A. Kiến thức trọng tâm

1. Xây dựng và củng cố bộ máy nhà nước – chính sách ngoại giao

• Tổ chức bộ máy nhà nước:
• Năm 1802, Nguyễn Ánh lên ngôi (Gia Long), lập ra nhà Nguyễn, đóng đô ở Phú Xuân (Huế). Năm 1804, đặt tên nước là Việt Nam.
• Năm 1838, vua Minh Mạng đổi tên nước thành Đại Nam. Tổ chức  chính quyền trung ương theo mô hình nhà Lê sơ.
• Cả nước chia thành 3 vùng: Bắc thành, Gia Định thành và các Trực doanh do triều đình trực tiếp cai quản.
• Năm 1831 - 1832, vua Minh Mạng chia cả nước thành 30 tỉnh và 1 phủ Thừa Thiên. Đứng đầu tỉnh là Tổng đốc và Tuần phủ. Dưới tỉnh là phủ, huyện (châu), tổng, xã.
• Nhà Nguyễn tuyển chọn quan lại bằng thi cử.
• Ban hành bộ luật Hoàng Việt luật lệ (bộ Luật Gia Long) gần 400 điều.
• Quân đội được trang bị vũ khí đầy đủ.
• Đối ngoại:
• Phục tùng nhà Thanh.
• Bắt Lào và Chân Lạp thần phục
• “Đóng cửa” với phương Tây.

2. Tình hình kinh tế và chính sách của nhà Nguyễn

• Nông nghiệp:
• Ban hành chính sách quân điền nhưng ruộng đất công chỉ còn 20% tổng diện tích.
• Khuyến khích khai hoang, cấp vốn, huy động nhân dân làm thủy lợi….
• Tuy nhiên, nông dân không có hoặc có ít ruộng, chịu bóc lột nặng nề.
• Thủ công nghiệp:
• Xuất hiện nghề mới: In tranh dân gian.
• Thủ công nghiệp nhà nước được tổ chức với quy mô lớn, chế tạo được máy móc đơn giản.
• Thủ công nghiệp truyền thống tiếp tục phát triển
• Thương nghiệp:
• Nội thương: Phát triển chậm do thuế nặng
• Ngoại thương: Nhà nước nắm độc quyền nhưng rất hạn chế.

3. Tình hình văn hóa – giáo dục:

• Tôn giáo: độc tôn Nho giáo, hạn chế Thiên Chúa giáo. Tín ngưỡng dân gian tiếp tục phát triển
• Giáo dục: Chủ yếu là Nho học. Tổ chức đều đặn các kỳ thi, nhưng số người đi thi và đỗ đạt không nhiều.
• Sử học: Thành lập Quốc sử quán để lưu trữ và biên soạn các bộ lịch sử lớn.
• Kiến trúc: nổi bật là quần thể cung điện và lăng tẩm ở Huế.
• Nghệ thuật dân gian: vẫn tiếp tục phát triển.