1. Hành trình phát triển của văn minh Đông Nam Á

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát Hình 11.2, hãy trình bày sự phát triển của văn minh Đông Nam Á từ đầu Công nguyên đến thế kỉ X.

Hướng dẫn trả lời:

Sự phát triển của văn minh Đông Nam Á từ đầu Công nguyên đến thế kỉ X:

• Từ đầu Công nguyên đến thế kỉ VII, trên nền tảng của văn hóa bản địa với kĩ nghệ sắt khá phát triển và những ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc, ĐNA hình thành một số quốc gia như Chăm-pa, Phù Nam,....trong đó lớn mạnh nhất là Phù Nam.
• Từ thế kỉ VII đến thế kỉ X, sau khi Phù Nam suy yếu, khu vực ĐNA hình thành thêm một số quốc gia mới, bên cạnh đó là một số quốc gia nhỏ trước đây bị thôn tính hoặc hợp nhất lại với nhau thành những nước lớn hơn, tiêu biểu là Ăng-co, Sri Vi-giay-a.
• Sự ra đời và bước đầu phát triển của các nhà nước là thành tựu văn minh nổi bật nhất trong giai đoạn này.

Câu 2: Đọc thông tin và quan sát Hình 11.3, hãy trình bày sự phát triển của văn minh ĐNA từ thế kỉ X đến thế kỉ XV.

Hướng dẫn trả lời:

Sự phát triển của văn minh ĐNA từ thế kỉ X đến thế kỉ XV:

• Đây là giai đoạn hình thành những quốc gia thống nhất và lớn mạnh ở ĐNA: Đại Việt, Ăng-co, Chăm-pa,...
• Sự hoàn thiện của các nhà nước quân chủ với nền kinh tế phát triển thịnh đạt và xã hội ổn định đã đưa văn minh ĐNA  bước vào giai đoạn phát triển rực rỡ.
• Trong giai đoạn này, văn minh ĐNA đã định hình bản săc với những thành tựu đặc sắc và sáng tạo trên cơ sở tiếp thu có chọn lọc những ảnh hưởng của văn hóa Ấn Độ, Trung Quốc.
• Sự xâm nhập và lan tỏa của Hồi giáo đã tạo nên những sắc thái mới cho văn minh ĐNA.

Câu 3: Đọc thông tin và quan sát Hình 11.4, hãy cho biết trong giai đoạn thế kỉ XVI đến thế kỉ XIX, văn minh Đông Nam Á đã tiếp nhận những yếu tố mới nào từ phương Tây?

Hướng dẫn trả lời:

Trong giai đoạn thế kỉ XVI – XIX, văn minh Đông Nam Á đã tiếp nhận những yếu tố mới nào từ phương Tây là: tôn giáo (Thiên chúa giáo); ngôn ngữ; các hình thức văn hóa vật chất; tư tưởng nhân văn…

2. Một số thành tựu tiêu biểu của văn minh Đông Nam Á từ thời kì cổ - trung đại

Câu 1: Đọc thông tin và quan sát Hình 11.5, 11.6, hãy:

• Nêu các hình thức tín ngưỡng dân gian ở ĐNA.
• Kể tên những tôn giáo phổ biến ở các quốc gia ĐNA. Vì sao các tôn giáo này lại được đông đảo cư dân ĐNA đón nhận?

Hướng dẫn trả lời: 

• Các hình thức tín ngưỡng dân gian của cư dân Đông Nam Á gồm:

  - Tín những thờ cúng tổ tiên

  - Tín ngưỡng sùng bái tự nhiên (thờ các vị thần tự nhiên, thờ động vật…)

  - Tín ngưỡng phồn thực

Câu 2: Đọc thông tin và quan sát Hình 11.5, 11.6 hãy Kể tên những tôn giáo phổ biến ở các quốc gia Đông Nam Á. Vì sao các tôn giáo này lại được đông đảo cư dân Đông Nam Á đón nhận?

Hướng dẫn trả lời:

• Những tôn giáo phổ biến ở Đông Nam Á là: Phật giáo, Hin-đu giáo, Hồi giáo và Thiên chúa giáo. Những tôn giáo này có ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống của cư dân Đông Nam Á, tuy nhiên, mức độ ảnh hưởng có sự khác biệt giữa các quốc gia. Ví dụ: Phật giáo tiểu thừa là quốc giáo ở Thái Lan; Hồi giáo là quốc giáo ở In-đô-nê-xi-a…

  - Các tôn giáo này được đông đảo cư dân Đông Nam Á đón nhận, vì:

  + Trước khi diễn ra quá trình giao lưu, tiếp xúc với các nền văn hóa bên ngoài, cư dân Đông Nam Á chưa sáng tạo ra được tôn giáo riêng của dân tộc mình.

  + Các tôn giáo: Phật giáo, Hin-đu giáo, Hồi giáo, Thiên Chúa giáo… khi du nhập vào Đông Nam Á thì đã có đầy đủ: hệ thống giáo lý, giáo luật, kinh thánh. Mặt khác, các tôn giáo này, tuy có sự giải thích khác nhau về con đường tu tập nhưng đều thống nhất với nhau về trong việc đề cao tính hướng tiện, lòng yêu thương con người. Vì vậy, các tôn giáo dễ dàng được cư dân Đông Nam Á đón nhận.

Câu 3: Đọc thông tin và quan sát Hình 11.7 hãy nêu những thành tựu về văn tự và văn học Đông Nam Á.

Hướng dẫn trả lời:

- Thành tựu về văn tự:

+ Tiếp thu hệ thống chữ viết của Ấn Độ, cư dân Đông Nam Á đã sáng tạo ra chữ viết riêng, như chữ viết của người Chăm, người Khơ-me, người Thái, người Môn, người Mã Lai,...

+ Riêng người Việt tiếp thu một phần hệ thống chữ Hán của Trung Quốc và sáng tạo ra chữ Nôm.

- Thành tựu về văn học:

+ Văn học dân gian rất phong phú với nhiều thể loại, như truyền thuyết, sử thi, truyện cổ tích, truyện thơ, ca dao, tục ngữ,... Những tác phẩm tiêu biểu là: sử thi Đẻ đất đẻ nước (Việt Nam), truyền thuyết Pơrắc Thon (Campuchia), thần thoại Pun-hơ Nhan-hơ (Lào),...

+ Văn học viết ra đời khá muộn vào khoảng thế kỉ X - XIII. Một số tác phẩm tiêu biểu là Truyện Kiều (Việt Nam), Truyện sử Me-lay-tu (Ma-lay-xi-a),...

+ Văn học Đông Nam Á chịu ảnh hưởng sâu sắc của văn học Ấn Độ, Trung Quốc, Ả Rập và phương Tây.