Mở đầu bài học:

Câu hỏi: "Di sản văn hóa, di sản thiên nhiên là những tài sản vô giá và không thể thay thế, không chỉ của một dân tộc mà còn là của nhân loại. Bất kì di sản nào trong số đó biến mất, do xuống cấp hoặc bị hủy hoại, cũng sẽ làm nghèo đi kho tàng di sản của tất cả các dân tộc trên thế giới". Em hiểu như thế nào về quan điểm trên?

Hướng dẫn trả lời:

Ý nghĩa của quan điểm: Di sản văn hóa, di sản thiên nhiên không chỉ được lưu lại trong sử sách, mà còn hiện diện trên mọi miền dân tộc thông qua hàng vạn di tích lịch sử - văn hóa và cùng với đó là kho tàng đồ sộ về di sản văn hóa phi vật thể với những giá trị tinh thần, văn hóa, nghệ thuật to lớn. Từ trong kho tàng di sản văn hóa phi vật thể vô giá đó, mỗi chúng ta được học tập, được hiểu biết về những giá trị lịch sử, văn hóa, những bài học quý giá về cách ứng xử, truyền thống tốt đẹp, nhân văn và giàu bản sắc dân tộc. Mỗi di sản hiện diện là một minh chứng sống động về hình ảnh một dân tộc  qua các thời kỳ lịch sử hào hùng. Vì vậy, bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa không chỉ là nhiệm vụ quan trọng của mỗi quốc gia, mà còn là trách nhiệm mang tính toàn cầu. Di sản văn hóa và thiên nhiên là những tài sản vô giá và không thể thay thế được, không chỉ của một dân tộc, mà còn là của nhân loại nói chung. Bất kỳ di sản nào trong số đó nếu biến mất, do xuống cấp hoặc bị huỷ hoại, cũng sẽ làm nghèo đi kho tàng di sản của tất cả các dân tộc trên thế giới.

1. Sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên

a. Mối quan hệ giữa Sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên

Câu hỏi:

Câu 1: Hãy cho biết các di sản được giới thiệu trong Hình 1, 2, 3 sẽ ra sao nếu quá trình bảo tồn và phát huy di sản của chúng không quan tâm đến việc sử dụng, ứng dụng những kết quả nghiên cứu của các ngành khoa học nói chung và Sử học nói riêng

Câu 2: Hãy phân tích vai trò của sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên.

Hướng dẫn trả lời:

Câu 1: 

Nếu quá trình bảo tồn và phát huy di sản không quan tâm đến việc sử dụng, ứng dụng những kết quả nghiên cứu của các ngành khoa học nói chung và Sử học nói riêng thì các di sản được giới thiệu trong Hình 1, 2, 3 sẽ:

• Không đảm bảo được tính nguyên trạng, không đảm bảo được yếu tố gốc cấu thành nên di sản. 
• Không đảm bảo được tính xác thức, tính toàn vẹn, giá trị nổi bật của di sản.

Câu 2:

Phân tích vai trò của sử học với công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên: Kết quả nghiên cứu của Sử học là cơ sở khoa học cho công tác xác định giá trị, bảo tồn và phát huy giá trị đích thực của di sản vì sự phát triển bền vững trong bối cảnh của đời sống hiện tại.

b. Vai trò của công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, di sản thiên nhiên

Câu hỏi:

Câu 1: Hãy phân tích vai trò của công tác bảo tồn, phát huy giá trị của di sản văn hóa, di sản thiên nhiên. 

Câu 2: Địa phương em đang sinh sống và học tập có di sản văn hóa, di sản thiên nhiên nào? Theo em, có thể và nên làm gì để bảo tồn và phát huy tốt hơn giá trị của di sản đó. 

Hướng dẫn trả lời:

Câu 1: 

• Góp phần quan trọng nhất vào việc hạn chế cũng như khắc phục có hiệu quả những tác động tiêu cực của điều kiện tự nhiên và của con người.
• Di sản được tái tạo, giữ gìn và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác. 
• Góp phần phát triển đa dạng sinh học, làm tăng giá trị của khoa học di sản. 
• Góp phần phát triển kinh tế - xã hội địa phương. 

Câu 2:

• HS tùy vào địa phương mình sinh sống và học tập để nên tên di sản văn hóa, di sản thiên nhiên.
• Đưa ra những việc có thể và nên làm  để bảo tồn và phát huy tốt hơn giá trị của di sản.

2. Sử học với sự phát triển công nghiệp văn hóa

a. Vai trò của Sử học đối với một số ngành, nghề trong lĩnh vực công nghiệp văn hóa

Câu hỏi: 

Câu 1: Khai thác Tư liệu 1 (tr.29), hãy cho biết công nghiệp văn hóa bao gồm những ngành nào? Theo em, những ngành nào cần sử dụng những chất liệu về lịch sử - văn hóa trong quá trình phát triển.

Câu 2: Quan sát Hình 6, 7, hãy cho biết chất liệu lịch sử - văn hóa có vai trò như thế nào trong các lĩnh vực cụ thể đó.

Câu 3: Hãy phân tích vai trò của Sử học đối với một số ngành, nghề cụ thể của công nghiệp văn hóa.

