KHỞI ĐỘNG

Quan sát Hình 1 và cho biết thông tin thời tiết mà em thu nhận được. Thông tin có mưa được thể hiện ở những chi tiết nào?

Lời giải:

• Thông tin thời tiết mà em thu nhận được: thành phố Hồ Chí Minh ngày mai có mưa.
• Thông tin có mưa được thể hiện ở những chi tiết:
• Hình ảnh: đám mây có sấm sét và giọt nước đang rơi xuống.
• Chữ: "NGÀY MAI CÓ MƯA".
• Âm thanh: lời nói của phát thanh viên.

KHÁM PHÁ

1. Ba dạng thông tin thường gặp: chữ, âm thanh, hình ảnh

Câu hỏi 1. Quan sát và trả lời các câu hỏi trong mỗi tình huống dưới đây:

Lời giải:

Thông tin cấm hút thuốc ở Hình 2 được thể hiện ở những dạng:

• Hình ảnh: điếu thuốc có khói bốc lên nằm trong vòng tròn đỏ và bị gạch chéo.
• Chữ: "CẤM HÚT THUỐC", "NO SMOKING".

Thông tin giờ vào học, giờ ra chơi, giờ tan trường được thông báo đến học sinh ở dạng:

• Âm thanh: tiếng trống trường.
• Hình ảnh: bác bảo vệ đánh trống.

Cảnh sát điều khiển giao thông ở ngã tư đường thông qua những dạng thông tin:

• Âm thanh: tiếng còi báo hiệu.
• Hình ảnh: các động tác tay.

Câu hỏi 2. Trên trang sách em đang học, thông tin được thể hiện ở những dạng nào?

Lời giải:

Trên trang sách em đang học, thông tin được thể hiện ở những dạng:

• Chữ: tên bài học, nội dung bài học,...
• Hình ảnh: tranh, ảnh minh hoạ, các kí hiệu và chú thích,...

Câu hỏi 3. Trong giờ học, thông tin được giao viên truyền đạt đến học sinh ở những dạng nào?

Lời giải:

Trong giờ học, thông tin được giao viên truyền đạt đến học sinh ở những dạng:

• Chữ: chữ viết trên bảng, chữ trình chiếu trên màn hình.
• Hình ảnh: tranh, ảnh minh hoạ bằng giấy hoặc được trình chiếu trên màn hình.
• Âm thanh: lời giảng của giáo viên.

2. Thu nhận và xử lí thông tin của con người

Câu hỏi 1. Quan sát Hình 5 và cho biết:

• Các bạn học sinh tiếp nhận yêu cầu gì?
• Nhiệm vụ của các bạn học sinh là gì?
• Bộ phận nào của con người đã xử lí để đưa ra kết quả của phép tính?

Lời giải:

• Các bạn học sinh tiếp nhận yêu cầu: thực hiện phép tính.
• Nhiệm vụ của các bạn học sinh: thực hiện phép tính 25 + 17.
• Bộ não của các bạn đã xử lí để đưa ra kết quả của phép tính.

Câu hỏi 2. Quan sát Hình 6 và cho biết: 

• Bạn xem ti vi thu nhận và xử lí thông tin gì?
• Kết quả là bạn ấy nghĩ sẽ làm gì?
• Bộ phận nào của con người đã xử lí thông tin ngày mai trời lạnh để ra quyết định sẽ mặc áo ấm?

Lời giải:

• Bạn xem ti vi thu nhận và xử lí thông tin: thời tiết lạnh 15^oC.
• Kết quả: bạn ấy nghĩ sẽ mặc áo ấm.
• Bộ não của bạn đã xử lí thông tin ngày mai trời lạnh để ra quyết định sẽ mặc áo ấm.

Câu hỏi 3. Quan sát Hình 7 và cho biết:

• Thông tin người tham gia giao thông thu nhận và xử lí là gì?
• Kết quả là người tham gia giao thông đã làm gì?
• Bộ phận nào của con người đã xử lí thông tin để đưa ra quyết định dừng xe?

