Danh mục bài soạn

Giải lịch sử 7 CTST bài 15 Công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời Lý (1009 - 1226)

Hướng dẫn học môn Lịch sử và địa lí 7 sách mới Chân trời sáng tạo. Dưới đây là lời giải chi tiết bài 15 Công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời Lý (1009 - 1226). Từng bài tập được giải chi tiết, rõ ràng, dễ hiểu. Hi vọng, hocthoi.net sẽ hỗ trợ các em trong quá trình học tập, giúp các em ngày càng tiến bộ hơn.

1. Sự thành lập nhà Lý

Câu hỏi:

Dựa vào thông tin trong bài và tư liệu 15.2, em hãy:

- Cho biết nhà Lý được thành lập trong hoàn cảnh nào?

- Giải thích vì sao Lý Công Uẩn quyết định dời đô từ Hoa Lư về Đại La? Đánh giá ý nghĩa của sự kiện này.

Câu trả lời:

* Hoàn cảnh thành lập của nhà Lý:

- Năm 1009, vua Lê Long Đĩnh mất, các nhà sư và đại thần trong triều suy tôn Lý Công Uẩn lên ngôi vua, lập ra nhà Lý.

* Lý Công Uẩn quyết định dời đô từ Hoa Lư về Đại La vì:

- Địa thế của Thăng Long rất thuận lợi về giao thông và phát triển đất nước lâu dài, có đồng bằng rộng lớn, màu mỡ.
- Hoa Lư là vùng đất hẹp, nhiều núi đá, hạn chế sự phát triển lâu dài của đất nước.

* Việc dời đô từ Hoa Lư về Đại La thể hiện quyết định sáng suốt của vua Lý Công uẩn, tạo đà cho sự phát triển đất nước. Sự kiện dời đô cũng cho thấy Đại Việt đã đủ lớn mạnh và là một quốc gia độc lập tự chủ, tự cường.

2. Tình hình chính trị

Câu hỏi: Nhà Lý đã làm gì để củng cố chế độ quân chủ?

Câu trả lời:

Để củng cố chế độ quân chủ, nhà Lý đã thực hiện:

- Tổ chức bộ máy nhà nước từ trung ương đến địa phương. 

+ Vua đứng đầu nhà nước, cha truyền con nối, cử người thân giữ các chức vụ quan trọng. 

+ Các quan đại thần giúp vua lo việc nước

+ Cả nước được chia thành 24 lộ, phủ, ở miền núi gọi là châu; dưới lộ là huyện, hương. 

+ Đơn vị cấp cơ sở là xã.

- Năm 1042, nhà Lý ban hành bộ luật Hình thư.

- Các vua Lý còn cho đặt chuông trước điện Long Trì, người dân có điều gì oan ức sẽ đánh chuông tâu lên vua.

3. Cuộc kháng chiến chống quân xâm lược Tống (1075 - 1077)

Câu hỏi: 

- Cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý (1075-1077) có những nét độc đáo gì?

- Lý Thường Kiệt có vai trò như thế nào trong cuộc kháng chiến chống Tống?

Câu trả lời:

* Những nét độc đáo của cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý (1075-1077):

- Sớm phát hiện được âm mưu của kẻ thù, nhà Lý đã chủ động tiến công địch, đẩy địch vào thế bị động.

- Lý Thường Kiệt lựa chọn và xây dựng phòng tuyến phòng ngự vững chắc trên sông Như Nguyệt.

- Quân ta tiêu diệt thủy quân của địch, không cho thủy quân tiến sâu vào hỗ trợ cánh quân đường bộ.

- Sử dụng chiến thuật “công tâm”: đánh vào tâm lí của địch bằng bài thơ thần “Nam quốc sơn hà”

- Lý Thường Kiệt cho chủ động tấn công quy mô lớn vào trận tuyến của địch khi thấy địch yếu.

- Lý Thường Kiệt chủ động kết thúc chiến sự bằng biện pháp mềm dẻo, thương lượng, đề nghị “giảng hòa”  dù quân ta đang có lợi thế chiến thắng để hạn chế tổn thất.

* Lý Thường có vai trò chủ chốt trong cuộc kháng chiến chống Tống (1075 - 1077). Ông là người chỉ huy cuộc kháng chiến và đưa ra đường lối kháng chiến đúng đắn giúp dẹp tan quân Tống.

