HOẠT ĐỘNG MỞ ĐẦU

Nhiệt có thể truyền từ vật này sang vật khác hoặc phần này sang phần khác của một vật. Những vật nào dẫn nhiệt tốt? Những vật nào dẫn nhiệt kém?

Bài giải

Các kim loại: bạc, đồng, vàng, nhôm, sắt,... dẫn nhiệt tốt.

Gỗ, nhựa, bông, len, xốp, thuỷ tinh, không khí,... dẫn nhiệt kém.

1. Vật dẫn nhiệt tốt và vật dẫn nhiệt kém

Hoạt động thực hành 1: Thí nghiệm tìm hiểu vật dẫn nhiệt tốt, vật dẫn nhiệt kém.

Chuẩn bị: Cốc nước có nước đá, thìa nhựa, thìa kim loại.

Tiến hành:

- Làm cách nào để biết giữa thìa kim loại và thìa nhựa (Hình 1), thìa nào dẫn nhiệt tốt hơn?

- Đề xuất cách làm thí nghiệm.

- Thực hiện thí nghiệm.

Từ kết quả thí nghiệm rút ra nhận xét: vật nào dẫn nhiệt tốt hơn, vật nào dẫn nhiệt kém hơn.

Bài giải

- Để biết giữa hai thìa kim loại và thìa nhựa, thìa nào dẫn nhiệt tốt hơn chỉ cần nhúng hai thìa vào cốc nước đá trong cùng 1 thời gian, thìa nào lạnh hơn chính là thìa dẫn nhiệt tốt hơn và ngược lại.

→ Vật dẫn nhiệt tốt hơn là thìa kim loại, vật dẫn nhiệt kém hơn là thìa nhựa.

Hoạt động thực hành 2: Thảo luận tìm các vật dẫn nhiệt tốt hoặc vật dẫn nhiệt kém.

Bài giải

Các kim loại: bạc, đồng, vàng, nhôm, sắt,... dẫn nhiệt tốt.

Gỗ, nhựa, bông, len, xốp, thuỷ tinh, không khí,... dẫn nhiệt kém.

2. Ứng dụng tính dẫn nhiệt của vật

Hoạt động thực hành 1: Quan sát hình 2 và trả lời câu hỏi.

- Bộ phận nào của nồi và chảo (Hình 2a) dẫn nhiệt kém, bộ phận nào dẫn nhiệt tốt?

- Để giữ cho nước trong ấm nóng lâu thì giỏ đựng ấm và bên trong giỏ (Hình 2b) cần làm bằng vật dẫn nhiệt tốt hay dẫn nhiệt kém? Nêu tên một số vật có thể sử dụng làm giỏ và lót trong giỏ ấm.

- Nồi gang (Hình 2c) dẫn nhiệt tốt hay dẫn nhiệt kém? Khi chuyển nồi gang rời khỏi bếp lửa cần chú ý điều gì?

- Vì sao ta thường đội mũ len (Hình 2d) vào những ngày đông giá rét?

Bài giải

- Bộ phận của nồi và chảo (Hình 2a) dẫn nhiệt kém là cán nồi/chảo, bộ phận dẫn nhiệt tốt là lòng nồi/chảo

- Để giữ cho nước trong ấm nóng lâu thì giỏ đựng ấm và bên trong giỏ (Hình 2b) cần làm bằng vật dẫn nhiệt kém. Một số vật có thể sử dụng làm giỏ và lót trong giỏ ấm: xốp, len, bông, nhựa, ...

- Nồi gang (Hình 2c) dẫn nhiệt tốt. Khi chuyển nồi gang rời khỏi bếp lửa cần chú ý dùng đồ lót tay vì dễ bị bỏng.

- Ta thường đội mũ len (Hình 2d) vào những ngày đông giá rét vì len dẫn nhiệt kém giúp cho tai, đầu giữ nhiệt và không bị lạnh.

Hoạt động thực hành 2: Trong thế giới tự nhiên, các loài vật luôn thích nghi với điều kiện biến đổi nhiệt độ của môi trường sống. Quan sát hình 3 và trả lời câu hỏi.

- Vì sao chim cánh cụt và gấu trắng Bắc Cực cần có bộ lông dày?

- Vì sao sói xám có bộ lông rất dày vào mùa đông?

Bài giải

- Chim cánh cụt và gấu trắng Bắc Cực cần có bộ lông dày vì chúng đều sống ở các vùng cực - nơi có nhiệt độ thấp. Bộ lông dày (dẫn nhiệt kém) sẽ giúp chúng giữ nhiệt để có thể sống với thời tiết khắc nghiệt.

- Sói xám có bộ lông rất dày vào mùa đông để có thể giữ nhiệt vào những ngày có nhiệt độ thấp.

Hoạt động thực hành 3: Quan sát hình 4. Nêu và giải thích một số cách chống nóng, chống rét cho người, vật nuôi và cây trồng.

Bài giải

a - Đốt củi sưởi ấm chống rét cho học sinh.

b - Che phủ nilong chống rét cho cây trồng.

c - Mặc cho gia súc: bao tải gai, bao tải dứa, chăn, áo cũ,…để chống rét.

d - Sử dụng tôn lạnh để chống nóng.

Câu hỏi 1: Vì sao về mùa lạnh, khi vịn tay vào lan can bằng thép ta thấy lạnh hơn khi vịn tay vào lan can bằng gỗ?

Bài giải

Về mùa lạnh, khi vịn tay vào lan can bằng thép ta thấy lạnh hơn khi vịn tay vào lan can bằng gỗ vì thép dẫn nhiệt tốt hơn gỗ.

Câu hỏi 2: Mẹ bạn Hoa đổ nước sôi vào hai bình giữ nhiệt a và b (Hình 5). Bạn Hoa cầm bình a, tay thấy ấm còn cầm bình b tay không thấy ấm. Bình nào giữ nước nóng lâu hơn? Vì sao?

Bài giải

Bình b giữ nước nóng lâu hơn. 

Vì cầm bình b thấy tay không ấm nên bình b cách nhiệt tốt hơn còn bình a ngược lại.

Câu hỏi 3: Kể tên một số vật dẫn nhiệt tốt, dẫn nhiệt kém có trong nhà em.

Bài giải

Dẫn nhiệt tốt: xoong, nồi, thìa nhôm, ...

Dẫn nhiệt kém: giỏ ấm, phích nước nóng, mũ len, ...

VẬN DỤNG

Vận dụng 1: Biết cách giữ cơm nóng lâu bằng hộp cách nhiệt tự chế.

Bài giải

Sử dụng các nguyên liệu cách nhiệt (dẫn nhiệt kém) như: xốp, thủy tinh, gỗ, nhựa, không khí, ... để chế tạo.

Vận dụng 2: Giữ ấm cho vật nuôi hay chống rét cho cây trồng bằng cách đơn giản.

Bài giải

Giữ ấm cho vật nuôi hay chống rét cho cây trồng bằng cách đơn giản:

- Che phủ nilong chống rét cho cây trồng.

- Mặc cho vật nuôi quần áo (bao tải gai, bao tải dứa, chăn, áo cũ,…) để chống rét.