2 : Rạch bỏ vỏ bầu

=> Rễ phát triển thuận lợi hơn và dễ dàng cắm vào nguồn đất tự nhiên, đảm bảo hấp thu chất dinh dưỡng

• Bước 3 : Đặt bầu vào lỗ trong hố

=> Bắt đầu trồng cây.

• Bước 4 : Lấp và nén đất lần 1

=> Lấp đất có chứa phân bón để cây hấp thụ dinh dưỡng

• Bước 5 : Lấp và nén đất lần 2

=> Đảm bảo gốc cây được chặt, không bị đổ.

• Bước 6 : Vun gốc

=> Khi tưới nước hay mưa đất lún xuống bằng miệng hố cây không bị ngập úng.

b. Trồng bằng cây con rễ trần

Câu hỏi 1. Quan sát hình 7.4, giải thích các thao tác kĩ thuật của phương pháp trồng rừng bằng cây con rễ trần.

Lời giải:

• Tạo lỗ trong hố trồng: để đặt vừa cây con vào hố.
• Đặt cây con vào giữa hố, giữ thân cây thẳng đứng, rễ cọc không uốn cong, rễ ngang và rễ con phân bố tự nhiên, cổ rễ nằm ở dưới mặt đất khoảng 2 - 3cm
• Dùng đất tơi nhuyễn lấp lần 1 và nén chặt xung quanh để giữ cân bằng cây.
• Lấp và nén đất lần 2: lấp tới đường kính cổ rễ và nén kín gốc cây non để đảm bảo gốc cây được chặt, không bị đổ.
• Vun gốc: vun đất cao hơn gốc cây để khi tưới nước hay mưa đất lún xuống bằng miệng hố nước dễ dàng thoát, cây không bị ngập úng.

Câu hỏi 2. Nêu những điểm khác nhau giữa hai bước lấp và nén đất lần 1 và lần 2.

Lời giải:

Những điểm khác nhau giữa hai bước lấp và nén đất lần 1 và lần 2.

• Lấp và nén đất lần 1: Để định hình cây ở trong hố trồng, giữ cho cây được thăng bằng, không bị xiêu vẹo.
• Lấp và nén đất lần 2: Để để đảm bảo gốc cây được chặt, không bị đổ, cây có rễ chắc hơn và hút chất dinh dưỡng từ đất.

Câu hỏi 3. Hãy giải thích tác dụng của vun đất cao hơn gốc cây trong bước vun gốc.

Lời giải:

Ta cần vun đất cao hơn gốc cây để khi tưới nước hay mưa xuống đất lún xuống bằng miệng hố, nước có thể thoát đi dễ dàng, cây không bị ngập úng.

1.3. Chăm sóc rừng sau khi trồng

Câu hỏi 1. Hãy nêu nguyên nhân khiến rừng sau khi trồng có tỉ lệ cây chết cao.

Lời giải:

Nguyên nhân khiến rừng sau khi trồng có tỉ lệ cây chết cao:

• Khí hậu khắc nghiệt, thời tiết xấu
• Do cây cỏ hoang dại chèn ép cây trồng khiến cây trồng không đảm bảo được điều kiện sinh trưởng và phát triển
• Đất khô và thiếu chất dinh dưỡng
• Sâu, bệnh hại, thú rừng phá hại,..
• Thiếu nước vì không được tưới tiêu cẩn thận

Câu hỏi 2. Vì sao cần phát quang khi chăm sóc cây rừng mới trồng.

Lời giải:

Cần phát quang khi chăm sóc cây rừng mới trồng vì:

• Tránh cho cây hoang dại chèn ép cây trồng.
• Để loại bỏ nơi trú ẩn của các sâu bọ gây hại cho cây.
• Tránh sự chèn ép về ánh sáng, dinh dưỡng đối với cây rừng
• Để dễ dàng chăm sóc mà không bị vướng bận 

2. Bảo vệ rừng

2.1. Sự cần thiết phải bảo vệ rừng

Câu hỏi 1. Theo em, trong trường hợp nào nên rào bảo vệ từng cây rừng mới trồng như Hình 7.6?

Lời giải:

Theo em, nên rào bảo vệ từng cây rừng mới trồng trong trường hợp các cây trồng phân tán, có tán rộng, nhiều cành con

Câu hỏi 2. Hình 7.7 cho thấy rừng có thể bị mất do những nguyên nhân nào?

Lời giải:

Rừng có thể bị mất do những nguyên nhân:

• Hình 7.7a: Chặt phá rừng lấy gỗ
• Hình 7.7b: Cháy rừng, ốt rừng làm nương rẫy
• Hình 7.7c: Chuyển và xâm lấn rừng rừng tự nhiên sang sản xuất nông nghiệp và đất khác.

