Khởi động

Đưa chậu cây hoa giấy trồng ngoài sáng vào trong nhà, em hãy dự đoán hiện tượng xảy ra đối với cây hoa giấy sau 1 thời gian (khoảng một tháng). Dựa vào phương trình tổng quát của quang hợp, cho biết những yếu tố nào ảnh hưởng đến hiện tượng đó.

Trả lời: Em dự đoán:

• Cây hoa giấy không thể quang hợp bình thường.
• Lá cây sẽ bị úa màu sau một thời gian dài ở trong nhà.

Những yếu tố ảnh hưởng đến quá trình quang hợp là:

• Ánh sáng;

I. Các yếu tố ảnh hưởng đến quang hợp

1. Ánh sáng

Câu hỏi 1. Lấy ví dụ cây ưa ánh sáng mạnh và cây ưa ánh sáng yếu.

Trả lời:

• Những cây ưa ánh sáng mạnh : cây hoa giấy, cây hoa sứ
• Những cây ưa ánh sáng yếu : cây tầm gửi, cây sâm ngọc linh

LT1. Quan sát hình 19.2, cho biết cây nào ưa ánh sáng mạnh và cây nào ưa ánh sáng yếu? Vì sao?

Trả lời:

• Cây ưa sáng yếu là: Cây trầu không, vì có phiến lá thường rộng, màu xanh sẫm, cây thấp nhỏ mọc dưới bóng cây khác.
• Cây ưa sáng mạnh là: Cây bạch đàn, vì có phiến lá nhỏ, màu xanh sáng, thân cây cao lớn, thường mọc ở nơi quang đãng.

Vận dụng 1. Vì sao trong nông nghiệp để tăng năng suất một số loại cây tồng người ta thường dùng đèn chiếu áng vào ban đêm? 

• Nước;
• Carbon dioxide;
• Nhiệt độ.

Trả lời:Trong nông nghiệp để tăng năng suất một số loại cây trồng người ta thường dùng đèn chiếu sáng vào ban đêm, điều này giúp tăng cường độ quang hợp của cây từ đó giúp tăng tổng hợp chất hữu cơ của loài cây đó → tăng năng suất cây trồng.

Câu hỏi 2. Từ kết quả trong bảng 19.1, cho biết ánh sáng mạnh hay yếu có ảnh hưởng đến quang hợp ở rong đuôi chó như thế nào.

Trả lời: Ánh sáng mạnh hay yếu thì sẽ làm cho quá trình quang hợp ở rong đuôi chó nhanh hay chậm hơn.

Vận dụng 2. Vì sao nhiều giống cây trồng muốn thu năng suất cao thì không nên trồng cây với mật độ quá dày? Nêu ví dụ?

Trả lời: Các cây ưa sáng cần cường độ chiếu sáng, thời gian chiếu sáng dài, nên cần trồng trong các môi trường quang đã để đạt hiệu quả quang hợp mạnh nhất, thu được năng suất cao nhất.

Vận dụng 3. Vì sao nhiều giống cây cảnh trồng ở chậu để trong nhà vẫn xanh tốt? Nêu ví dụ?

Trả lời: Các cây trồng trong nhà thường là các cây ưa sáng yếu (ưa bóng), các cây này không cần cường độ chiếu sáng mạnh, thời gian chiếu sáng dài để phát triển. Ví dụ: cây lưỡi hổ, cây kim tiền, cây vạn liên thanh...

2. Carbon dioxide

Câu hỏi 3. Đọc thông tin ở bảng 19.2 và cho biết ảnh hưởng của nồng độ carbon dioxide đến quang hợp ở cây đậu xanh và cây bí đỏ.

Trả lời:  Ảnh hưởng của nồng độ carbon dioxide đến quang hợp ở cây đậu xanh và cây bí đỏ là : hai cây này có thể quang hợp được với nồng  độ carbon dioxide bình thường của không khí ( 0.03%) . Nếu nồng độ này tăng lên thì quang hợp tăng. Nhưng nếu nồng độ tăng quá cao ( cụ thể là 0.4% ) thì quang hợp giảm.

Câu hỏi 4. So sánh cường độ quang hợp ở cây đậu xanh và cây bí đỏ ở cùng một nồng độ carbon dioxide. Từ đó có thể rút ra kế luận gì ?

Trả lời:  Ở cùng một nồng độ carbon dioxide, cường độ quang hợp ở cây đậu xanh chậm hơn cây bí đỏ.

Từ đó rút ra kết luận là : Ở cùng một nồng độ carbon dioxide, thì cường độ quang hợp ở mỗi loại cây là khác nhau.

