Mở đầu bài học:

Câu hỏi: Trong tiến trình lịch sử dựng nước và giữ nước, dân tộc Việt Nam đã kiên cường chiến đấu và chiến thắng nhiều kẻ thù hung bạo. Theo em, sức mạnh nào đã góp phần quyết định giúp dân tộc Việt Nam giành được những thắng lợi to lớn trong công cuộc chống ngoại xâm, giữ vững nền độc lập cũng như giữ gìn và phát triển nền văn hóa truyền thống? Sức mạnh ấy đã được phát huy ra sao trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay?

Hướng dẫn trả lời:

Theo em, sức mạnh đã góp phần quyết định giúp dân tộc Việt Nam giành được những thắng lợi to lớn trong công cuộc chống ngoại xâm, giữ vững nền độc lập cũng như giữ gìn và phát triển nền văn hóa truyền thống là tinh thần yêu nước, ý chí độc lập, tự chủ của đồng bào các dân tộc Việt Nam.

Trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay, sức mạnh ấy đã và đang được phát huy một cách tích cực. Cộng đồng các dân tộc Việt Nam cùng đoàn kết một lòng; tiếp tục đổi mới mạnh mẽ tư duy; có quyết tâm chính trị cao; dự báo chính xác, kịp thời diễn biến của tình hình; chủ động ứng phó kịp thời với mọi tình huống; nỗ lực hơn nữa để tiếp tục đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ công cuộc đổi mới; không ngừng gia tăng tiềm lực mọi mặt của quốc gia, bảo vệ vững chắc Tổ quốc và những thành quả phát triển đã đạt được; đưa đất nước vững bước tiến lên, phát triển nhanh và bền vững.

1. Khối đại đoàn kết dân tộc trong lịch sử Việt Nam

a. Sự hình thành khối đại đoàn kết dân tộc

Câu hỏi:

Câu 1. Hãy cho biết khối đại đoàn kết dân tộc ở Việt Nam được hình thành trên những cơ sở nào và thể hiện ra sao trong các thời kì lịch sử?

Câu 2. Nêu nhận xét về sự hình thành và phát triển khối đại đoàn kết dân tộc trong lịch sử Việt Nam. 

Hướng dẫn trả lời:

Câu 1. 

Cơ sở hình thành khối đại đoàn kết dân tộc ở Việt Nam trong các thời kì lịch sử: Từ yêu cầu liên kết trị thủy, làm thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp, tập hợp lực lượng đấu tranh chống giặc ngoại xâm, khối đại đoàn kết dân tộc Việt Nam được hình thành từ rất sớm  - thời dựng nước Văn Lang, Âu Lạc. 

• Khối đại đoàn kết các dân tộc Việt Nam được củng cố qua đấu tranh bền bỉ trong hơn 1 000 năm chống lại sự thống trị, đồng hóa của các triều đại phong kiến phương Bắc, giành lại độc lập dân tộc.
• Thời kì phong kiến tự chủ, khối đại đoàn kết giữa người Kinh với các dân tộc thiểu số luôn được các vương triều quan tâm, xây dựng thông qua chính sách, biện pháp cụ thể.
• Khi Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập (1930), khối đại đoàn kết dân tộc ngày càng được củng cố, mở rộng, phát triển và trở thành một trong những nhân tố quan trọng quyết định thắng lợi của sự nghiệp giải phóng dân tộc và xây dựng, phát triển, bảo vệ Tổ quốc hiện nay. 

Câu 2. 

Nhận xét về sự hình thành và phát triển khối đại đoàn kết dân tộc trong lịch sử Việt Nam: Khối đại đoàn kết toàn dân tộc được hình thành và phát triển từ truyền thống quý báu của dân tộc ta, được hun đúc qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước. Từ khi  ra đời, Ðảng  ta và Chủ tịch Hồ Chí Minh  luôn luôn coi trọng việc xây dựng, củng cố và mở rộng khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Dưới sự lãnh đạo của Ðảng, các tầng lớp nhân dân không phân biệt thành phần, giai cấp, dân tộc, tôn giáo, tập hợp đoàn kết trong Mặt trận Dân tộc thống nhất Việt Nam, tạo nên sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc giành thắng lợi lịch sử trong Cách mạng Tháng Tám  năm 1945 và các cuộc kháng chiến cứu nước, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Ngày nay, sức mạnh của khối đại đoàn kết toàn dân tộc đang tiếp tục phát huy cao độ, trở thành động lực của công cuộc đổi mới toàn diện đất nước. Ðại đoàn kết toàn dân tộc là đường lối chiến lược, là bài học lớn của cách mạng Việt Nam. 

b. Vai trò, tầm quan trọng của khối đại đoàn kết dân tộc trong lịch sử dựng nước và giữ nước

Câu hỏi: Em hãy cho biết nguyên nhân thắng lợi của các cuộc đấu tranh giành độc lập trong lịch sử dân tộc.

