Nội dung bài viết gồm 2 phần:

• Ôn tập lý thuyết
• Hướng dẫn giải bài tập sgk

A. LÝ THUYẾT

Ankan là các hidrocacbon trong phân tử chỉ chưa liên kết đơn C-C, C- H và không có mạch vòng

I – Đồng đẳng, đồng phân, danh pháp

1. Dãy đồng đẳng của ankan

Metan (CH₄) và các chất tiếp theo có công thức phân tử C₂H_6, C₃H₈, C₄H_10, C₅H₁₂,… lập thành dãy đồng đẳng của ankan hay parafin có công thức chung C_nH_2n+2 (n ≥ 1).

2. Đồng phân

Đồng phân: là các chất có cùng công thức phân tử nhưng khác nhau về công thức cấu tạo.

3. Danh pháp

Các bước gọi theo danh pháp thay thế như sau:

• Chọn mạch cacbon dài nhất và có nhiều nhánh nhất làm mạch chính
• Đánh số thứ bắt đầu từ nguyên tử cacbon gần nhánh hơn
• Gọi tên: số chỉ vị trí nhánh + tên nhánh ( tên gốc ankyl ) + tên ankan tương ứng với mạch chính.

II – Tính chất vật lí

• Trạng thái tồn tại: khí (từ C1 đến C4), lỏng (từ C5 đến C18), rắn (từ C18 trở đi)
• Nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lượng riêng: theo chiều tăng dần phân tử khối:
• Tính tan: nhẹ hơn và không tan trong nước

III – Tính chất hóa học

1. Phản ứng thế

CH₄ + Cl₂   →(đk: a/s)  CH₃Cl + HCl

CH₃Cl + Cl₂   →(đk: a/s)     CH₂Cl₂ + HCl

CH₂Cl₂ + Cl₂  →(đk: a/s)     CHCl₃ + HCl

CHCl₃ + Cl₂  →(đk: a/s)     CCl₄ + HCl

Nhận xét: Nguyên tử hidro liên kết với nguyên tử cacbon bậc cao hơn dễ bị thế hơn nguyên tủ hidro liên kết với nguyên tử cacbon bậc thấp hơn.

2. Phân ứng tách tạo thành hidrocacbon không no tương ứng

CH₃–CH₃    →(500^oC , xt)   CH₂=CH₂ + H₂

3. Phản ứng oxi hóa

C_nH_2n+2    +  $\frac{3n+1}{2}$O­₂ →(t^o)  nCO₂ + (n+1)H₂O

IV – Điều chế

1. Trong phòng thí nghiệm

CH₃COONa + NaOH   →(CaO, t^o) CH₄­+Na₂CO₃

2. Trong công nghiệp

• Dùng phương pháp chưng cất phân đoạn.

V - Ứng dụng của ankan