3. Nước

Câu hỏi 5. Nếu ảnh hưởng của nước đến quá trình quang hợp ở cây xanh

Trả lời:  Nước là nguyên liệu quang hợp ở cây xanh. Cây thiếu hoặc thừa nước sẽ ảnh hưởng đến quá trình quang hợp. Khi cây hấp thụ đủ nước, quá trình quang hợp diễn ra bình thường. Khi cây thiếu nước, khí khổng đóng lại, lượng carbon dioxide khuếch tán vào lá cây giảm dẫn đến quang hợp giảm.

LT2. Lấy ví dụ cây có nhu cầu nước khác nhau ở mỗi giai đoạn phát triển?

Trả lời:   Nhu cầu nước của cây hồ tiêu kinh doanh khác biệt so với các loại cây trồng khác:

• Cây Hồ tiêu cần tưới nước thường xuyên khi mới trồng;
• Giai đoạn phân hóa mầm hoa (xiết nước) có thời gian 30-45 ngày, thường không tưới, hoặc tưới với lượng rất nhỏ;
• Giai đoạn ra hoa tạo quả thì cẩn phải tưới, nhưng không tưới quá nhiều, nguy cơ tạo điều kiện cho bệnh chết nhanh, chết chậm của cây phát triển.

Vận dụng 4. Kể tên những cây cần nhiều nước, những cây cần ít nước ở địa phương?

Trả lời:   Những cây cần nhiều nước, những cây cần ít nước ở địa phương.

• Cây cần nhiều nước: cây lúa, cây xu hào, cây ca cao, cây xoài, cây dẻ ngựa...
• Cây cần ít nước: cây cọ, cây hoa giấy, cây hải quỳ, cây xương rồng...

Vận dụng 5. Vì sao trong trồng trọt muốn thu được năng suất cao thì cần tưới đủ nước cho cây trồng?

Trả lời:   Nhiệt độ không khí có ảnh hưởng tới các phản ứng trong quang hợp của thực vật.

Khi nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, quang hợp của hầu hết các loại cây đều bị giảm hoặc ngừng trệ.

4. Nhiệt độ

Câu hỏi 6. Nêu ảnh hưởng của nhiệt độ đến quá trình quang hợp ở cây xanh

Trả lời:  Quang hợp ở thực vật chỉ diễn ra bình thường ở nhiệt độ trung bình 20-30 độ C. Khi nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp thì quá trình quang hợp bị giảm hoặc bị ngưng trệ.

Câu hỏi 7. Đọc thông tin ở bảng 19.3 và cho biết ảnh hưởng của nhiệt độ đến quang hợp của cây cà chua. Cây quang hợp mạnh nhất ở nhiệt độ nào ?

Trả lời:  

• Ở dưới nhiệt độ trung bình là 20-30 độ C, cụ thể là 13 độ C, cây cà chua quang hợp yếu.
• Trong nhiệt độ trung bình là 20-30 độ C, cụ thể là 21 độ C, cây cà chua quang hợp mạnh
• Trên nhiệt độ trung bình là 20-30 độ C, cụ thể là 35 độ C, cây cà chua ngưng quang hợp

Câu hỏi 8. Có phải cứ tăng nhiệt độ là cường độ quang hợp sẽ tăng lên không ?

Trả lời:   Không phải cứ tăng nhiệt độ là cường độ quang hợp sẽ tăng lên. Trong nhiệt độ trung bình 20-30 độ C, nếu tăng nhiệt độ lên thì cường độ quang hợp sẽ tăng. Tuy nhiên, trên nhiệt độ trung bình 20-30 độ C, thì quá trình quang hợp bị ngưng trệ ( hoặc bị giảm).

Vận dụng 6. Vì sao trong thực tiễn người ta cần chống nóng và chống rét cho cây?

Trả lời:  

• Trong sản xuất người ta cần có các biện pháp chống nóng chống rét để đảm bảo hiệu suất quang hợp và năng suất cây trồng.
• Biện pháp chống nóng cho cây:
• Phủ lưới tạo bóng mát
• Tăng cường tưới nước hạ nhiệt
• Biện pháo chống rét cho cây:
• Trồng cây trong nhà nước
• Phủ túi nilon cản sương, gió.

II. Ý nghĩa thực tiễn của việc trồng và bảo vệ cây xanh.

Câu hỏi 9. Cho biết hậu quả của việc cháy rằng và chặt phá rừng đầu nguồn.

Trả lời:   Hậu quả của việc cháy rằng và chặt phá rừng đầu nguồn:

• Gây ra hiện tượng lũ lụt, sạt lở đất, mất nơi sinh sống của động vật...
• Diện tích rừng giảm thì lượng  oxygen giảm, lượng carbon dioxide tăng gây hiện tượng hiệu ứng nhà kính làm nhiệt độ trái đất tăng lên .