Câu hỏi 3. Vì sao cần phải bảo vệ rừng?

Lời giải:

Cần bảo vệ rừng để:

• Giữ gìn tài nguyên thực vật, động vật, đất rừng hiện có
• Giữ gìn các nguồn gen quý hiếm
• Đảm bảo chỗ ở cho động vật sinh sống
• Tạo điều kiện thuận lợi để rừng phát triển, bảo vệ môi trường sinh thái và tạo ra những sản phẩm có chất lượng cao giúp ích cho đời sống và sản xuất của xã hội
• Đảm bảo việc điều hòa khí hậu, ngăn chặn được phần nào thiên tai như sạt lở đất, lũ lụt

Luyện tập

Câu hỏi 1. Vì sao cần nén đất 2 lần khi trồng rừng bằng cây con?

Lời giải:

Nén đất 2 lần là vì:

• Nén đất lần 1 để đảm bảo gốc cây được chăt không bị đổ.
• Nén đất lần 2 để rễ chắc hơn và đảm bảo hút chất dinh dưỡng từ lòng đất. 

Câu hỏi 2. Hãy so sánh quy trình trồng rừng bằng cây con rễ trần và cây con có bầu đất.

Lời giải:

Giống nhau: Đều gồm các bước:

• Chuẩn bị đất
• Tạo lỗ trong hố đất
• Đặt cây vào lỗ trong hố đất
• Lấp đất
• Nén chặt
• Vun đất kín gốc cây

Khác nhau:

• Tạo lỗ trong hố đất:
• Trồng cây có bầu chỉ tạo lỗ trong hố đất vừa với bầu, sau đó đặt cả bầu.
• Trồng cây rễ trần phải tạo lỗ sâu trong hố đất để kín rễ, khi lấp đất không làm rễ cong, gãy.
• Số lần nén đất:
• Trồng cây có bầu phải có 2 lần lấp và nén đất.
• Trồng cây con rễ trần chỉ có 1 lần lấp và nén đất.

Câu hỏi 3. Em hãy kể các công việc em có thể làm để phát triển, bảo vệ rừng và môi trường sinh thái.

Lời giải:

• Tích cực tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho những người xung quanh về bảo vệ, phát triển rừng. 
• Tích cực trồng cây, hăng hái tham gia các phong trào bảo vệ môi trường.
• Nghiêm cấm mọi hành động phá hoại rừng, gây cháy rừng, lấn chiếm rừng và đất rừng, săn bắt, mua bán, vận chuyển, cất giữ lâm sản cũng như các loài động vật bị cấm khai thác, săn bắt,.. Và cần có chế tài xử phạt đối với những đối tượng cố tình vi phạm
• Vứt rác đúng nơi quy định, không xả rác bừa bãi.
• Lựa chọn sử dụng những đồ vật thân thiện với môi trường để mua và sử dụng một cách hợp lí.
• Không bẻ cây, bẻ cành, ngắt hoa.
• Thông báo đến cơ quan chức năng về cá nhân hay tổ chức phá hoại rừng.

Vận dụng 

Câu hỏi. Qua thông tin, báo chí, truyền hình, em hãy trình bày những hoạt động bảo vệ rừng ở nước ta hiện nay.

Lời giải:

Những hoạt động bảo vệ rừng ở nước ta hiện nay:

• Quản lí chặt chẽ việc khai thác và tăng cường trồng và bảo vệ rừng (rừng phòng hộ, rừng đặc dụng).
• Thành lập các đội tình nguyện bảo vệ rừng : Trồng cây gây rừng, đi tuần tra rừng nhằm phát hiện những trường hợp vi phạm
• Thực hiện chính sách giao đất giao rừng cho rừng hộ gia đình quản lí.
• Thực hiện xen lẫn giữa việc thu hoạch rừng và trồng mới, phủ xanh đồi trọc.
• Đầu tư phát triển kinh tế rừng ở miền núi, xây dựng các mô hình nông - lâm kết hợp, giúp đồng bào các dân tộc ít người nắm kĩ thuật và phương thức canh tác để đạt hiệu quả kinh tế cao.
• Giáo dục nâng cao ý thức về bảo vệ rừng trong nhân dân, hướng người dân phối hợp cùng với các ban ngành liên quan để bảo vệ rừng
• Phong trào “Tết trồng cây” được các địa phương hưởng ứng, xây dựng kế hoạch hành động cụ thể về trồng rừng, bảo vệ rừng và trồng cây phân tán để bảo vệ thiên nhiên, môi trường sinh thái.