Lời giải:

• Thông tin người tham gia giao thông thu nhận và xử lí: đèn tín hiệu giao thông chuyển màu đỏ.
• Kết quả: người tham gia giao thông dừng xe.
• Bộ não của họ đã xử lí thông tin để đưa ra quyết định dừng xe.

3. Thu nhận và xử lí thông tin của máy móc

Câu hỏi 1. Quan sát Hình 8 và cho biết nhận được thông tin bấm nút điều khiển, ti vi đã thực hiện điều gì?

Lời giải:

Nhận được thông tin bấm nút điều khiển, ti vi đã mở.

Câu hỏi 2. Quan sát Hình 9 và cho biết:

• Khi người dùng chọn nút Play thì máy tính sẽ làm gì?
• Thông tin nào đã được máy tính tiếp nhận và kết quả xử lí thông tin này là gì?

Lời giải:

Khi người dùng chọn nút Play thì máy tính sẽ phát nhạc.

• Thông tin được máy tính tiếp nhận: nút play được chọn để phát bài hát.
• Kết quả xử lí thông tin: máy tính phát nhạc.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi 1. Quan sát và chỉ ra trọng tài đã sử dụng chữ, âm thanh hay hình ảnh để thể hiện thông tin trong mỗi hình dưới đây. Thông tin đó là gì?

Lời giải:

• Hình 10a: trọng tài sử dụng hình ảnh lá cờ biên có hai màu vàng đỏ.
• Thông tin: bóng lăn ra ngoài phạm vi đường biên hoặc cầu thủ trên sân phạm lỗi ở gần khu vực đường biên.
• Hình 10b: trọng tài sử dụng còi để tạo ra âm thanh.
• Thông tin: bắt đầu, kết thúc trận đấu hoặc phạt lỗi các cầu thủ vi phạm.
• Hình 10c: trọng tài giơ bảng có chữ số 4.
• Thông tin: thay thế cầu thủ mang áo số 4 trên sân bằng cầu thủ khác.

Câu hỏi 2. Quan sát Hình 11 và cho biết: 

a. Thông tin bạn học sinh thu nhận là gì?

b. Kết quả xử lí thông tin là gì?

c. Bộ phận nào của con người đã thực hiện xử lí thông tin?

Lời giải:

• Thông tin bạn học sinh thu nhận: câu hỏi của thầy giáo "Em hãy kể tên ba dạng thông tin hay gặp.".
• Kết quả xử lí thông tin: bạn học sinh đưa ra câu trả lời "Thưa thầy đó là... âm thanh.".
• Bộ não của bạn học sinh đã thực hiện xử lí thông tin.

VẬN DỤNG

Câu hỏi 1. Nêu ví dụ cho thấy bộ não của con người là một bộ phận xử lí thông tin. Trong ví dụ của em thông tin thu nhận là gì? Kết quả là gì?

Lời giải:

Ví dụ cho thấy bộ não của con người là một bộ phận xử lí thông tin: nhìn thấy đèn đỏ, người điều khiển phương tiện giao thông dừng lại.

• Thông tin thu nhận: đèn tín hiệu giao thông chuyển màu đỏ.
• Kết quả: người điều khiển phương tiện giao thông dừng lại.

Câu hỏi 2. Nêu ví dụ cho thấy máy tiếp nhận thông tin để giải quyết hành động. Trong ví dụ của em thông tin máy tiếp nhận là gì? Kết quả là máy thực hiện hành động gì?

Lời giải:

Ví dụ cho thấy máy tiếp nhận thông tin để giải quyết hành động: điện thoại cảm ứng nhận thông tin từ nút nguồn bên phải thân máy để khởi động.

• Thông tin tiếp nhận: nút nguồn bên phải thân máy được bấm.
• Kết quả: điện thoại khởi động.