Câu hỏi 10. Quan sát hình 19.4 và đọc thông tin mục II, cho biết.

a. Vai trò của cây xanh. Các vai trò này do đâu mà có.

b. Ý nghĩa việc trồng và bảo vệ cây xanh.

Trả lời:  

a. Vai trò của cây xanh :

• Cung cấp nguyên liệu, nhiên liệu, thuốc chữa bệnh
• Tổng hợp chất hữu cơ, cung cấp thức ăn cho các sinh vật khác
• Hút khí carbon dioxide
• Nơi sống cho sinh vật khác

Các vai trò này bắt nguồn từ những nhu cầu thực tiễn mà có.

b. Ý nghĩa của việc trồng cây xanh và bảo vệ cây xanh là :

• Rừng đầu nguồn mà có nguồn cây xanh đảm bảo thì sẽ làm giảm thảm hoạ lũ lụt, sạt lở đất
• Có đủ nguyên nhiên liệu cho quá trình sản xuất trong đời sống
• Cung cấp đủ thức ăn cho các sinh vật
• Cung cấp đủ khí Oxi cho sự sống...

II. Ý nghĩa thực tiễn của việc trồng và bảo vệ cây xanh

LT3. Dựa vào phương trình quang hợp, giải thích một số vai trò của cây xanh trong tự nhiên

LT4. Nêu ý nghĩa câu thơ của Bác Hồ: "Mùa xuân là tết trồng cây/ Làm cho đất nước càng ngày càng xuân".

LT3. Vai trò của cây xanh trong tự nhiên:

• Cây xanh giúp điều hòa không khí.
• Điều hòa dòng chảy giúp, phòng tránh sạt lở, lũ quét vào mùa mưa; hạn hán vào mùa khô.
• Lượng oxi mà thực vật nhả ra giúp các sinh vật khác hô hấp, duy trì sự sống.
• Các chất hữu cơ do thực vật tạo ra là thực ăn cho nhiều sinh vật khác, góp phần vào chu trình sinh địa hóa trong tự nhiên

- Vai trò của cây xanh với động vật

• cung cấp oxi và thức ăn cho động vật
• cung cấp nơi ở và nơi sinh sản cho động vật

- Vai trò của cây xanh với con người: cung cấp lương thực, thực phẩm, gỗ …

LT4. Mùa xuân, khí hậu ấm áp, cây cối đâm chồi nảy lộc và phát triển mạnh mẽ nhất, đây chính là thời điểm trồng cây thích hợp trong năm. Bác đã khởi xướng ra một phong trào rất có ý nghĩa là trồng cây vào những ngày Tết cổ truyền của dân tộc: “Mùa xuân là Tết trồng cây”. Trồng cây không chỉ đem lại lợi ích trước mắt cho cuộc sống của con người mà còn đem lại lợi ích lâu dài cho xã hội, đất nước.

II. Ý nghĩa thực tiễn của việc trồng và bảo vệ cây xanh

Vận dụng

7. Cho ví dụ về phong trào trống và bảo vệ cây xanh ở địa phương em.

8. Hãy viết một đoạn văn ngắn về phong trào trong và bảo vệ cây xanh ở địa phương. Em phải làm gì để góp phần trồng thêm nhiều cây xanh?

VD7. Địa phương em có phong trào:

• Phủ xanh đất trống đồi trọc;
• Tổ chức ngày tết trồng cây vào mùa xuân;...

VD8. Gợi ý mẫu:

Chủ nhật vừa rồi trường em tổ chức chương trình trồng cây xanh để bảo vệ môi trường, em và các bạn đã tham gia rất vui. Đó là một ngày đẹp trời, cầm trên tay những hạt giống cây trồng em háo hức cùng các bạn đến trường. Bạn nào cũng cầm theo rất nhiều cây non, nào là cây hoa hồng, cây hoa 10 giờ, có bạn cầm theo hạt giống trồng cây hoa phượng... Cô giáo phân công hai bạn một chiếc xẻng nhỏ, nhóm nào trồng được nhiều cây nhất thì sẽ được thưởng một bông hoa điểm tốt. Chúng em vui thích vô cùng vì vừa được trồng cây bảo vệ môi trường vừa có cơ hội được thưởng hoa điểm tốt. Bạn nào cũng lấm lem bùn đất nhưng nhìn những chồi non được trồng thì ai cũng đều rất vui. Chỉ một buổi sáng mà sân vườn của trường em đã được trồng đầy ắp những hàng hoa, hàng cây xanh. Em rất thích trồng cây, từ giờ em sẽ tích cực tham gia hơn các hoạt động trồng cây, vì trồng cây giúp ích cho môi trường.