1. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát Sơ đồ 8.1,Hình 8.2, hãy:

• Cho biết cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất diễn ra trong bối cảnh lịch sử nào?
• Giải thích tại sao cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất lại diễn ra đầu tiên ở Anh?

Hướng dẫn trả lời:

• Bối cảnh diễn ra cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất:
• Về kinh tế: Kế thừa thành tựu từ các cuộc phát kiến địa lý kéo dài từ thế kỷ XV đến thế kỷ XVI. Giao thương trên biển phát triển thúc đẩy nền kinh tế công, thương nghiệp và một mạng lưới thị trường mang tính mở rộng.
• Về chính trị: Các cuộc cách mạng tư sản tạo điều kiện nắm quyền lực cho giai cấp tư sản.
• Về xã hội: Tư sản chiếm đất và nông dân mất ruộng đất trở thành người lao động tự do.
• Áp dụng thành tựu khoa học: Cải tiến và sử dụng kỹ thuật mới tiên tiến trong các công trường thủ công.

• Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất lại diễn ra đầu tiên ở Anh vì: Anh đã tiến hành cách mạng tư sản từ sớm, kinh tế phát triển, có nhiều cải tiến kĩ thuật trong sản xuất.

Câu 2: Đọc thông tin và quan sát các hình từ 8.3 đến 8.7, hãy cho biết cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất đạt được những thành tựu cơ bản nào. Thành tựu có vai trò quan trọng nhất? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

• Những thành tựu cơ bản của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất:
• Năm 1769, Giêm-oát đã chế tạo thành công máy hơi nước kiểu đơn hướng. Năm 1782, ông chế tạo thành công máy hơn nước song hướng, làm nguồn động lực xoay tròn. Năm 1784, Giêm-oát nhận bằng sáng chế về máy hơi nước. Việc sử dụng máy hơi nước trở nên phổ biến ở Anh. Đây được coi là khởi đầu của quá trình công nghiệp hóa.
• Động cơ đốt trong ra đời, tiêu biểu là phát minh của Giôn Bác-bơ (Anh), Thô-mát Mít (Anh),...Động cơ đốt trong nhanh chóng thúc đẩy cơ giới hóa sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm và năng suất lao động.
• Đầu thế kỉ XIX, tàu thủy và xe lửa xuất hiện với đầu máy chạy hơi nước.
• Thành tựu sáng chế ra máy hơi nước của Giêm-Oát là thành tựu quan trọng nhất. Vì đến đầu thế kỷ XIX, việc sử dụng máy hơi nước trở nên phổ biến. Các nhà máy không cần xây dựng gần bờ sông, xa khu dân cư và mùa đông nước đóng băng tạo điều kiện khó khăn cho quá trình sản xuất. Đây được coi là sự khởi đầu của quá trình công nghiệp hóa.

2. Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ hai

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát Sơ đồ 8.2 hãy cho biết cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai diễn ra trong bối cảnh lịch sử nào?

Hướng dẫn trả lời:

- Bối cảnh diễn ra cuộc cách mạng công nghiệp lần 2:

+ Thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất là tiền đề của cách mạng công nghiệp lần 2.

+ Các nước Âu - Mĩ hoàn thành các cuộc cách mạng tư sản

+ Chủ nghĩa tư bản chuyển từ tự do cạnh tranh sang chủ nghĩa độc quyền

+ Lực lượng sản xuất ở các nước tư bản đạt trình độ cao

Câu 2: Đọc thông tin và quan sát các hình từ 8.8 đến 8.11 hãy cho biết cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai nào đã đạt được những thành tựu cơ bản nào.

Hướng dẫn trả lời:

Thành tựu cơ bản của cách mạng công nghiệp lần 2:

- Thành tựu trong lĩnh vực công nghiệp:

+ Phát minh về điện của các nhà bác học như Ghê-oóc Xi-môn Ôm (1789 - 1854) người Đức, Mai-cơn Pha-ra-đây (1791 - 1867) người Anh, Giêm Pre-xcốt Giun (1818 - 1889) người Anh, E.K.Len-xơ (1804 - 1865) người Nga,...

+ Năm 1879, Thô-mát E-đi-xơn phát minh ra bóng đèn điện

+ Năm 1891, kĩ sư người Nga là Đô-rô-vôn-xki đã chế tạo thành công máy phát điện và động cơ điện xoay chiều.

+ Động cơ đốt trong và kĩ thuật luyện kim được cải tiến.

+ Công nghiệp hoá học ra đời

- Thành tựu trong lĩnh vực thông tin liên lạc: phát minh ra máy điện tín

- Thành tựu trong lĩnh vực giao thông vận tải:

+ Phát minh và sản xuất ô tô, máy bay

+ Dầu đi-e-zen trở thành nguồn nhiên liệu mới cho giao thông vận tải.

3. Ý nghĩa, tác động của Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai

Câu 1: Đọc thông tin, hãy nêu ý nghĩa của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai đối với sự phát triển kinh tế.

Hướng dẫn trả lời:

Ý nghĩa của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai:

+ Làm thay đổi diện mạo các nước tư bản; giúp năng suất lao động của con người tăng lên gấp nhiều lần so với lao động thủ công; tạo ra một khối lượng của cải vật chất lớn

+ Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất đã thay thế lao động tay chân của con người bằng lao động của máy móc, chuyển nền sản xuất thủ công sang cơ khí hoá.

+ Cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ hai đã chuyển nền sản xuất từ cơ khí hoá sang điện khi hoá, làm thay đổi căn bản nên sản xuất và cơ cấu kinh tế tư bản chủ nghĩa.

+ Cách mạng công nghiệp cũng góp phần thúc đẩy những chuyển biển mạnh mẽ trong các ngành kinh tế khác, đặc biệt là nông nghiệp và giao thông vận tải.

Câu 2: Đọc thông tin và quan sát Sơ đồ 8.3 các hình 8.12, 8.13 hãy phân tích tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ nhất và lần thứ hai đối với xã hội, văn hóa.

Hướng dẫn trả lời: 

- Tác động đối với xã hội

+ Hai giai cấp cơ bản của xã hội tư bản là: tư sản và vô sản hình thành.

+ Sự bóc lột của giai cấp tư sản đối với giai cấp vô sản làm xuất hiện mâu thuẫn chủ yếu trong xã hội tư bản. Đó chính là nguyên nhân sâu xa dần đến cuộc đấu tranh của giai cấp vô sản chống lại giai cấp tư sản.

+ Làm xuất hiện nhiều trung tâm công nghiệp mới và thành thị đông dân, điển hình là các thành phố Luân Đôn, Pa-ri, Béc-lin, Niu Y-ooc,...

- Tác động đối với văn hóa:

+ Thúc đẩy giao lưu, kết nối văn hóa toàn cầu

+ Rút ngắn khoảng cách không gian, thời gian

+ Nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của con người

+ Hình thành lối sống, tác phong công nghiệp