5. Những thành tựu tiêu biểu về văn hoá - giáo dục

Câu hỏi:

- Trình bày những thành tựu văn hoá - giáo dục tiêu biểu thời Lý.

- Việc xây dựng Văn Miếu - Quốc Tử Giám và mở khoa thi đầu tiên có ý nghĩa như thế nào?

Câu trả lời:

* Những thành tựu văn hoá - giáo dục tiêu biểu thời Lý:

- Về giáo dục

+ Năm 1070, Lý Thánh Tông xây dựng Văn Miếu ở Thăng Long.

+ Năm 1075, triều đình tổ chức khoa thi đầu tiên.

+ Năm 1076, Quốc Tử Giám được mở ra để dạy học cho con em quý tộc, quan lại.

- Về văn học:

+ Văn học chữ Hán bước đầu phát triển, một số tác phẩm còn giá trị giáo dục đến thời nay như "Chiếu dời đô" của Lý Công Uẩn, "Nam quốc sơn hà", "Cáo tật thị chúng" của Mãn Giác Thiền sư,...

- Về tôn giáo:

+ Vua quan nhà Lý và nhân dân đều tôn sùng đạo Phật. Việc xây chùa, đúc chuông, tạc tượng Phật,... được coi là việc của triều đình.

+ Nho giáo bước đầu có vai trò trong xã hội.

+ Đạo giáo thịnh hành, gắn kết với các tín ngưỡng dân gian. 

- Về kiến trúc: nhiều công trình nổi tiếng như chuông Quy Điền, tháp Báo Thiên, chùa Một Cột, đặc biệt là Hoàng thành Thăng Long,...

- Về nghệ thuật điêu khắc:

+ Phát triển đa dạng, độc đáo và tinh tế được thể hiện trên các tượng Phật, các bệ đá hình hoa sen hay trên đồ gốm. 

+ Hình tượng con rồng mình trơn, toàn thân uốn khúc mềm mại, uyển chuyển là một hình tượng nghệ thuật độc đáo thời Lý.

* Việc xây dựng Văn Miếu - Quốc Tử Giám và mở khoa thi đầu tiên đã cho thấy sự quan tâm của nhà Lý đối với giáo dục, coi trọng người hiền tài và công cuộc xây dựng đất nước. Nhà Lý chú trọng bồi dưỡng nhân tài, đào tạo những người tài giỏi để bổ nhiệm làm quan, cùng tham gia xây dựng đất nước.

Luyện tập

Câu 1. Từ thông tin bài học, hãy vẽ sơ đồ tư duy thể hiện những nét chính về tình hình chính trị, kinh tế, xã hội và văn hoá, giáo dục thời Lý.

Câu trả lời:

Vận dụng

Câu 2. Hãy sưu tập tư liệu và chọn giới thiệu một di sản lịch sử - văn hoá thời Lý mà em thích nhất. Giải thích vì sao?

Câu trả lời:

