[toc:ul]

Phần mở đầu

Đã bao giờ em tự hỏi: Bên trong Trái Đất được cấu tạo như thế nào? Những gì đang diễn ra ở bên trong lòng Trái Đất? Tại sao nhiều nơi trên Trái Đất phải hứng chiệu các thiên tai kinh hoàng của núi lửa và động đất. Các nhà khoa học trên thế giới vẫn đang cần mẫn, tích cực tìm kiếm những biện pháp nhằm khám phá Trái Đất để trả lời các câu hỏi của con người về Trái Đất.

Cấu tạo của Trái Đất

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát hình 9.1, hãy mô tả cấu tạo bên trong của Trái Đất?

Đáp án chi tiết:

Cấu tạo bên trong của Trái Đất gồm có 3 lớp: lớp vỏ, lớp giữa và lõi Trái Đất

• Lớp vỏ dày 5 - 10km đến khoảng 20km ở đại dương, và dày đến 70km ở khu vực có khối núi cao.
• Lớp giữa: dày đến 2900km bao bọc lõi và chiếm 70% khối lượng Trái Đất, vật chất chủ yếu sắt, ni-ken, si-lic, nhiệt độ từ 1300 độ đến trên 2000 độ.
• Lõi Trái Đất: là khối cầu có bán kính 3400km, chia thành 2 lớp (lõi trong rắn, lõi ngoài lỏng), nhiệt độ từ 4000 độ đến 5000 độ.

Các mảng kiến tạo

Quan sát hình 9.3 hãy:

Câu 1: Xác định bảy mảng kiến tạo lớn trên Trái Đất

Đáp án chi tiết:

• Mảng Bắc Mĩ
• Mảng Nam Mĩ
• Mảng Âu - Á
• Mảng châu Phi
• Mảng Nam Cực
• Mảng Ấn - Úc
• Mảng Thái Bình Dương.

Câu 2: Xác định ranh giới của hai mảng tách xa nhau và cho biết những mảng nào tách xa nhau?

Đáp án chi tiết:

• Ranh giới của hai mảng tách xa nhau là đường thẳng màu xanh
• Các mảng tách xa nhau là: Mảng châu Phi và mảng Ấn - Úc

Núi lửa và động đất

Câu 1: Hãy xác định sự phân bố của "Vành đai lửa Thái Bình Dương" trên hình 9.3

Đáp án chi tiết:

Sự phân bố của "Vành đai lửa Thái Bình Dương": kéo dài từ Niu Di-Lân, qua Nhật Bản, A-lax-ca, trải suốt bờ Tây của Bắc Mỹ và Nam Mỹ.

Câu 2: Hãy xác định các đới động đất trên thế giới ở hình 9.3

Đáp án chi tiết:

Các đới động đất trên thế giới ở hình 9.3:

Phần luyện tập và vận dụng

Câu 1: Hãy vẽ hình thể hiện cấu tạo của Trái Đất và mô tả ba lớp cấu tạo của Trái Đất trên hình đó

Đáp án chi tiết:

Vẽ cấu tạo của Trái Đất:

• Lớp vỏ: dày 5 - 10km đến khoảng 20km ở đại dương, và dày đến 70km ở khu vực có khối núi cao.
• Lớp giữa: dày đến 2900km bao bọc lõi và chiếm 70% khối lượng Trái Đất, vật chất chủ yếu sắt, ni-ken, si-lic, nhiệt độ từ 1300 độ đến trên 2000 độ.
• Lõi Trái Đất: là khối cầu có bán kính 3400km, chia thành 2 lớp (lõi trong rắn, lõi ngoài lỏng), nhiệt độ từ 4000 độ đến 5000 độ.

Câu 2: Vì sao có tên gọi "vành đai lửa Thái Bình Dương"?

Đáp án chi tiết:

Có tên gọi "vành đai lửa Thái Bình Dương" vì: đây là một khu vực hay xảy ra động đất và các hiện tượng phun trào núi lửa bao quanh vòng lòng chảo Thái Bình Dương. Nó có hình dạng tương tự vành móng ngựa và dài khoảng 40.000km. Nó gắn liền với một dãy liên tục các rãnh đại dương, vòng cung quần đảo, các dãy núi lửa và sự chuyển động của các mảng kiến tạo. Đôi khi nó còn được gọi là vành đai địa chấn Thái Bình Dương. Khoảng 71% trận động đất có cường độ mạnh nhất thế giới diễn ra tại vành đai lửa. Nó đi qua quần đảo Samoa, Indonesia và cả Peru. 

Câu 3: Hãy tìm kiếm thông tin trả lời cho câu hỏi: Trước khi núi lửa hoạt động thường có những dấu hiệu nào?

Đáp án chi tiết:

Những dấu hiệu trước khi núi lửa hoạt động: 

• Các hoạt động địa chấn (động đất và rung chấn) luôn xảy ra khi các ngọn núi lửa thức giấc và chuẩn bị phun trào, và cũng là một hiện tượng liên kết rất quan trọng đối với phun trào núi lửa.
• Phần nhiều núi lửa có biểu hiện gia tăng hoạt động địa chấn trước khi phun trào. Dẫu vậy một số núi lửa thường có hoạt động địa chấn ở cấp thấp, nhưng mức tăng địa chấn vẫn có thể cho thấy khả năng xảy ra vụ phun trào. Các loại động đất xảy ra và nơi chúng bắt đầu và kết thúc cũng là những dấu hiệu quan trọng. Địa chấn núi lửa thường có ba dạng chính: động đất chu kỳ ngắn, động đất chu kỳ dài, và rung chấn điều hòa.
• Các biểu hiện địa chấn rất phức tạp và thường khó diễn giải. Tuy nhiên sự tăng hoạt động địa chấn là một chỉ báo tốt về tăng nguy cơ phun trào, đặc biệt nếu các sự kiện chu kỳ dài trở nên trội hơn và các giai đoạn của sự xuất hiện của sóng hài.

Câu 4: Giả sử em đang đi du lịch ở tỉnh Ai-chi (Nhật Bản). Em sẽ làm gì nếu:

• Đang đi ngoài đường thì xảy ra động đất?
• Đang ở trong cửa hàng thì xảy ra động đất?
• Đang ở trong nhà hoặc khách sạn thì xảy ra động đất?

Đáp án chi tiết:

Cách em xử lí khi gặp động đất:

• Đang đi ngoài đường -> tránh xa những vật có thể rơi xuống
• Đang ở trong cửa hàng -> tìm góc phòng để đứng, tránh cửa kính, che mặt và đầu bằng sách, báo...
• Đang ở trong nhà hoặc khách sạn -> chui xuống gầm bàn