I. Khái niệm sinh trưởng, phát triển và mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển ở sinh vật

Câu hỏi 1. Tìm thêm các ví dụ về sinh trưởng và phát triển ở sinh vật

Trả lời: 

• Ví dụ về sinh trưởng : Hạt nảy mầm, gà tự đập vỡ vỏ trứng để chui ra..
• Ví dụ về phát triển : Từ mầm phát triển thành cây, Gà từ phôi thai tạo thành con gà hoàn thiện...

LT1. Lấy ví dụ chứng minh mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển ở động vật?

Trả lời:  Ví dụ chứng minnh mối quan hệ giữa sinh trưởng và phát triển ở động vật: gà con sinh trưởng đến một giai đoạn nhất định sẽ thực hiện chức năng sinh sản là đẻ trứng.

Câu hỏi 2. Quan sát hình 29.1 và 29.2chỉ ra dậu hiệu của sinh trưởng và phát triển.

Trả lời: Dấu hiệu của :

• Sinh trưởng : tăng khối lượng, kích thước của cơ thể
• Phát triển : hình thành các chức năng mới ở mỗi giai đoạn, xuất hiện hình thái mới.

II. Các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển ở sinh vật

LT2. Cho biết các biểu hiện của sinh vật trong bảng 29.1 là sinh trưởng hay phát triển.

Trả lời:  Hoàn thành bảng như sau:

Câu hỏi 3. Vì sao chất dinh dưỡng có vai trò quan trọng đối với sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật?

Trả lời: Cơ thể thiếu hoặc thừa chất dinh dưỡng sẽ ảnh hưởng đến tốc độ sinh trưởng và phát triển của sinh vật qua các giai đoạn.

LT3. Lấy một số ví dụ về biểu hiện của thực vật, động vật khi thiếu và thừa chất dinh dưỡng.

Trả lời: 

• Khi thiếu chất dinh dưỡng: cây còi cọc, chậm lớn, kém phát triển; thiếu chất ở trẻ em dẫn đến tình trạng còi xương, suy dinh dưỡng.
• Khi thừa chất dinh dưỡng: cây có thể sinh trưởng nhanh nhưng phát triển chậm; ở người, thừa chất có thể dấn đến thừa cân, béo phì và nhiều bệnh nguy hiểm khác.

Vận dụng 1. Dựa vào những biểu hiện sinh trưởng, phát triển nào ở người giúp em có thể biết được người đó thiếu hay thừa chất dinh dưỡng? Giải thích.

Trả lời: Dựa vào nhưng biểu hiện như chiều cao, cân nặng, khả năng nhận thức,…ở người có thể biết được người đó thiếu hay thừa chất dinh dưỡng. Vì yếu tố dinh dưỡng ảnh hưởng trực tiếp đến sự sinh trưởng, phát triển của cơ thể. Nếu thiếu chất, cơ thể sẽ còi cọc, thấp bé, chậm phát triển, ngược lại, nếu thừa chất, cơ thể dễ bị béo phì.

Câu hỏi 4. Nêu ảnh hưởng của nước đối với sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật.

Trả lời:  Thiếu nước, các loài sinh vật sẽ sinh trưởng và phát triển chậm hoặc bị chết.

LT4. Lấy ví dụ về ảnh hưởng của nước đến sinh trưởng và phát triển của một số sinh vật ở địa phương em.

Trả lời: 

• Một số ao, hồ ở địa phương em đang cạn dần nước do các tháng mùa khô, dẫn đến việc các sinh vật thủy sinh bị chết hàng loạt.
• Lúa ở giai đoạn chín, lại gặp mưa nhiều, ảnh hưởng đến giai đoạn làm đòng của lúa.

Câu hỏi 5. Nêu ảnh hưởng của nhiệt độ đối với sự sinh trưởng và phát triển của sinh vật.

Trả lời:  Mỗi loại sinh vật sinh trưởng và phát triển tốt trong điều kiện nhiêt độ và môi trường thích hợp. Nhiệt độ quá thấp hoặc quá cao có thể làm cho quá trình sinh trưởng và phát triển của sinh vật bị chậm lại hoặc bị chết. Ở động vật nhiệt độ còn ảnh hưởng đến chu kỳ sống, tỷ lệ nở trứng, tỷ lệ giới tính...