Hướng dẫn trả lời: 

Nguyên nhân thắng lợi của các cuộc đấu tranh giành độc lập trong lịch sử dân tộc là khối đại đoàn kết dân tộc trong lịch sử dựng nước và giữ nước. Khối đại đoàn kết dân tộc quyết định sự thành công của các cuộc đấu tranh chống ngoại xâm, bảo vệ, giành lại độc lập dân tộc. 

c. Vai trò, tầm quan trọng của khối đại đoàn kết dân tộc trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. 

Câu hỏi: Quan sát Hình 2, kết hợp liên hệ thực tế, em hãy nêu vai trò, tầm quan trọng của khối đại đoàn kết dân tộc trong cuộc sống hiện nay. Kể thêm một số ví dụ khác mà em biết. 

Hướng dẫn trả lời: 

• Vai trò, tầm quan trọng của khối đại đoàn kết dân tộc trong cuộc sống hiện nay:
• Là cơ sở để phát huy sức mạnh của toàn dân tộc trong sự nghiệp phát triển của toàn dân tộc trong sự nghiệp phát triển kinh tế, văn hóa, giữ gìn, ổn định xã hội, sự bền vững của môi trường, đảm bảo an ninh quốc phòng, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền quốc gia. 
• Là một truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt Nam đã và đang được phát huy cao độ khi có thiên tai, dịch bệnh. 
• Một số ví dụ khác mà em biết:
• Tổ chức cuộc vận động “Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh”, “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam”, phong trào thi đua “Đoàn kết sáng tạo, nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả, hội nhập quốc tế”.
• Có những chính sách mới  đáp ứng yêu cầu phát triển các vùng dân tộc, vùng đồng bào tôn giáo.

2. Chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước hiện nay

a. Quan điểm của Đảng và Nhà nước về chính sách dân tộc 

Câu hỏi: Em hãy xác định những từ ngữ thể hiện quan điểm của Đảng và Nhà nước về vấn đề dân tộc trong các Tư liệu 5, 6. Các Tư liệu đó thể hiện điều gì trong chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước?

Hướng dẫn trả lời:

• Những từ ngữ thể hiện quan điểm của Đảng và Nhà nước về vấn đề dân tộc trong các Tư liệu 5, 6:
• Đoàn kết dân tộc không phân biệt giống nói, gái, trai, giai cấp, tôn giáo. 
• Nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là quốc gia thống nhất của các dân tộc cùng sinh sống trên đất nước Việt Nam. Các dân tộc bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp nhau cùng phát triển; nghiêm cấm mọi hành vi kì thị, chia rẽ dân tộc. 
• Các chính sách của Đảng và Nhà nước thể hiện Đảng Cộng sản Việt Nam đã luôn quan tâm xây dựng, phát triển khối đại đoàn kết toàn dân tộc với 3 nguyên tắc: đoàn kết, bình đẳng và tương trợ nhau cùng nhau cùng phát triển. 

b. Nội dung cơ bản trong chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước

Câu 1. Lập bảng tóm tắt một số nội dung cơ bản trong chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước (về kinh tế, văn hóa, xã hội và an ninh quốc phòng).

Câu 2. Thông qua sách, báo, truyền hình, internet hoặc quan sát thực tế ở địa phương, em hãy kể tên một số chương trình thể hiện những nội dung cơ bản trong chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước. 

Hướng dẫn trả lời:

Câu 1. 

Câu 2. 

Một số chương trình thể hiện những nội dung cơ bản trong chính sách dân tộc của Đảng và Nhà nước như: Chương trình An sinh xã hội (VTV1); Chương trình phát thanh Dân tộc phát triển, Tìm hiểu các dân tộc Việt Nam, Sắc màu dân tộc Việt Nam, Giao lưu văn hóa các dân tộc Việt Nam (VOV4),...