1. Quá trình hình thành, phát triển của các quốc gia Đông Nam Á

Câu hỏi. Đọc thông tin và quan sát hình 10, hãy mô tả quá trình hình thành và phát triển của các vương quốc Đông Nam Á từ nửa sau TK X - XVI.

Lời giải:

Từ nửa sau TK X - XVI, Đông Nam Á diễn ra quá trình hình thành của nhiều vương quốc mới:

• Tại vùng Đông Nam Á lục địa, nhà nước độc lập của người Việt được xác lập trên vùng châu thổ sông Hồng (thế kỉ X).
• Tại lưu vực sông I-ra-oa-đi (Mi-an-mà ngày nay), Vương quốc Pa-gan được thành lập (thế kỉ X), mở ra bước phát triển mới của người Miến.
• Dọc theo đồng bằng sông Mê Công và Chao Phray-a, nhiều vương quốc mới của cư dân nói tiếng Thái ra đời: Lan-na (thế kỉ XIII), Su-khô-thay (thế kỉ XIII), A-giút-thay-a (thế kỉ XIV), Lan Xang (thế kỉ XIV).
• Ở Đông Nam Á hải đảo, Vương quốc Ma-gia-pa-hít ra đời ở thế kỉ XIII trên đảo Gia-va. Quá trình xâm nhập của Hồi giáo cũng đưa tới thành lập các vương quốc: Ma-lắc-ca (thế kỉ XV), A-chê (thế kỉ XV).....

Trong thời kì này, các vương quốc Đông Nam Á có sự phát triển nhanh chóng trên nhiều lĩnh vực:

• Các nhà nước phong kiến khu vực ngày càng được củng cố, phát triển về tổ chức hành chính, bộ máy quan lại, luật pháp. 
• Về kinh tế, sản xuất nông nghiệp được mở rộng, đặc biệt là ở đồng bằng Chao Phray-a, đồng bằng sông Hồng và đảo Gia-va.
• Các ngành thủ công nghiệp như làm gốm sứ, dệt lụa, đúc đồng, chế tạo vũ khí cũng phát triển.
• Đông Nam Á còn là một trong những thị trường thương mại sôi động nhất thế giới, nổi tiếng với các loại hương liệu, gia vị như trầm hương, hồ tiêu, đậu khẩu, sa nhân,...

2. Những thành tựu văn hóa tiêu biểu

Câu hỏi. Đọc thông tin và quan sát các hình 10.2, 10.3, hãy trình bày thành tựu văn hóa tiêu biểu của Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa thế kỉ XVI và rút ra nhận xét.

Lời giải:

Những thành tựu văn hóa tiêu biểu của Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa thế kỉ XVI:

• Sáng tạo ra các chữ viết riêng như chữ Khơ-me, chữ Chăm, chữ Thái, chữ Nôm.
• Sử dụng văn tự để viết văn bia, ghi chép lịch sử, sáng tác văn chương,..
• Để lại nhiều công trình đặc sắc như Hoàng thành Thăng Long, đền tháp Ăng-co,..

=> Các thành tựu văn hóa Đông Nam Á phản ánh sự kế thừa, phát triển thành tựu văn hóa nhân loại, đồng thời cho thấy sự cần cù, sáng tạo trong xây dựng bản sắc riêng của cư dân khu vực.

Luyện tập

Câu hỏi. Trình bày những biểu hiện về sự phát triển của các vương quốc Đông Nam Á từ nửa sau thế kỉ X đến nửa đầu thế kỉ XVI.

Lời giải:

Về kinh tế:

• Sản xuất nông nghiệp được mở rộng, đặc biệt là ở đồng bằng Chao Phray-a, đồng bằng sông Hồng và đảo Gia-va.
• Các ngành thủ công nghiệp (làm gốm sứ, dệt lụa, đúc đồng, chế tạo vũ khí,...) phát triển.
• Đông Nam Á là một trong những thị trưởng thương mại sôi động nhất thế giới, nổi tiếng với các loại hương liệu, gia vị như trầm hương, hồ tiêu, đậu khẩu, sa nhân

Về văn hoá:

• Tôn giáo: Hin-đu giáo, Phật giáo, Nho giáo và Hồi giáo chi phối đời sống tinh thần và chính trị tại nhiều quốc gia trong khu vực.
• Chữ viết:
• Chữ Phạn và chữ Hán.
• Sáng tạo các chữ viết riêng: chữ Khơ-me, chữ Chăm, chữ Thái, chữ Nôm.
• Công trình đặc sắc, như Hoàng thành Thăng Long (Đại Việt); đền tháp Ăng-co (Cam-pu-chia); đền tháp Pa-gan, chùa Sué-đa-gon (Mi-an-ma); đền tháp A-giút-thay-a (Thái Lan),...
• Văn hoá Đông Nam Á phản ánh sự kế thừa, phát triển thành tựu văn hoá nhân loại, đồng thời cho thấy sự cần cù, sáng tạo trong xây dựng bản sắc riêng của cư dân khu vực.

Vận dụng

Câu hỏi. Đóng vai hướng dẫn viên du lịch, giới thiệu về một công trình kiến trúc tiêu hiểu ở Đông Nam Á trong giai đoạn từ nửa sau thế kỉ X đến màu đầu thế kỉ XVI.

Lời giải:

Trong lịch sử kiến trúc vùng Đông Nam Á, sau Borobudur và Angkor, thì phải kể đến khu vực những đền tháp Pagan (Vạn Phật Tự). Qua thời gian, Pagan bị hoang phế lâu đời. Những gì còn lại là do khai quật và chỉnh tu khoảng 1945-1946. Chính những công  trình kiến trúc và  điêu khắc này đã  đem lại niềm tự hào của nền nghệ thuật kiến trúc Á Đông tiêu biểu.  Không ở đâu trên đất Á Châu, kể cả đất Ấn Độ, chỉ tại một khu vực nhỏ thôi  mà mật độ  các di tích  chùa tháp lại  dày đặc như  tại Pagan. Thành  phố cổ Pagan chỉ có diện  tích khoảng 40km2,  quy hoạch bình  đồ vuông, nằm trên bờ sông Iraouaddhi. Theo những  truyền thuyết kể  lại thì vua  Anaoratha bắt đầu  theo Phật Giáo, liền sai sứ thần sang nước láng giềng Thaton của người Môn vốn  theo đạo Phật  để cung thỉnh  một số kinh  sách về phiên dịch. Nhưng vua nước Thaton khước từ. Vua Anoratha đem binh sang chinh  phạt Vương  quốc Thaton,  không những  thu hồi được nhiều kinh sách và  tượng Phật Giáo, mà còn bắt  nhiều thợ thủ công của Thaton đưa  về Pagan, để  tham gia ngày  đêm trong việc  xây dựng chùa tháp Pagan. Pagan hồi đó là kinh đô văn hóa lớn.