* Chùa Một Cột là một kiến trúc độc đáo của thời Lý

   Chùa Một Cột là một trong những di tích lịch sử văn hóa lâu đời, một biểu tượng của thủ đô Hà Nội ngàn năm văn hiến. Chùa Một Cột hay Chùa Mật còn có tên khác là Diên Hựu Tự hoặc Liên Hoa Đài sở hữu cấu trúc kiến trúc độc đáo với một cấu trúc hình vuông nằm trên một cột đá. Đó là điểm kiến trúc đặc biệt để chùa trở thành một trong những điểm du lịch hấp dẫn tại Hà Nội. Chùa nổi trên mặt hồ là nhờ vào một hệ thống những thanh gỗ tạo thành cấu trúc rắn chắc hỗ trợ, trông giống như một bông hoa sen mọc thẳng lên từ hồ. Chùa Diên Hựu bắt đầu xây dựng vào tháng Mười (âm lịch), năm 1049 dưới thời vua Lý Thái Tông. Trong năm 1105, vua Lý Nhân Tông cải tạo và mở rộng chùa để trở thành một quần thể kiến trúc rộng lớn ứng với hồ Linh Chiểu và thêm vào một tòa sen mạ vàng trên đỉnh cột. Bên trong tòa sen là ngôi đền màu tím với hình ảnh chim thần ở mái nhà, có một bức tượng mạ vàng của Đức Phật Quán Thế Âm bên trong. Qua nhiều năm, chùa Một Cột đã được cải tạo, phục hồi nhiều lần qua các triều đại của nhà Trần, Hậu Lê và Nguyễn. Chùa Một Cột hiện nay chỉ là một phần của quần thể kiến trúc chùa Diên Hựu ngày xưa. Chùa vẫn giữ được một cấu trúc của đài Liên Hoa hình vuông bằng gỗ, mỗi cạnh dài 3 mét, bốn mái cong bao phủ, trên có Lưỡng long chầu nguyệt. Các trụ cột bao gồm hai khối nối với đường kính 1,2 m và độ cao 4m (chưa kể phần chìm trong đất). Lối vào chùa là một cầu thang nhỏ làm bằng gạch. Trên các trụ cột bao gồm một hệ thống những thanh gỗ tạo thành cấu trúc rắn chắc hỗ trợ chùa, trông giống như một bông hoa sen nâng thẳng lên từ hồ. Kiến trúc này là đặc điểm độc đáo của chùa Một Cột. Bên trong chùa, tượng Phật Quan Âm ngồi trên một bông sen bằng gỗ sơn son thiếp vàng, ở vị trí cao nhất. Trên bức tượng Phật là hoành phi "Liên hoa đài" gợi nhớ lại những giấc mơ của vua Lý dẫn tới việc xây dựng chùa. Từ sân lên sàn chùa, du khách sẽ đi qua 13 bậc thang, hai bên tường gạch với bia đá giới thiệu lịch sử của chùa. Chùa Một Cột được xây dựng ở giữa ao sen với chiều dài mỗi bên 20m và một bức tường thấp bao quanh. Mặc dù quy mô của chùa là không lớn, nó mang một vẻ đẹp độc đáo. Được xây dựng chỉ bằng một trụ cột, chùa còn có thể đứng vững qua thời gian thử thách. Chùa Một Cột gắn liền với lịch sử thủ đô Hà Nội, và từ lâu chùa Một Cột cũng là biểu tượng của đất Thăng Long ngàn năm văn vật. Ngoài ra, Chùa còn là một biểu tượng của trí tuệ, của sự trường thọ, và sự cứu rỗi qua sự nhận thức đầy đủ trí tuệ. Không giống như bất kỳ ngôi tháp Phật giáo, chùa Một Cột mang triết lý nhân văn sâu sắc với các hình vuông bên ngoài đại diện cho âm, và các cột hình tròn đại diện cho dương. Vẻ đẹp của nó không chỉ có vẻ uy nghi cổ kính, nhưng cũng ẩn chứa phong thái thanh lịch và nhẹ nhàng của cõi Phật. Chùa Một Cột xứng đáng là một biểu tượng của Hà Nội, góp phần thúc đẩy du lịch Hà Nội đến bạn bè quốc tế. 

Câu 3. Cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý để lại những bài học gì cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam hiện nay?

Câu trả lời:

Cuộc kháng chiến chống Tống thời Lý đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý báu về đường lối và phương pháp đấu tranh chống kẻ thù xâm lược. 

- Kháng chiến toàn dân: toàn thân tham gia đánh giặc. Sự ủng hộ và giúp đỡ của người dân là một trong những yếu tố quan trọng làm nên những chiến thắng lịch sử của dân tộc Việt Nam.

- Kháng chiến toàn diện: đánh địch trên nhiều phương diện, bằng nhiều hình thức khác nhau.

Từ khóa tìm kiếm google:

giải lịch sử 7 CTST, giải lịch sử và địa lí 7 CTST, giải sách chân trời môn lịch sử 7, giải lịch sử 7 bài 15 chân trời, giải bài công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời Lý (1009 - 1226)
lsdl7ctst
Phần trên, hocthoi.net đã soạn đầy đủ lý thuyết và bài tập của bài học: Giải lịch sử 7 CTST bài 15 Công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước thời Lý (1009 - 1226) . Bài học nằm trong chuyên mục: Giải lịch sử và địa lí 7 chân trời sáng tạo. Phần trình bày do Nguyễn Hảo tổng hợp và thực hiện giải bài. Nếu có chỗ nào chưa rõ, có phần nào muốn hiểu rộng thêm, bạn đọc vui lòng comment bên dưới. Ban biên tập sẽ giải đáp giúp các bạn trong thời gian sớm nhất.

Bài soạn các môn khác

Bình luận