KHỞI ĐỘNG

Câu hỏi

Dù ai đi ngược về xuôi

Nhớ ngày giỗ Tổ mồng Mười tháng Ba

Câu ca dao trên gợi cho em nhớ đến lễ hội nào ở nước ta? Hãy chia sẻ điều em biết về lễ hội này.

Bài giải

Câu ca dao trên nói đến Lễ hội giỗ tổ Hùng Vương. Lễ hội Đền Hùng là một lễ hội của Việt Nam được tổ chức hàng năm từ ngày 8 đến ngày 11 tháng 3 âm lịch để vinh danh Hùng Vương hoặc các Vua Hùng. 

KHÁM PHÁ

1. Khu di tích Đền Hùng

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát các hình 1,2, em hãy:

- Xác định vị trí của khu di tích Đền Hùng, trên lược đồ hình 1.

- Kể tên và xác định vị trí một số công trình kiến trúc chính trong khu di tích Đền Hùng trên sơ đồ hình 2.

Bài giải

- Vị trí Đền Hùng phân bố ở Tỉnh Phú Thọ.

- Tên và vị trí một số công trình kiến trúc chính trong khu di tích Đền Hùng: : Đền Hạ, chùa Thiên Quang, Đền Trung, Đền Thượng, Cột đá thề, Lăng Hùng Vương và Đền Giếng...

2. Lễ giỗ Tổ Hùng Vương

Câu hỏi: Đọc thông tin và quan sát hình 3,4, em hãy:

- Cho biết lễ giỗ Tổ Hùng Vương được tổ chức vào thời gian nào? ở đâu?

- Giới thiệu sơ lược về lễ giỗ Tổ Hùng Vương và nêu ý nghĩa của ngày giỗ Tổ.

Bài giải

- Lễ hội được tổ chức vào mồng 10 tháng 3 âm lịch hằng năm ở đền các vị vua Hùng Xã Hy Cương, thành phố Việt Trì, tỉnh Phú Thọ.

- Lễ hội Đền Hùng còn gọi là Giỗ Tổ Hùng Vương, là một lễ hội lớn nhằm tưởng nhớ và tỏ lòng biết ơn công lao lập nước của các vua Hùng, những vị vua đầu tiên của dân tộc. Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương diễn ra vào ngày mồng 10-3 âm lịch hàng năm tại Đền Hùng, Việt Trì, Phú Thọ.

3. Truyền thuyết thời Hùng Vương

Câu hỏi: Đọc thông tin và các câu chuyện dưới đây, em hãy:

1. Kể tên một số truyền thuyết có liên quan đến thời Hùng Vương.

2. Kể lại một trong hai truyền thuyết theo cách của em.

Bài giải

- Một số truyền thuyết liên quan đến Vua Hùng: Con Rồng cháu Tiên, bánh chưng bánh giày,..

- Sự tích bánh chưng bánh giày:  Vào đời vua Hùng thứ sáu, nhà vua lúc về già có ý định truyền ngôi cho con trai. Để chọn ra người phù hợp, nhân lễ cúng Tiên vương, nhà vua truyền rằng người nào đem được lễ vật cúng Tiên vương vừa ý nhà vua sẽ được truyền ngôi. Các hoàng tử sai người đi khắp nơi tìm của ngon vật lạ. Duy chỉ có Lang Liêu - người con thứ mười tám, từ nhỏ đã mất mẹ, quen làm việc đồng áng không biết phải làm thế nào. Một đêm nằm mộng, Lang Liêu được thần mách bảo rằng chàng hãy làm loại bánh từ gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn và nặn thành hai thứ bánh. Bánh tròn tượng trưng cho trời, bánh vuông tượng trưng cho đất. Ngày lễ đến, tất cả các anh dâng lễ vật nhưng tất cả đều không vừa ý vua cha, đến lượt Lang Liêu dâng lễ. Vua cha thấy bánh vừa ngon lại ý nghĩa nên đã chọn làm lễ vật tế lễ và truyền lại ngôi vàng cho chàng. Kể từ đó việc gói bánh chưng, bánh giầy trở thành tục lễ của người Việt Nam vào mỗi ngày lễ Tết, thể hiện thành kính với tổ tiên.

LUYỆN TẬP

Câu hỏi: Kể lại một truyền thuyết có liên quan đến thời Hùng Vương mà em thích theo một trong các hình thức sau: đóng vai, kể chuyện bằng tranh...

Bài giải

Cách đây đã lâu, đời vua Hùng Vương thứ mười tám có một người con gái tên là Mị Nương nổi tiếng là xinh đẹp nết na.

Khi nàng đến tuổi lấy chồng, Hùng Vương đã truyền tin kén rể. Nghe được tin đó, ta liền chọn ngay một ngày đẹp để tới xin cầu hôn nàng. Cùng với ta, ngày hôm đó cũng có một người tên là Thuỷ Tinh đến từ rất sớm. Hắn có tài gọi gió gió đến, hô mưa mưa về. Nhưng ta tự tin cũng không hề thua kém. Ta vẫy tay về phía đông thì mọc lên cồn cát, vẫy tay về phía tây thì mọc lên những dãy núi đồi. Vua Hùng băn khoăn không biết chọn ai bèn mời các Lạc hầu vào bàn bạc và phán:

- Cả hai người đều ngang sức, ngang tài và đều vừa ý ta, nhưng ta chỉ có một đứa con gái mà thôi. Cho nên ngày mai, hễ ai đem sính lễ đến trước thì ta gả con gái cho. Sính lễ gồm có một trăm ván cơm nếp, một trăm nệp bánh chưng và voi chín ngà, gà chín cựa, ngựa chín hồng mao, mỗi thứ một đôi.

Sáng hôm sau, khi trời vừa tờ mờ sáng ta đã đến trước và đem đầy đủ lễ vật và nhanh chóng rước Mị Nương về núi. Thuỷ Tinh đến sau không lấy được vợ, hắn tức giận sai quân đuổi theo đánh ta hòng cướp lấy Mị Nương. Trận đấu giữa ta và hắn rất quyết liệt. Hắn hô mưa, gọi gió, làm thành giông bão rung chuyển đất trời, nước dâng cao mãi tràn ngập cả nhà cửa, ruộng nương. Nước lên đến lưng đồi, sườn núi, thành Phong Châu lúc bấy giờ nổi lềnh trên biển nước.

Ta không hề nao núng, lấy hết sức mình để bốc từng quả đồi, dời từng dãy núi, ngăn chặn dòng nước. Thuỷ Tinh dâng nước cao bao nhiêu thì ta lại biến phép cho đồi núi cao bấy nhiêu. Cuộc đọ sức giữa ta và hắn kéo dài mấy tháng liền. Cuối cùng, Thuỷ Tinh thua cuộc đành rút quân về. Từ đó trở đi, cứ hằng năm hắn lại làm mưa gió, bão lụt như nhớ lại mối thù cũ. Tuy nhiên, nhờ có sự ủng hộ và góp sức của dân chúng mà năm nào ta cũng giành được chiến thắng lẫy lừng.

VẬN DỤNG

Câu hỏi: Ngày 10 tháng Ba (âm lịch) hằng năm được chọn là ngày Quốc lễ giỗ Tổ Hùng Vương. Điều đó thể hiện truyền thống tốt đẹp nào của dân tộc. 

Bài giải

Lễ hội giỗ tổ Hùng Vương thể hiện truyền thống nhớ về cội nguồn và, gìn giữ những nét văn hóa lâu đời từ xa xưa để lại. Tưởng nhớ những vị vua Hùng đã có công dựng nước và giữ nước.