Câu hỏi 6. Quan sát hình 29.3, nêu ảnh hưởng của nhiệt độ đến sự sinh trưởng và phát triển của ruồi giấm và cá rô phi

Trả lời: 

• Nhiệt độ có ảnh hưởng đến chu kỳ sống của ruồi giấm. Ở nhiệt độ 25 độ C, ruồi giấm chỉ sống được 10 ngày, Còn ở nhiệt độ 25 độ C thì có thể sống được 17 ngày.
• Cá rô phí chỉ sống được ở niệt độ trong khoảng 5-42 độ C. Ngoài khoảng này, cá sẽ bị chết.

LT5. Nêu một số ví dụ minh hoạ về ảnh hưởng của nhiệt độ đối với thực vật và động vật.

Trả lời:  Một số ví dụ minh hoạ về ảnh hưởng của nhiệt độ đối với thực vật và động vật:

• Đồ ăn, nước uống được đun sôi sẽ an toàn hơn vì nhiệt độ cao làm chết các vi khuẩn.
• Thực phẩm để ở ngăn đá tủ lạnh sẽ giữ được lâu hơn khi để ở ngăn mát vì nhiệt độ thấp dưới 0 độ C sẽ kìm hãm sự phát triển của các vi khuẩn gây hại.
• Hoa cúc, lay ơn, đào,… sẽ sinh trưởng mạnh và nở sớm trong điều kiện khí hậu nắng ấm.

LT6. Vì sao mùa đông cần cho gia súc ăn nhiều hơn, đặc biệt là gia súc còn non?

Trả lời:  Mùa đông cần cho gia súc ăn nhiều hơn, đặc biệt là gia súc còn non Vì gia súc là động vật hằng nhiệt, vào mùa đông, nhiệt độ xuống thấp, nhiệt độ cơ thể gia súc cao hơn nhiều so với nhiệt độ môi trường nên cơ thể gia súc bị mất nhiệt vào mùa lạnh. Để bù lại lượng nhiệt đã mất và duy trì thân nhiệt ổn định, cơ chế chống lạnh được tăng cường, quá trình chuyển hoá ở tế bào tăng lên, các chất bị ôxi hoá nhiều hơn vì vậy gia súc non cần được ăn nhiều hơn hình thường để bù lại các chất đã bị ôxi hoá. Giúp cơ thể sinh trưởng và phát triển bình thường trong mùa đông.

LT7. Lấy ví dụ về ảnh hưởng của nhiệt độ đến sự thay đổi của tán lá cây ở một số loài cây mà em biết

Trả lời:  Cây bàng, cây phượng, cây bạch dương,… thường rụng lá vào mùa thu – đông, đến mùa xuân – hè, tán cây lại rợp lá. Điều này là do vào mùa đông, thời tiết lạnh, ít mưa, cây phải rụng lá để giảm sự thoát hơi nước. Đến mùa xuân, nhiệt độ tăng, mưa nhiều khiến cây sinh trưởng, phát triển nhanh và ra nhiều lá mới.

Câu hỏi 7. Nêu vai trò của ánh sáng đối với sự sinh trưởng và phát triển của thực vật và động vật.

Trả lời:  Một số loại cây ra hoa trong điều kiện có thời gian chiếu sáng dài ở cuối mùa xuân, đầu mùa hè. Một số loại khác thì chỉ ra hoa trong điều kiện có thời gian chiếu sáng ngắn vao cuối mùa thu đầu mùa đông. Có loại hạt nảy mầm thì cần ánh sáng.

VD2. Kể tên một số biện pháp điều khiển các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển của vật nuôi, cây trồng mà em biết

Trả lời:  Một số biện pháp điều khiển các nhân tố ảnh hưởng đến sinh trưởng, phát triển của vật nuôi, cây trồng: 

• Tăng nguồn nhiệt bằng cách dùng đèn sợi đốt để giúp trứng gà nhanh nở.
• Ở các vùng khí hậu lạnh, các loài rau, củ nhiệt đới được trồng trong nhà kính để đảm bảo nhiệt độ phù hợp cho cây trồng sinh trưởng, phát triển.
• Dùng đèn led để kích thích hoa nở.