1. Khái niệm văn minh Đại Việt

Câu 1: Đọc thông tin, hãy giải thích khái niệm văn minh Đại Việt.

Hướng dẫn trả lời:

- Khái niệm văn minh Đại Việt:

+ Văn minh Đại Việt là nền văn minh tồn tại và phát triển cùng quốc gia Đại Việt, trải dài gần 1000 năm (từ thế kỉ X đến giữa thế kỉ XIX), gắn liền với: chính quyền họ Khúc, họ Dương và các triều đại Ngô, Đinh, Tiền Lê, Lý, Trần, Hồ, Lê sơ, Mạc, Lê Trung Hưng, Tây Sơn, Nguyễn

+ Văn minh Đại Việt được phát triển trong điều kiện độc lập, tự chủ của quốc gia Đại Việt với kinh đô chủ yếu là Thăng Long (Hà Nội). Vì vậy văn minh Đại Việt còn được gọi là văn minh Thăng Long.

2. Cơ sở hình thành văn minh Đại Việt

Câu 1: Đọc thông tin, tư liệu và quan sát các Hình từ 14.1-14.3, hãy phân tích cơ sở hình thành nền văn minh Đại Việt. Theo em, cơ sở nào quan trọng nhất? Vì sao?

Hướng dẫn trả lời:

- Phân tích cơ sở hình thành nền văn minh Đại Việt:

• Kế thừa văn minh Văn Lang - Âu Lạc: văn minh Đại Việt có nguồn gốc sâu xa từ nền văn minh Văn Lang - Âu Lạc được bảo tồn qua hơn 1 000 năm Bắc thuộc. Những di sản và truyền thống của vă minh Văn Lang - Âu Lạc tiếp tục được phục hưng, phát triển trong thời kì độc lập, tự chủ.
• Dựa trên nền độc lập, tự chủ của quốc gia Đại Việt: Độc lập, tự chủ là nhân tố quan trọng của việc hình thành và phát triển văn minh Đại Việt. Năm 905, Khúc Thừa Dụ dựng quyền tự chủ bước đầu. Năm 938, sau chiến thắng chống quân Nam Hán trên sông Bạch Đằng, Ngô Quyền xưng vương, mở ra thời kì độc lập, tự chủ lâu dài cho dân tộc. Năm 1010, Lý Công Uẩn dời đô từ Hoa Lư ra Đại La. Trải qua các triều đại khác nhau, nền độc lập, tự chủ quốc gia tiếp tục được củng cố vững chắc.
• Tiếp thu có chọn lọc những thành tựu văn minh bên ngoài: Trong quá trình hình thành và phát triển, ngoài việc kế thừa nền văn minh Văn Lang, Âu Lạc, người Việt đã tiếp thu có chọn lọc tinh hoa văn minh từ bên ngoài, đặc biệt là văn minh Trung Quốc, văn minh Ấn Độ, góp phần làm phong phú nền văn minh Đại Việt.

- Cơ sở quan trọng nhất là kế thừa văn minh Văn Lang - Âu Lạc. Nền văn minh Đại Việt có nguồn gốc sâu xa từ những truyền thống sản xuất chiến đấu của tổ tiên, được kế thừa những di sản văn hoá, văn minh hoá của thời kì Văn Lang - Âu Lạc và của hàng nghìn năm đấu tranh chống Bắc thuộc. Vì vậy nó càng có điều kiện phát huy và phát triển trong hoàn cảnh đất nước hoà bình.

3. Quá trình phát triển của văn minh Đại Việt

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát Hình 14.4, hãy:

• Trình bày quá trình phát triển của nền văn minh Đại Việt trên trục thời gian.
• Nêu vị trí, vai trò của Hoàng thành Thăng Long trong tiến trình phát triển nền văn minh Đại Việt.

Hướng dẫn trả lời:

• Trình bày quá trình phát triển của nền văn minh Đại Việt trên trục thời gian.

• Vị trí, vai trò của Hoàng thành Thăng Long trong tiến trình phát triển nền văn minh Đại Việt:
• Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long là trung tâm quyền lực nối tiếp nhau của Việt Nam trong hơn một nghìn năm lịch sử, là minh chứng có một không hai về sự tiến hóa của nền văn minh dân tộc trong lịch sử phát triển của nhà nước quân chủ vùng Đông Nam Á và Đông Á.
• Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long là trung tâm quyền lực nối tiếp nhau của Việt Nam trong hơn một nghìn năm lịch sử, là minh chứng có một không hai về sự tiến hóa của nền văn minh dân tộc trong lịch sử phát triển của nhà nước quân chủ vùng Đông Nam Á và Đông Á.
• Tất cả các cuộc khai quật, các nhà khảo cổ đã phát hiện được hệ thống di tích cực kỳ phong phú, đa dạng, các loại di vật với số lượng khổng lồ của kinh đô Thăng Long. Các di tích này đã làm rõ hơn dấu tích của kinh đô Thăng Long với cấu trúc cơ bản gồm 3 vòng thành bao bọc lẫn nhau (Tam trùng thành quách) gồm Đại La thành, Hoàng thành và Cấm thành mà tâm điểm là nền Chính điện Kính thiên thời Lê được xây dựng trên cơ sở nền điện Thiên Ân thời Lý – Trần, và nền điện Càn Nguyên thời Lý.
• Khu di sản Hoàng thành Thăng Long với các di tích kiến trúc, kỹ thuật xây dựng, quy hoạch đô thị… đã thể hiện sự giao lưu tiếp xúc các tư tưởng Phật Giáo, Nho giáo, Lão giáo, chủ nghĩa thực dân, chủ nghĩa cộng sản trên cơ tầng của nền văn hóa bản địa Việt Nam được chắt lọc, hòa quyện và biến đổi tạo nên một nền văn hóa độc đáo, mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam qua suốt hàng nghìn năm lịch sử, là sự chứng minh nổi bật cho sự tiến hóa của một nền văn minh thuộc châu Á của người Việt được hình thành tại vùng đồng bằng châu thổ Bắc Bộ từ thế kỷ thứ VII được tiếp nối thế kỷ XIX – XX.
• Di sản văn hóa thế giới Khu Trung tâm Hoàng thành Thăng Long là di tích của một trung tâm quyền lực chính trị địa phương (thế kỷ VII – IX), trở thành một trung tâm quyền lực trung ương Đại Việt từ thế kỷ XI. Đó cũng là trung tâm quyền lực của các vương triều Việt Nam cai trị lâu dài qua các thời kỳ lịch sử Việt Nam nối tiếp đến ngày nay.