Hướng dẫn trả lời:

Câu 1:

• Khai thác Tư liệu 1 (tr.29), công nghiệp văn hóa bao gồm những ngành nào: quảng cáo, kiến trúc, phần mềm và các trò chơi giải trí, thủ công mĩ nghệ, thiết kế, điện ảnh, xuất bản, thời trang, nghệ thuật biểu diễn, mĩ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm, truyền hình và phát thanh, du lịch và văn hóa. 
• Tất cả những ngành này đều cần sử dụng chất liệu về lịch sử và văn hóa trong quá trình phát triển. 

Câu 2:

• Hình 6 - Hình ảnh từ bộ phim lịch sử nổi tiếng Thủ lĩnh nô lệ của điện ảnh Mĩ: Sử học cung cấp tri thức, ý tưởng, cảm hứng sáng tạo  để thể hiện nên bộ phim. 
• Hình 7 - Biểu diễn nhạc cụ dân tộc trong lễ hội đầu xuân (tại Ninh Bình): Sử học cung cấp cảm hứng biểu diễn, sáng tạo nghệ thuật để thể hiện tác phẩm âm nhạc.

Câu 3:

Sử học cung cấp tri thức, ý tưởng và cảm hứng sáng tạo cho các ngành như xuất bản, điện ảnh, thời trang, kiến trúc,...thông qua các nguồn sử liệu (chữ viết, hình ảnh, hiện vật,...) và các thành tựu nghiên cứu về lịch sử - văn hóa của dân tộc và nhân loại. 

b. Vai trò của các ngành nghề thuộc lĩnh vực công nghiệp văn hóa đối với Sử học

Câu hỏi: Sự phát triển của các ngành trong công nghiệp văn hóa có vai trò như thế nào trong việc quảng bá tri thức và bảo tồn truyền thống lịch sử, giá trị văn hóa dân tộc và của nhân loại? 

Hướng dẫn trả lời:

- Khi công nghiệp văn hóa phát triển, đồng nghĩa với việc các thành tựu của Sử học, những tri thức, giá trị về lịch sử, văn hoá, hình ảnh đất nước, con người Việt Nam được quảng bá, lan tỏa rộng rãi dưới nhiều hình thức sinh động, hấp dẫn hơn. Nhờ vậy, những giá trị truyền thống lịch sử - văn hóa tốt đẹp ngày càng được củng cố, truyền lại các thế hệ sau. 

- Góp một nguồn lực vật chất đáng kể tái đầu tư cho công tác nghiên cứu, bảo tồn và phát huy các giá trị của các công trình lịch sử - văn hóa. 

3. Sử học với sự phát triển du lịch

a. Vai trò của lịch sử và văn hóa đối với sự phát triển du lịch

Câu hỏi: 

Câu 1: Khai thác các tư liệu 2, 3, 4, hãy cho biết nội dung phản ánh của các tư liệu có điểm gì chung?

Câu 2: Từ kết quả trả lời câu 1, em hãy cho biết lịch sử và văn hóa có vai trò như thế nào đối với du lịch?

Hướng dẫn trả lời:

Câu 1:

Nội dung của các tư liệu 2, 3, 4, đều phản ảnh vai trò của lịch sử, văn hóa với sự phát triển của du lịch:

• Di tích lịch sử - văn hóa, di tích lịch sử cách mạng, khảo cổ, kiến trúc, bảo tàng, nhà hát, di tích khảo cổ...đều là tài nguyên du lịch văn hóa. 
• Có vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam. 

Câu 2:

Vai trò của lịch sử và văn hóa đối với du lịch:

• Di tích lịch sử - văn hóa, di tích lịch sử cách mạng, khảo cổ, kiến trúc,...đều có thể được sử dụng cho mục đích du lịch. 
• Trong xu thế hội nhập toàn cầu hóa hiện nay, du lịch ngày càng phát huy thế mạnh và vai trò trong phát triển kinh tế - xã hội. 

b. Vai trò của du lịch đối với việc bảo tồn di tích lịch sử và di sản văn hóa

Câu hỏi: Dựa vào kiến thức đã học và thông qua ví dụ cụ thể, hãy phân tích vai trò của du lịch đối với công tác bảo tồn di tích lịch sử, văn hóa.

Hướng dẫn trả lời:

Ngày nay, nhu cầu tham quan, tìm hiểu, trải nghiệm của du khách ngày một nâng cao. Điều đó đã thôi thúc các cấp chính quyền và nhân dân biết quý trọng, tự hào, quan tâm hơn nữa đến việc gìn giữ, bảo tồn, phục dựng, phát huy những giá trị di tích, di sản. Đó chính là sự chăm lo, bảo tồn và phát huy nguồn lực cốt lõi cho sự phát triển bền vững, hiệu quả của ngành du lịch nói chung và ngành du lịch văn hóa nói riêng. 

Một phần doanh thu từ du lịch đã được tái đầu tư vào việc bảo tồn, tôn tạo, tôn vinh, phục dựng và quản lí di tích, di sản. Các di sản văn hóa phi vật thể nhờ đó cũng được sưu tầm, nghiên cứu, phục dựng, truyền dạy và tổ chức trình diễn.